Dagblaðið Vísir - DV - 10.03.1990, Page 14

Dagblaðið Vísir - DV - 10.03.1990, Page 14
14 LAUGARDAGUR 10. MARS 1990. Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF. Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON Ritstjórar: JÖNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift, ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (91 )27022 - FAX: (91)27079 Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11 Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1000 kr. Verð I lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr. „Fullunnið" ,,hráefni" íslendingar hafa almennt mjög sérkennilegt verð- mætamat í fisksölu. í augum mikils meirihluta þjóðar- innar er fiskur því verðineiri sem meira er fyrir honum haft í vinnslustöðvum. Það heitir, að fiskurinn verði að „fullunninni“ vöru, sem sé merkari en „hráefni“. Þeir, sem vilja miða verðmætamatið við verðið, sem fæst fyrir fiskinn í útlöndum, fá litla sem enga áheyrn þjóðarinnar. Sama er um þá, sem reyna að segja fólki, að bezt sé að fá sem hæst verð með sem minnstri fyrir- höfn, því að það gefi þjóðinni bezt vinnsluvirði. Ekkert getur rótað þeirri bjargföstu sannfæringu þjóðarinnar, að „fullunnin“ vara sé eftirsóknarverðari en „hráefni“, jafnvel þótt hið síðarnefnda sé betri matur og seljist útlendingum á hærra verði. Sannfæringu þessa má daglega sjá hjá fólki, sem kemur fram í fjölmiðlum. Klisjuburðarmenn, sem telja „fullunna“ vöru göfugri en „hráefni“, mundu samt margir hverjir ekki láta bjóða sér „fullunna“ vöru í fiskbúð. Þeir vilja nýja ýsu, það er að segja „hráefni“ og engar refjar. Ýsuflökin renna út í búðum eins og heitar lummur, en freðfiskurinn ekki. Nú er okkar einræðishneigði sjávarútvegsráðherra beinlínis búinn að banna, að fersk ýsuflök séu seld úr landi. Hann segist gera þetta til að varðveita góðan orð- stír íslenzkra fiskafurða. Undir þetta sjónarmið taka sérfræðingar í rannsóknastofnunum sjávarútvegs. Ekkert þýðir að segja, að fersku ýsuflökin séu verð- mæt vara, sem seljist í útlöndum á hærra verði en margs konar fiskur, sem hefur runnið um færibönd og vélar frystihúsa. Sjávarútvegsráðherra og fiskaldurs- fræðingar hans hafa ekki áhuga á slíku verðmætamati. Engu máli skiptir, þótt DV hafi upplýst, að einræðis- herra sjávarútvegs setti bannið að ósk einokunarstofn- unar. Það hefur þegar verið játað, að Sölusamband ís- lenzkra fiskframleiðenda bað ráðherra um bannið til að reyna að ná bannfiskinum 1 saltfiskverkun. Ráðherra taldi brýnt að búa til aukna fyrirhöfn í framleiðslu „fullunninnar“ vöru til að hindra, að „hrá- efni“ væri selt úr landi á 300 krónur kílóið. Ekki er vit- að, að neinn hamagangur í fiskvinnslustöðvum geti komið verði á fiskkílói upp í annað eins verð. Gaman væri, að ráðherra og geymsluþolsfræðingar hans öfluðu sér upplýsinga um, hvílíkir sjálfspyndinga- menn það hljóti að vera í útlöndum, sem vilja kaupa á 300 krónur kílóið af fiski, sem ráðherra og öldrunarfræð- ingarnir telja stórlega varasaman fyrir elli sakir! Þetta er auðvitað sami ráðherrann og er sífellt að reyna að bregða fæti fyrir flutning á öðrum ferskfiski til útlanda. í þessari viku hefur verðið á slíkum fiski frá íslandi verið að meðaltali í Bretlandi 133 krónur fyrir kílóið af þorski og 164 krónur fyrir kílóið af ýsu. Mikill meirihluti þjóðarinnar er sammála ráðherra sínum um, að betra sé að fá lágt verð fyrir fisk í útlönd- um, svo framarlega sem fólk fái vinnu í fiskvinnslu- stöðvum við að breyta dýru „hráefni“ í „fullunna“ vöru ódýra. Fólk vill einfaldlega vernda vinnuafl og einokun. Þegar þjóð er svona gersamlega lokuð fyrir verð- mætamati markaðshyggjunar, er ekki við öðru að búast en hún styðji ráðherra, sem vill skipuleggja allan sjávar- útveg að ofan og frá miðju. Hún styður útflutnings- bann, útflutningshöft, kvóta og „fullvinnslu“. Ofanstýrð þjóð, sem styður einræðishneigða ráðherra til stjórnvaldsaðgerða af slíku tagi, er dæmd til að magna fátækt sína og dragast aftur úr markaðshyggjuþjóðum. Jónas Kristjánsson Öfgamenn gegn miðjusátt í Afganistan Ný lota er hafin í borgarastyrj- öldinni í Afganistan. Þeir aöilar á báða bóga, í stjórnarflokknum í Kabúl og meöal sundurleitra skæruliöahreyfinga, sem vilja berj- ast til úrslita og hafna friðargerð með milbgöngu stórveldanna og Sameinuðu þjóðanna, hafa tekið höndum saman fyrir tilstuðlan leyniþjónustu Pakistanhers. Þegar þetta er ritað viröast sveitir hollar Najib, valdhafa í Kabúl, hafa yfir- höndina í höfuðborginni og ná- grenni en bardagar virðast háðir um borgimar Jalalabad og Khost, nærri landamærum Pakistans. Þetta eru einmitt þær borgir sem útlagastjórn skæruliða, mynduð í Pakistan með hörðum atbeina pa- kistönsku leyniþjónustunnar, reyndi að taka herskildi í fyrravor og sumar til að geta sest aö á afg- anskri gmnd. Það kom flestum á óvart að stjórnarherinn skyldi halda velli og honum takast aö rjúfa umsát um Jalalabad. Spáð hafði verið að stjórn Najibs og her myndu leysast upp með skjótum hætti þegar ekki nyti lengur við fulltingis sovésks hernámsliðs sem varð á brott frá Afganistan fyrir rúmu ári. Af þessum sökum hafnaði Banda- ríkjastjórn tilboði sovétstjómar- innar um að báðar hættu vopna- sendingum og annarri hernaðaraö- stoð til sinna skjólstæöinga í bar- áttunni um yfirráð yfir Afganistan. Þvert á móti juku Bandaríkjamenn vopnasendingar til Pakistans til að efla skæruherina til þess sem þeir héldu að yrði lokasóknin. Eftir á sjá menn að yfirdrottnun leyniþjónustu Pakistanhers yfir afgönsku andspyrnuhreyfingun- um hefur reynst þeim fjötur um fót. Skilyrði Zia ul-Haqs, fyrrum einvalds í Pakistan, fyrir að veita andspyrnuhreyfmgunum griðland í Pakistan var aö bandarískar vopnasendingar og fégjafir til þeirra færu um hendur leyni- þjónstu hers síns. Auk þess að veita Zia og mönnum hans tækifæri til að fleyta rjómann af vopna- og fjár- streyminu að viðteknum hætti í þeirra hópi fengu þeir verkfæri til aö hlutast til um styrkleikahlutfóll meðal andspymuhreyfmganna og þar með valdastöðu þeirra heima fyrir að sigri unnum. En stjórnmálahreyfingarnar í Pakistan og íran meðal landflótta Afgana höföu eftir áralangan skæruhernað fremur laus tengsl við skæruherina í Afganistan. Þeim stjórna foringjar hver á sín- um stað sem ekki eru á því að láta segja sér fyrir verkum frá Rawalp- indi í Pakistan. Eftir misheppnaðar atlögur að setuliði Kabúlstjórnarinnar í Jal- alabad og Khost rýrnaði mjög tiltrú Erlend tíðindi Magnús Torfi Ólafsson til útlagastjórnarinnar. Hún varð svo nafnið eitt eftir að til vígaferla kom í sumar milli aðstandenda hennar innbyrðis. Gulbuddin Hek- rnatjar, foringi strangtrúarhreyf- ingarinnar Hezb-i-islami, varð upp- vís aö því að hafa látiö menn sína drepa tugi fyrirliða úr annarri hreyfingu, sem hann taldi keppa við sína, þegar þeir vom á heimleið af fundi á sitt yfirráöasvæði. Hekmatjar er sá andspyrnu- hreyfingarforingi sem Zia og leyni- þjónusta Pakistanhers ákváðu þeg- ar í upphafi átakanna að gera að sínum manni með því að draga taum hans og hans sveita í vopna- afhendingum og peningagreiðsl- um. Útlegð Hekmatjars í Pakistan hófst löngu áður en byltingin varð í landinu. Honum var ekki vært í Kabúl eftir að hann varð uppvís að því að gera út hópa ofsatrúar- manna til að skvetta saltsýru í and- lit kvenna sem sýndu sig á al- mannafæri án blæju. Islamskur strangtrúnaður hefur aldrei fest verulega rætur meðal Afghana svo að Hekmatjar sækir ekki styrk í fjöldafylgi heldur vel- þóknun Pakistana. Eftir dráp skæruliöaforingjanna í sumar má hann heita einangraður frá forustu annarra andspyrnuhreyfmga. Þetta ástand meðal útlagafor- ustunnar í Peshawar hefur Najib kunnað að notfæra sér til að kom- ast að samkomulagi við skæruliða- foringja á ýmsum stöðum, en sér í lagi milli Kabúl og sovésku landa- mæranna, um staðbundin vopna- hlé. Þau þýða að skæruliðaforingj- amir ráða hver sínu svæði, en láta stjómarherinn og aðdrætti hans í friði. Jafnframt hefur Najib slakað stórlega á gamla byltingarboð- skapnum og boðar þjóðarsátt Afg- ana í samræmi viö þjóðlegar og ísl- amskar hefðir. Við þetta hefur blossað upp á ný ágreiningur milli mismunandi arma í stjórnar- flokknum, Parcham, sem Najib er fyrir, og harðlínuarmsins Khalq. Úr honum kemur Shahnawas Tanai varnarmálaráðherra sem reyndi að nota ítök Khalq í forustu- sveit hersins og flughernum til að steypa Najib í vikunni. Ljóst er aö valdaránstilraun Tanais er gerð í nánu samráði við Hakmatjar og leyniþjónustu Pa- kistanshers. Um leið og uppreisn- armenn tóku að fara halloka komu Tanai og foringjar á hans bandi í þyrlum til Pakistans. Þar settist hann á ráðstefnur með Hekmatjar og pakistönskum herforingjum. Síðustu fréttir eru að þessir þrír aðilar séu að reyna að koma á lagg- irnar byltingarráði en foringjar annarra andspyrnuhreyfinga neiti aö koma nærri því fyrirtæki harð- línukommans og ofsatrúarmanns- ins. Khalq og Hezb-i-islami sækja einkum styrk í sömu ættbálka í Afganistan og á sömu svæði en þar að auki vilja foringjar þeirra fyrir hvern mun afstýra því að fyrir al- þjóðlegt tilstilli komist á friður í Afganistan á grundvelli málamiðl- unar milli hófsamari afla á báða bóga. Þeir vilja fá að berjast þar til yflr lýkur. Eftir ósigra herja útlagastjórnar- innar og upplaúsn hennar sjálfrar virðist Bandaríkjastjórn hafa kom- ist að þeirri niöurstöðu að hún hafl gert skyssu með því að hafna til- lögu sovétstjórnarinnar um gagn- kvæma stöðvun vopnasendinga til stríðsaðila í Afganistan og samstarf á vettvangi SÞ um átak til að koma þar á friði. Ákveðiö var að ræða afstöðuna til framvindu mála í Afg- anistan þegar James Baker, utan- ríkisráðherra Bandaríkjanna, átti fundi með æðstu mönnum í Mosku í síðasta mánuði. í þeim viöræðum skýrði Baker frá því að stjórn Bush forseta gerði það ekki lengur að skilyrði fyrir sameiginlegri viðleitni til að friða Afganistan að Najib og stjórn hans víki fyrst. Til slíkrar friðargerðar mega hvorki Tanai, Hekmatjar né leyniþjónusta Pakist- anhers hugsa. Af því spretta síöustu atburðir í marghrjáðu landi. Talið er að Afganistan sé sá blett- ur jarðar sem þéttast hefur verið stráður jarðsprengjum og felu- sprengjum. Þær eru áætlaðar frá 10 til 30 milljónir og halda óhjá- kvæmilega áfram að drepa og lim- lesta fólk og fénað fram eftir næstu öld. Gulhuddin Hekmatjar lýsir yfir í Pakistan fyllsta stuðningi við Shahnaw- as Tanai, landvarnaráðherra Kahúlstjórnarinnar, og skipar fylgismönn- um sínum að veita honum lið.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.