Dagblaðið Vísir - DV - 24.07.1990, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLÍ 1990.
Frjálst,óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SÍMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð i lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Þjóðarsátt úr sögunni
Þjóðarsáttin í kjaramálum varð úr sögunni í gær.
Félagsdómur úrskurðaði, að háskólamenn, sem starfa
hjá ríkinu, BHMR, skyldu fá 4,5 prósenta kauphækkun.
Með því hefur öllu verið hleypt í bál og brand. Forystu-
menn Alþýðusambandsins og Bandalags starfsmanna
ríkis og bæja segjast munu knýja fram þessar sömu
launahækkanir. Því stefnir brátt í átök á vinnumark-
aði, hvarvetna. Takist alþýðusambandsmönnum og
fólkinu í BSRB að ná fram þessum kauphækkunum, er
ekkert því til fyrirstöðu, að BHMR fái dæmdar til sín
4,5 prósenta hækkanir til viðbótar. Sjá þá allir, út í
hvers konar hringavitleysu er farið.
Jafnvel þótt víxlverkanirnar yrðu ekki svo örar, sést
glöggt, að markmið kjarasamninganna frá síðasta vetri
munu ekki nást. Verðbólgan æðir af stað. Menn voru í
gærkvöldi jafnvel farnir að ýja að 70 prósent verðbólgu.
Samningarnir frá í vetur voru með réttu nefndir tíma-
mótasamningar. í krafti þeirra hefur tekizt sæmilega
til fram að þessu þrátt fyrir óráðsíu stjórnvalda. Minnzt
hefur verið á, að á næsta ári stefndi í yfir 20 prósent
verðbólgu, þótt sprengingin nú hefði ekki orðið. Hvað
þá nú? Við verðum að búast við mikilli verðbólgu, mik-
illi skuldasöfnun og viðskiptahalla við útlönd. í einni
svipan hefur mikið starf eyðilagzt. En hverjum er um
að kenna?
Þetta er ekki dómnum að kenna. Þetta er ríkisstjórn-
inni að kenna, sem svona gekk frá samningum.
Menn gátu sagt ríkisstjórninni fyrir, að svona mundi
fara, miðað við samninga. Ríkisstjórnin gekk að þeim
samningum. Nú er ljóst, að launþegar almennt munu
efna til baráttu. Vinnuveitendur eiga ekki sterk við-
brögð við þessu. Við getum ekki neitað því, að dómurinn
í gær var réttur, miðað við málavexti.
Og hvað getur ríkisstjórnin þá gert?
Jú, hugsanlega gæti hún beitt lögum.
En þá yrði lítið um þjóðarsáttina margfrægu.
Þá yrðu hvers konar skæruverkfóll og önnur verk-
föll. Þjóðarbúið mundi tapa. Við höfum óttazt of mikla
þenslu, sem ylli verðbólguskriðu. Við sjáum nú, hvað
gerist, þegar launamáhn fara einnig úr skorðum. Því
eru nú að gerast merkilegir atburðir, atburðir sem
mætavel kynnu að gjörbreyta allri stöðu efnahagsmála
innan skamms.
Við vitum ekki enn, hversu fljótt þetta gerist, en átök
munu verða.
Ef við lítum á póhtík flokkanna, vakna einnig spum-
ingar.
Núverandi ríkisstjórn hefur oft kennt sig við hinar
vinnandi stéttir. En strax í gærkvöld vom ráðherrar
farnir að ýja að aðgerðum. Þeir sögðust ekki ætla að
vera með í bráðri verðbólgu. Fær ríkisstjórnin staðizt
við þe§§sr gðsfeeður? Ætlar ríkisstjórnin og flokkar
þiuuar kQihihgafearátth í átötom við hmv
vinnðbfii §t§ttif: lá muh fm fyrir þ§§§ari ríki§§tjörrr
§in§ Pg áður h§fur g§rit, §ð ó§ipr ii§nnar v§rður
ili - og verður tpiuverður hvprt sem §r:
Við gjöldum þess, hversu slæm stjórnin er, nú þegar
við sjáum þjóðarsáttina verða úr sögunni.
Ríkisstjómin getur bara sjálfri sér um kennt.
Hún hefur haldið iha á spilunum. Hún mátti vita
þetta. Til dæmis sögðu vinnuveitendur stjórninni þetta
fyrir löngu.
Nú hefur farið verulega iha.
Haukur Helgason
„Aukin byggð á höfuðborgarsvæðinu flýtir ýmsum umferðarmannvirkjum, brúm á Miklubraut og bílageymslum
I miðbænum o.s.frv.“
Staðsetning álvers
Dagana 26. - 28. júní sl. voru
fundir ráögjafanefndar ríkisstjóm-
arinnar um álver og þeirra þriggja
fyrirtækja er nú eru í samningum
um aö reisa hér 200.000 t. álver.
Árangur fundanna var góöur og
gefur fyrirheit um jákvæða niður-
stööu þó enn sé margt óleyst og
ósamiö um ýmsa þætti.
Nauðsynlegt er að menn geri sér
grein fyrir að enn getur niðurstaða
farið á hvom veg sem er. Álverið
er enn fugl í skógi. Næstu fundir
em um miðjan ágúst og vonast er
til að samningaviðræðum Ijúki fyr-
ir lok september. Endanlega hggur
málið þó ekki ljóst fyrir fyrr en
Alþingi hefur lagt blessun sína yfir
samningana og stjómir fyrirtækj-
anna hafa samþykkt þá.
Á þessari stundu er líklegast að
stjómir fyrirtækjanna þriggja fjalli
um samningana í janúar. Náist það
ekki er næsti stjórnarfundur Álu-
max ekki fyrr en í mars.
Ef allt gengur upp gætu þó fram-
kvæmdir viö álver hafist næsta
sumar. Ekkert bendir til að fram-
kvæmdir við nýtt álver hefjist í tíð
þessarar ríkisstjómar en samning-
ar gætu hins vegar verið frágengn-
ir. Virkjanaframkvæmdir gætu
verið komnar í gang.
Staðarval
ÖU sú vinna, er lýtur að staðar-
vali fyrir álver, hefur enn snúist
um að finna þann stað sem hag-
kvæmastur er, þ.e. þann stað þar
sem bygging og rekstur yrði ódýr-
astur og áhrif á umhverfið minnst.
Niðurstöður þeirra athugana
gætu legið fyrir síðast í ágúst.
Vilji menn hins vegar reisa álver-
ið á öðrum stað en þeim sem þessar
niðurstöður benda á þurfa menn
sem fyrst aö taka af skarið.
Ríkisstjórn og þing verða að gera
upp við sig hvort þau vilja hafa
áhrif á staðarvalið og þá með hverj-
A funúúnum j }nH júnl vsr Stað-
arvalið þrengt svo sem kunnugt er.
Nú er rætt uip þriá staði, Keilis-
nes, eða Flekkuvík á Reykjanesi,
Reyðarfjörð og Eyjafjörð. A
Reykjanesi snýst vahð um einn
stað, á Reyðarfirði em þrír nefndir
og í Eyjafirði tveir.
í Eyjafirði er Árskógssandur að
mörgu leyti heppilegur staður.
Hann er þó lengra frá Akureyri en
t.d. Dysnes. Erlendu aðilamir hafa
sérstaklega nefnt að nálægðin við
þorpið verði of mikil og verksmiöj-
an taki fjallasýn af þorpinu í Hrís-
ey. Mest og þyngst vegur þó að
veðurfarsathuganir era ekki næg-
KjaHarinn
Guðmundur G.
Þórarinsson
alþingismaður
ann á Austíjörðum að setja þetta
aht í gang þar í einu. Rétt er einnig
að hafa í huga að htið yrði að gera
í öðrum landshlutum.
Álver við Reyðarfjörð mundi
flýta mjög allri jarðgangagerð á
svæðinu og fjárfesting yrði veruleg
í nýju íbúðahúsnæði.
Byggð og búseta
Reynsla Norðmanna bendir til að
íbúabyggð þurfi að vera um
10-15000 til þess að taka við iðju-
veri sem hefur um 700 manns í
vinnu.
Flytjist fólk að til starfa í verk-
smiðjunni verður atvinnuleysi
þegar börn þessa fólks vaxa úr
grasi og byggðavandamálið eykst,
segir reynsla Norðmanna.
Allt er þetta umhugsunarefni.
Eyjaijörður hefur nægjanlega
„Meginspurning verður auðvitað: Vilja
Islendingar leggja eitthvað á sig til að
hafa álverið úti á landsbyggðinni?“
ar til staðar og því erfiðara að átta
sig á áhrifum á umhverfið.
Veðurfarsathuganir þyrftu að
standa í ár til þess að vera mark-
tækar. Svo lengi er ekki unnt að
fresta ákvarðanatöku.
í Reyðarfirði era aðstæður að
ýmsu leyti góðar, góð hafnarskil-
yrði og ekki viðkvæm jarðyrkja eða
búrekstur.
Hins vegar er náiægur fólksfjöldi
í lágmarki fyrir svo stóra verk-
smiðju og persónulega óttast ég
dálítið umhverfisáhrif. Þar á ég við
að lóðréttar lofthreyfingar eru htl-
ar- Sjór yið Austurland er kaldur,
34 "PHúWúriaAmefeitahpr yí«
suðurströndina. Þetta þýðjr að loft-
hreyfmgar verða minni. Hugsan-
lega gætj því reykur frá verksmiöj-
fflfli Jagst sem teppj yflr íiðrðiúú,
sbr. Austflarðaþojtuna. Þetta þarf
að athuga vel.
Jafnframt er jjóst að virkja verð-
ur Fljótsdalsvirkjun ef reist veröur
álver. Þegar mest verður að gera
við virkjunina munu vinna þar 700
manns. Þegar mest verður að gera
við byggingu álversins munu vinna
við hana um 11-1200 manns. Sam-
tals við byggingaframkvæmdir
munu því starfa um 2000 manns.
Það mundi setja aht á annan end-
íbúabyggð til að taka við iðjuver-
inu. Þar horfa menn hins vegar
dáhtið á gróður og bújarðir og haf-
íshættu. SúrálssOó þurfa að vera
stærri til að geyma nægjanlegar
birgðir vegna hugsanlegs hafíss og
í slíkum thvikum yrði að keyra
málminn til annarra hafna. Aht er
þetta þó leysanlegt.
Fyrstu tölur benda til að álver
yrði ódýrast í KeOisnesi og um-
hverfisáhrif líth.
Nánari reikninga og athugamr
þarf þó til.
Sjálfum finnst mér lfidegast að
vahð standi mihi Dysness og Keilis-
n§§§ m þl m iflgflfl s§ tsls wn
staðsetningu ehítið sunnar en Dys-
nes-
lýleginspúFúiflg yeröw úúðvitiö:
Vilja íslendingar leggja eitthvað á
sjg fll úö þgfa úlyerið úti á laúús-
byggðinni?
Ríkissflórnin með iðnaöarráð-
herra í fararbroddi verður að syara
þeirri spuningu fyrir sitt leyti.
Aukin byggð á höfuöborgarsvæð-
inu flýtir ýmsum umferðarmann-
virkjum, brúm á Miklubraut og
bhageymslum í miöbænum o.s.frv.
Þetta er mál sem menn verða að
gera uþp við sig hið fyrsta.
Guðmundur G. Þórarinsson