Dagblaðið Vísir - DV - 07.09.1990, Síða 23

FÖSTUDAGUR 7. SEPTEMBER 1990.
31
pvSmáauglýsingar - Sími 27022
Meiming
Kvartmíluklúbbsins 91-674530 eða
fll-4^731 ó kv. Almennir fójagsfundir
flFfl í félagsheimili akstursíhróttafél.
að Bíldshofða 14 á fimmtudagskv.
smu
Ihomas
Þegar þú gefi,r
» Nýbnrg
Konur, karlar og hjónafólk. Við leggjum
áherslu á yndislegra og fjölbreyttara
kynlíf, höfum geysilegt úrval af hjálp-
artækjum ástarlífsins f. dömur og
herra. Einnig úrval af æðislegum nær-
fatnaði á frábæru verði á dömur og
herra. Verið velkomin, sjón er sögu
ríkari, ath. póstkr. dulnefnd. Opið
10-18 virka daga og 10-14 laugard.
Erum á Grundarstíg 2 (gengið inn frá
Spítalastíg), sími 14448.
Útsala. Fullt af göllum og bolum á kr.
500. Sjón er sögu ríkari. Ceres, Ný-
býlavegi 12, Kópavogi, s. 44433.
Húsgögn
Nýkomln einstaklingsrúm og hlaðrúm.
Rúm, verð án dýnu, staðgr. 14.900.
Stærð 200x90. Furuhlaðrúm, verð
21.900. • Nýborg hf., Skútuvogi 4, sími
91-82470.
Sumarbústaðir
Seljum norsk heilsörshús, stærðir
24-102 fin. Verð frá kr. 1.280.000. Sýn-
ingarhús, myndir og teikningar fyrir-
liggjandi. Húsin eru samþykkt af
Rannsóknast. byggingariðn. R.C. &
Co hf„ s. 91-670470 og fax 91-670474.
Yamaha motocrosskeppni verður í
Leirdal, Kópavogi, á morgun, laugar-
dag, kl. 14. Síðasta keppni sumarsins
með mikilli spennu í nýrri braut á
góðum stað. Frábær skemmtun fyrir
aðeins 400 kr. Aðkoma í Leirdal er frá
nýja Hafnarfjarðarveginum.
Vélhjólaíþróttaklúbburinn.
Sandspyrna Bilabúðar Benna verður
haldin sunnud. 9. sept. á bökkum Ölf-
usár við Eyrarbakka. Keppni hefst kl.
14 en keppendur mæti fyrir kl. 12.
Varahlutir
is
DEMPARAR
V
I
MAZDA
TOYOTA
NISSAN
DAIHATSU
Ásamt úrvali i aörar gerðlr. Gæði og
verð í sérflokki. Sendum í póstkröfu.
• Almenna varahlutasalan hf„ Faxa-
feni 10, 108 Rvík (húsi Framtíðar),
símar 83240 og 83241.
■ BDar til sölu
Rauður Porsche 928 78, sportbíll í
hæsta gæðaflokki, 8 cyl. álblokk með
ofanáliggjandi knastásum og beinni
innspýtingu, 240 ha„ 5 gíra, tvöföld
kúpling, allur galvaniseraður og því
ryðlaus, rafrn. í rúðum, vökva- og
veltistýri, fjarlæsingar, sjálfvirkur
hraðastillir, álfelgur, ný Good-Year
dekk o.fl. o.fl. Skipti og skuldabréf
koma til greina. S. 91-32108.
Suzuki twin cam GTi, 16 ventla, árg.
’88, til sölu, ekinn 32 þús. km, verð
700 þús. Góður staðgreiðsluafsláttur.
Einnig skipti á ódýrari bíl möguleg.
Uppl. í síma 91-672269.
Subaru Legacy sedan, 2,21 ’90,
ekinn 5500 km, sjálfskiptur, litur
dökkgrár, sem nýr. Uppl. í síma
91-76061.
Toyota Cellca GT 2000 '87 til sölu, raf-
magn í rúðum, samlæsingar, digital-
mælaborð, álfelgur, skipti á ódýrari
koma til greina. Uppl. í síma 92-11108.
Renault station 18 TL '80 til sölu, ekinn
120 þús„ útv./segulb., sumar- og vetr-
ardekk, gott boddí, verð 120 þús. Uppl.
í síma 91-54116.
Steinþór Sigurðsson og Jóhannes Jóhannesson við uppsetningu á Septembersýningunni að Kjarvalsstöðum.
September
Það hefur lengi verið útbreiddur misskilningur að
Septemsýningarnar svonefndu (1974-1990) væru eins
konar rökrétt framhald Septembersýninganna fjög-
urra (1947, 1948, 1951 & 1952), sem í sameiningu ollu
straumhvörfum í íslenskri myndlist. Það voru ekki
síst nokkrir aðstandendur Septem sem urðu til þess
að kynda undir þessum misskilningi, sjálfsagt af ein-
skærri eftirsjá, bæöi með nafngiftinni og reglubundn-
um upprifjunum á því mótlæti sem gömlu September-
sýningarnar mættu.
Sannleikurinn er nú sá, og blasir við hverjum þeim
sem gaumgæfir yfirstandandi sýningar að Kjarvals-
stöðum, að September og Septem eru alls óskyld fyrir-
bæri, þó svo sex af þeim fimmtán listamönnum sem
upphaílega tóku þátt í Septembersýningunum hafi
staðið að Septem. Eg hef ævinlega verið á þeirri skoð-
un að það hefði verið stórmannlegra af þeim Septem-
mönnum að hasla sér völl undir nýju nafni, i stað
þess að hengja sig á gömlu Septembersýningarnar.
Sérstaklega þar sem nokkrir Septemmenn tóku aldrei
þátt í Septembersýningunum. Myndlist þeirra er jafn-
markverð fyrir þaö. En nóg um það.
Menningarbylting
Septembersýningarnar urðu til við sérstakar að-
stæður í íslensku þjóð- og menningarlífi er hlutlæg
myndlist í lausbeisluðum expressjónískum stíl, það
er, hefðbundið landlags- og þorpsmálverk, reis ekki
undir þeim veruleika sem blasti við mönnum í kjölfar
heimsstyrjaldarinnar síðari.
Septembermenn voru að vísu ósamstæður hópur,
allt frá Gunnlaugi Scheving til Valtýs Péturssonar.
En ef á heildina er litið má segja að menningarbylting
þeira hafi fyrst og fremst falist í afneitun þeirra á allri
„eftirmyndagerö”. Þess í stað ítrekuðu þeir að hvert
myndverk væri sjálfstæður viðauki við veruleikann.
Þeir höfnuðu einnig skynsemishyggju og þar með vél-
menningunni sem rústað hafði Evrópu, en vegsömuðu
ímyndunaraflið, dulvitundina og hið bemska innsæi.
Strangflatarlistin, list hreinna og klárra gilda, er að
mörgu leyti rökrétt niðurstaöa þessarar endurskoðun-
ar.
Vitanlega störfuðu þessir listamenn ekki í tóma-
rúmi, fremur en aðrir íslenskir menningarfrömuðir á
þessari öld. í myndrænum rannsóknum sínum tóku
þeir mið af síð-kúbisma þeirra Picassos og Braques,
myndhst COBRA samtakanna, súrrealisma Miros,
bernskum stíl Dubuffets og ýmsu fleiru í heimslist-
inni, sem í kjölfar nýs upplýsingastreymis og feröa-
frelsis stóð þeim opin upp á gátt.
En þótt list Septembermanna sé ekki alveg laus við
eftirlíkingar einkennist hún fyrst og fremst af þrótt-
mikilli úrvinnslu á íslenskum veruleika.- Ef hún er
skoðuð út frá helstu forsendum nýskapandi módern-
isma ber hæst framlag þeirra Þorvalds Skúlasonar,
Nínu Tryggvadóttur og Sigurjóns Ólafssonar, en aðrir
þátttakendur fara varlegar í sakirnar.
Úr sókn í vörn
Septemsýningarnar urðu hins vegar til nærri aldar-
fjórðungi síðar, við allt aðrar kringumstæður. Að-
standendur voru nú ekki lengur skeleggir boðberar
nýrra viðhorfa, heldur vildu þeir verja þá formhyggju
sem þeir höfðu þróað og kenndu við hiö „hreina mál-
verk“, fyrir áhlaupum nýrra og „óæöri" strauma í
íslenskri myndlist. Sem sagt, úr sókn í vörn.
Allt um það hafa Septemsýningarnar gert okkur
kleift að fylgjast með þróun nokkurra ágætra lista-
manna frá ári til árs, um sextán ára skeið, sem er
ekki lítils virði. Á þessu tímabili hafa sumir þeirra
gert sín bestu verk, ég nefni sérstaklega þá Karl Kvar-
an og Kristján Davíðsson, auk þess sem Þorvaldur
Skúlason hélt listrænni reisn sinni til dauðadags.
Nú er vissulega tímabært að gera veglega úttekt á
Septembersýningunum og nota hana til að upplýsa
yngri kynslóöir listamanna og listunnenda um rætur
og þróun módernískrar myndlistar á íslandi. Vilji
Myndlist
Aðalsteinn Ingólfsson
menn endilega taka út Septemsýningarnar um leið,
mega þeir þaö mín vegna, svo fremi sem gerður er
skýr greinarmunur á þessum tveimur fyrirbærum.
Þá verða menn að gera sér grein fyrir því að Sept-
embersýningarnar eru sögulegar staðreyndir. Tiltekin
verk eftir tiltekinn fjölda listamanna voru sýnd í Lista-
mannaskálanum í septembermánuði árin 1947, 1948,
1951 og 1952. í þessum verkum fólust viðbrögð lista-
mannanna við veröldinni og heimslistinni nákvæm-
lega á þeim tíma sem þau voru gerð, og þau vöktu
aftur ákveöin viðbrögð meö íslenskum áhorfendum,
viðbrögð sem meðal annars eru til á prenti. Viö úttekt
á Septembersýningunum verða menn aövitað aö
standa klárir á sínum forsendum, en virða þessar stað-
reyndir. Þeir geta sett upp sýningarnar ljórar, ná-
kvæmlega eins og þær voru, og fyllt upp í eyður með
ljósmyndum.
Sögufölsun
Þeir geta sett upp eina þessara sýninga í sinni upp-
runalegu mynd. Eða þá að þeir géta sett upp fyrstu
og síðustu Septembersýniguna, svo okkur gefist tæki-
færi til að fylgjast með þeim breytingum sem urðu á
viöhorfum listamannanna frá 1947 til 1952. í neyð
mætti útbúa smækkaðar útgáfur af sérhverri Sept-
embersýningu og raða þessum útgáfum saman, svo
hægt verði að skynja grunntón hverrar sýningar og
áherslubreytingar milli sýninga.
En þau vinnubrögð sem notuð hafa verið við sam-
setningu Septembersýningarinnar að Kjarvalsstöðum
er ekki með nokkru móti hægt að réttlæta. Umsjón
sýningarinnar var í höndum þriggja stjórnlaúsra lista-
manna, sem aðeins gáfu sér örfáar vikur til að safna
saman verkum. Þegar fundvísin brást þeim, sem gerð-
ist ansi oft, virðast þeir ekki hafa vílað fyrir sér að
setja inn verk sem alls ekki voru á Septembersýning-
unum, bara af því að þau voru frá svipuðum tíma.
„Sögufólsun” er stórt orð, en þaö eina sem á við um
svona háttalag.
Lykilverk vantar
Á Septembersýninguna vantar sennilega á fjórða tug
mynda, sem margar hverjar þóttu tíöindum sæta er
þær voru sýndar, þar á meðal nokkur lykilverk Nínu
Tryggvadóttur, Valtýs Péturssonar og Kjartans Guð-
jónssonar (til dæmis fyrstu strangflatarverk tveggja
síðastnefndu). Hjörleifur Sigurðsson, þátttakandi í
Septembersýningunni 1952, á ekkert verk á sýning-
unni. Hann á hins vegar verk í ágætri sýningarskrá,
sem virðist hafa verið gerð án samráðs við þá sem
réðu „myndavalinu" (sem raunar er hvergi réttlætt
einu orði).
Kjarvalsstaðasýningin er síðan sett upp eins og hver
önnur samsýning, en ekki þannig að hægt sé að átta
sig á samsetningu upprunalegra Septembersýninga,
og breytingum á þeim milli ára, sem, ásamt með áður-
nefndum annmörkum, rýrir gildi hennar allnokkuð.
Einnig er raunalegt til þess að hugsa að sýning af
þessu tagi skuli aðeins standa yfir í tvær vikur (til 9.
september), sem verður til þess að fjöldi fólks, ég nefni
sérstaklega skólanemendur, hlýtur aö fara á mis við
hana. Vona ég að einhverjir aðilar gefi sér tíma til að
festa sýninguna á myndband.
Það verður að segjast eins og er að vinnubrögð af
því tagi sem hér hafa verið tíunduð eru orðin allt of
algeng viö undirbúning stórsýninga á íslenskri mynd-
list að Kjarvalsstöðum og mál til komið aa taka upp
faglegri starfshætti þar á bæ.