Dagblaðið Vísir - DV - 18.10.1990, Blaðsíða 15

FIMMTUDAÖUR 18. OKTÓBER 1990.
15
Bætum þjónustu skólanna
Bekkir eru alltof stórir til að hægt sé með góðu móti að sinna hverjum
einstökum nemanda, segir greinarhöfundur m.a.
„Mainma, mamma, veistu hvað
gerðist í dag?“ sagði tíu ára polli
við móður sína um leið og hann
skaust inn um dymar. Hrifning og
ánægja skein úr andlitinu.
„Mamma, kennarinn talaði við mig
í dag.“ Þetta er htil saga úr íslensk-
um veruleika en hún er mjög lýs-
andi fyrir ástandið.
Drengurinn haíði verið hálfan
vetur í skólanum og kennarinn gaf
sér tíma til að spjalla við hann ein-
an ofurhtla stund. Þessi htla stund
hafði veriö drengnum stórkostleg
upplifun. Móðirin gat vel skihð
það. Hún hafði heyrt að þessi kenn-
ari væri mjög fær. En hvers vegna
gerðist þetta ekki oftar?
Of stórir bekkir
Mörg börn á íslandi upplifa eitt-
hvað svipaö og þessi tíu ára polli.
En þeim tekst misvel að lýsa því.
Mörgum þeirra hður iha í skólan-
um, þeim fmnst að kennarinn sinni
þeim ekki. Hánn er ahtaf að hjálpa
henni Siggu og honum Pésa.
Drengurinn áttar sig ekki á þvi að
mest fyrirferð er á Siggu og Pésa.
Því grípur kennarinn til þess ráðs
að hjálpa þeim til að halda ró í
bekknum. Bekkurinn er aht of stór
til að hægt sé með góðu móti að
sinna hveijum einstökum nem-
anda. Afleiðingin er síðan sú að
þeim finnst að þeir séu útundan og
kennaranum sé alveg sama um
hvemig þeim vegnar.
Samanþjappaður
vinnutími
Þaö er mjög útbreiddur misskiln-
ingur að kennarinn vinni aðeins
þann tíma sem hann er í skólastof-
unni. Til þess að starf hans beri
góðan árangur þarf hann að und-
irbúa tímana vel.
Hann þarf að skipuleggja í smáat-
riðum það sem hann ætlar að gera
í hveijum tíma og einnig þarf hann
að horfa til lengri tíma. Hann þarf
að fylgjast með í sínum kennslu-
greinum og kynna sér nýjungar í
kennslu þeirra.
íslenskir kennarar þurfa að
kenna miklu fleiri tíma á viku en
KjaUarinn
Hallgrímur Hróðmarsson
kennari í MH
kennarar í öðrum löndum Evrópu.
Ein skýringin á því er sú að við
búum við níu mánaða skóla og
kennarinn þarf því að vinna meira
þessa níu mánuði en kohegi hans
úti í löndum.
í stað 40 stunda í dagvinnu á viku
þarf íslenskur kennari að vinna 49
stundir til þess að vega upp þennan
stutta skólatíma. Við þetta bætist
að laun kennara eru það lág að
hann þarf oft að taka að sér mikla
yfirvinnu.
Lakari þjónusta
Kennarar eru reyndar ekki þeir
einu á íslandi sem þurfa að vinna
mikla yfirvinnu. En þar sem þeir
þurfa að skha af sér ársverkinu á
styttri tíma en aðrir hefur hver tími
í yfirvinnu enn meira álág í for
með sér.
Sem dæmi má nefna að ef kenn-
ari tekur að sér kennslu sem nem-
ur einni og hálfri kennarastöðu, þá
má gera ráð fyrir að undirbúningur
og kennsla hjá honum taki 73,5
klukkustundir á viku (49 x 1,5) eða
12 tímar og 15 mínútur á dag sex
daga vikunnar. Það er því deginum
ljósara að kennari sem þarf að taka
á sig mikla yfirvinnu skhar lakari
kennslu. Þjónusta hans við ein-
staka nemendur verður verri.
Atgervisflótti
Margirkennarar eru í hlutastarfi
annars staðar frekar en að taka að-
sér aht of'mikla kennslu. Þeif nýt-
ast oft íha í skólanum vegna þess
hve uppteknir þeir eru í hinu starf-'
inu. Mörg dæmi eru svo um að
kennslan verði algjört aukastarf
hjá þeim þar sem hin viiman gefur
meira í aðra hönd. Þannig missa
skólamir oft mjög hæfa kennara.
Hér áður fyrr voru margir nem-
endur sem htu upp th kennara-
starfsins og ákváðu snemma á
skólaferli sínum að verða kennar-
ar. Þessum nemendum fer stöðugt
fækkandi og þó maður sjái að
ákveðnir nemendur myndu verða
úrvalskennarar getur maður ekki
ráðlagt neinum það í dag.
Góðir skólar
í Qanmörku
Á árunum 1986-87 kynntist ég
sem foreldri starfi danskra grunn-
skóla og hvhíkur munur! Táning-
urinn á heimihnu var ekkert yfir
sig hrifinn af því að flytja th fram-
andi lands en eftir að fyrstu erf-
iðleikamir voru yfirunnir varð aht
annað uppi á teningnum.
Bekkimir í dönskum grunnskól-
um em fámennari en hér þekkist
(17-25 nemendur í bekk í Árósum).
Kennsluskyldan er mun minni hjá
dönskum kennurum og yfirvinna
er nánast óþekkt þar. Kennarinn
hefur því góðan tíma th að sinna
hverjum og einum nemanda.
í upphafi hvers skólaárs fengu
nemendur í hendur htla bók, kon-
taktbók, og í hana skrifuöu kennar-
inn og foreldrarnir athugasemdir
sem þurftu að berast á mhh. Kenn-
arinn kom svo í heimsókn th nem-
andans einu sinni á skólaárinu th
að kynnast aðstæðum hans og
ræða við nemandann og foreldrana
um skólann og félagana. Reglulegir
foreldrafundir vom síðan með
svipuðu sniði og hér þekkist.
Samanburður á launakjörum
leiðir í ljós að kennarar í Dan-
mörku (og reyndar í Noregi, Sví-
þjóö og Finnlandi) hafa álíka tekjur
fyrir dagvinnuna sína eftir að
skattar hafa verið teknir af þeim
og íslenskir kennarar hafa áður en
skattar eru reiknaðir.
Hallgrímur Hróðmarsson
„íslenskir kennarar þurfa að kenna
miklu fleiri tíma á viku en kennarar í
öðrum löndum Evrópu.“
Launuð umræða
„Fólk, sem er á launum hjá hagsmuna-
samtökum, tröllríður umræðu bæði í
blöðum og loftmiðlum.“
Það er ágæt regla, þegar maður sér
grein í blaði, að byija á því að skoða
hver höfundurinn er og ímynda sér
hveijir hagsmunir hans séu. Sé
niðurstaða röksemdafærslu hans í
samræmi við augljósa hagsmuni
höfundar er sennhega htih fengur
að henni.
Sannieikur eða
hagsmunir
Röksemdafærslu fólks ber vita-
skuld alltaf að taka með mikihi
varúð. Hún er oftar en ekki búning-
ur um mismunandi nærtæka og
augljósa hagsmuni. En rökum
þeirra sem fá beint eða óbeint laun
fyrir það að leiða rök að ákveðinni
niðurstöðu ber að taka með sér-
staklega mikihi varúð.
Þannig ber að taka rökum for-
manns, framkvæmdastjóra eða
blaðafuhtrúa hagsmunasamtaka
með sérstaklega mikhh varkárni,
svo ekki sé meira sagt. Þó að við-
komandi manneskja trúi sennilega
á málstað sinn er tilgangur hennar
langt í frá sá að leita uppi sann-
leikann heldur sá að vinna að hags-
munum tiltekins hóps og þar með
sínum eigin.
Rökum áhrifamanna í stjóm-
málum, er hníga að ágæti eigin
flokks, ber að taka með engu öðm
en umburðarlyndi. Rökum for-
manns nefndar um staðsetningu
álvers á Kehisnesi, sem hníga í þá
átt áð best sé að reisa álver á Keihs-
nesi, ber af sömu ástæðu að tak
Kjallarinn
Sr. Baldur
Kristjánsson
með kristhegu umburðarlyndi.
Hins vegar væri rétt að skoða
röksemdafærslu formanns nefndar
um staðsetningu álvers á Keihsnesi
mjög vandlega ef röksemdafærsla
hans hnigi að því að best væri að
reisa álver í Eyjafirði eða á Reyðar-
firði. Fyrir utan þann siðlausa
möguleika að viðkomandi væri
búinn að kaupa sér hús fyrir norð-
an eða austan væri möguleg skýr-
ing á niðurstöðu hans að sannleiks-
ástin hefði tekið völdin í röksemda-
færslunni og maðurinn það heih
að hann væri thbúinn th að fóma
bæði atvinnu og áhti fyrir hinn
væntanlega óvænta sannleika.
Átök hagsmunahópa
Því miður er á ferh aht of lítið
af greiningu sem hefur sannleik-
ann einan að leiðarljósi. Umræðan
er að mestum hluta aðeins átök
hagsmunahópa. Fólk, sem er á
launum hjá hagsmunasamtökum,
tröllríður umræðu bæði í blöðum
og loftmiðlum. Þetta fólk leikur
stórt hlutverk í fréttum og þekur
þess utan meginhluta þess rúms er
blöðin ætla í fijálsa umræðu.
Á shkum ritvehi verður oft lítið
á bak við hugtök eins og réttlæti
og sannleika. Réttlætið verður rétt-
læti thtekins hóps. Sannleikur
verður sannleikur frá ákveðnu
sjónarhorni.
Allt í lagi svo sem, ef ahir væru
sér meðvitaðir um markleysi um-
ræðu af þessu tagi. Svo er því mið-
ur ekki. Fjölmargir verða fóm-
arlömb slíkrar hagsmunaumræðu,
enda er leikurinn til þess gerður.
Sr. Baldur Kristjánsson