Dagblaðið Vísir - DV - 16.01.1991, Qupperneq 15

MIÐVIKUDAGUR 16. JANÚAR 1991.
15
AuðvHað ostlíki
Afnám innflutningshafta brýtur glufu í haftamúr, stuðlar að kjarabótum
og lækkar verð á matvörum, segir m.a. i grein Össurar.
Ákvörðun Jóns Sigurðssonar
viðskiptaráðherra um að leyfa inn-
flutning á 40 tonnum af ostlíki var
auðvitað hárrétt. Hún ætti reyndar
ekki að koma blýantsbændunum
við Rauðarárstíg og Hagatorg mik-
ið á óvart, enda hafði ráðherrann
áður heimilað innflutning á smjör-
líki.
Afnám innflutningshafta, sem
ráðherrann hefur þegar staðið fyr-
ir, hefur skapað okkur neytendum
tvíþættan ávinning:
í fyrsta lagi brýtur þetta htla en
mikilvæga glufu í þann löngu úr-
elta haftamúr sem umlykur inn-
flutning á matvælum til landsins.
í öðru lagi er verið að stuðla að
kjarabótum handa almenningi því
innflutningurinn lækkar verð á
matvörum. En alhr vita að nær
hvergi á byggðu bóli eru matvörur
jafndýrar og hér á landi.
Flókin samtrygging
Ekkert kerfi á Islandi er eins vel
varið og það sem landbúnaðurinn
hefur byggt um sig. Það fléttar sig
gegnum alla stjórnmálaflokka aö
Alþýðuflokknum undanskhdum,
og er í ofanálag ótrúlega rótfest í
vissum ríkisstofnunum. Markmið
þess er fyrst og síðast. Að viðhalda
óbreyttu ástandi.
Og kerfið brást við ákvörðun
Jóns Sigurðssonar með athyghs-
verðum hætti.
Taugakerfi hins annars dagfars-
prúða ráöherra landbúnaðar fór á
hreyfingu og Steingrímur Jóhann
hélt því blákalt fram að innflutn-
ingurinn bryti í bága við lög. Þar
misskUdi ráðherrann reyndar lög-
in og ekki í fyrsta skipti. OstUki er
iðnvarningur, búinn til úr efnum,
sem fuU heimUd er til að flytja inn
tU landsins, og því tæknUega hægt
að framleiða hér án þess að hann
eða samtryggingarkerfið fengju
Kjalíarinn
Össur Skarphéðinsson
aðstoðarforstjóri
Reykvískrar endurtryggingar hf.
rönd við reist.
Blýantsbændurnir hjá Búnaðar-
félaginu voru enn bíræfnari. Áróð-
ursbatterí þeirra, svokölluð Upp-
lýsingaþjónusta landbúnaðarins,
sendi frá sér yfirlýsingu sem ekki
var hægt að skilja öðruvísi en svo
að hið innflutta ostlíki væri óholl-
ara en íslenskur ostur. Sú fullyrð-
ing er hins vegar fráleit.
Líkið er gert úr jurtaolíu og er
algerlega laust við kólesteról. Ein-
mitt af þeim sökum hefur það verið
markaðssett í Bandaríkjunum sem
heilsufæða. MáUlutningur af þessu
tagi er höfundum sínum til lítils
sóma og ekki verður af honum séð
að málstaðurinn sé giska burðug-
ur.
Aukið innflutningsfrelsi
Sjálfum fmnst mér hins vegar
aukaatriði hvort ostlUdð er skil-
greint sem iðnaðarvara eða land-
búnaðarafurð. Ég er einfaldlega
þeirrar skoðunar að fyrir hag þjóð-
arbús og fyrir neytendur sé brýnt
að auka frelsi til innflutnings á
landbúnaðarvörum.
Neytendur eru líka skattgreið-
endur. í dag er talið að fræðilega
megi spara þeim allt að 15 miUjörð-
um í niðurgreiðslur og útflutnings-
bætur, ef innflutningur á matvæl-
um yrði frjáls. Tvær flugur yrðu
þá slegnar í einu höggi:
- Vöruverð til neytenda myndi
stórlækka.
- Ríkisútgjöld myndu minnka.
Ég er því þeirrar skoðunar að það
skipti miklu máli fyrir ráðdeild og
skilvirkni í hagkerfi landsins að
frelsi til innflutnings á matvælum
verði stóraukiö - en vissulega í
hæfllegum áföngum.
Um það á að stofna ríkisstjómir
næstu ára.
Stuðningur við bændur
Aukið frelsi í innflutningi á af-
urðum af landbúnaðartoga má alls
ekki gerast svo hratt að bændur
hafí ekki ráörúm til þess aö laga
sig að breyttum aðstæðum.
Heppileg byrjun á róttækri upp-
stokkun í kerfinu væri að afnema
allar útflutningsbætur og leyfa inn-
flutning á unnum landbúnaðarvör-
um. Eftir hæfilegan tíma yrði ann-
að skref stigið með því að heimila
innflutning á iðnframleiddum
landbúnaðarvörum á borð við
svínakjöt, egg og kjúkhnga. En til
að styrkja samkeppnisstöðu ís-
lenskra bænda yrðu -settir tíma-
bundnir háir vemdartollar sam-
hliða afnámi allra tolla af aðfóng-
um til innlends landbúnaðar.
Á seinni stigum yrði svo gerð
áætlun um enn frekara frelsi í inn-
flutningi á landbúnaðarafurðum og
afnám niðurgreiðslna smátt og
smátt. Um síðir myndi þetta leiða
til verulegra kjarabóta fyrir al-
menning í formi lækkaðs matar-
kostnaðar fyrir heimilin og auk-
innar ráðdeildar í ríkisbúskapnum
vegna miklu minni fjárútláta til
greinarinnar.
Verndartollana og annan spam-
að við róttæka uppstokkun í kerf-
inu, svo sem afnám útflutnings-
bóta, ætti síðan að nota til að
styrkja Lífeyrissjóð bænda nægi-
lega til að bændur gætu farið á full
eftirlaun 55 ára. Jafnhliða yrði með
sama hætti fjármögnuö stofnun
Jarðakaupasjóðs sem keypti jarðir
af bændum á fullu markaðsverði
og gerði þeim þannig kleift að
hætta búskap.
Verkin tala
Með þessu móti yrði kleift að
auka frelsi í innflutningi á land-
búnaðarvörum og samhhða gefa
bændastéttinni nægilegt ráðrúm til
að bregðast við breyttum aðstæð-
um. Afleiðingin yrði umtalsverð
kjarabót fyrir neytendur, aukin
ráðdeild í ríkisbúskapnum, og
hagsmunir bænda yrðu tryggðir.
Verkin tala og Jón Sigurðsson
hefur getið sér orð fyrir dugnað og
afköst. Festa ráðherrans gagnvart
þeim áróðri, sem var magnaður
gegn honum þegar leyfið til inn-
flutnings á ostlíkinu var veitt, duld-
ist engum. Hún sýnir einmitt að
fáum væri betur treystandi til að
halda utan um þá uppstokkun sem
nauðsynleg er í landbúnaði en ein-
mitt Jóni Sigurðssyni og þeim
flokki sem hann situr fyrir í ríkis-
stjórn.
Össur Skarphéðinsson
,,Ekkert kerfi á Islandi er eins vel var-
ið og það sem landbúnaðurinn hefur
byggt um sig. Það fléttar sig gegnum
alla stjórnmálaflokka að Alþýðu-
flokknum undanskildum.“
Saddam Hussein og Chamberiain
90 manns hafa hérlendis skorað
á ríkisstjórnina að beita sér gegn
því að Bandaríkin og fleiri ríki ráð-
ist á írak éins og þau hafa hótað
að gera nú um miðjan janúar. í leið-
ara DV þ. 7.1. líkti Ellert Schram
þessum mönnum við Chamberlain
og aðra þá sem flest reyndu til að
forðast stríð í lok 4. áratugarins.
Leidd hafa verið rök að því að sú
friðarviðleitni hafi magnað Hitler
með sífelldum tilslökunum og eftir-
gjöfum og þannig í raun leitt til
stríðsins sem ætlunin var að
hindra.
Skoðum aðstæður
En er þetta tvennt svo áþekkt?
Við ættum að skoða aðstæður nán-
ar, minnug þess að herforingjar
eru alltaf að reyna að vinna síðasta
stríð og þá þeim mun fremur leik-
menn eins og við Ellert. Ekki skal
ég efa að Saddam Hussein sé buha
og níöingur og stjórnarfar í írak
htlu skárra en var hjá Hitler. En
ekki hefur það út af fyrir sig þótt
ástæöa th stórstyrjaldar enda eru
nágrannar hans síst skárri þar sem
er ógnarstjórnin í íran, Sýrlandi
og Tyrklandi, lengst af. Og við gæt-
um lengt þessa upptalningu mikið,
þaö kostaði heimsstyijöld ef al-
mennt ætti að hrekja harðstjóra
burt með hervaldi. En Saddam
réðst inn í Kúvæt. Já, og Banda-
ríkjastjórn réðst inn í Panama og
lét drepa þar mörg hundruð
manns, að því er sagt var til að
fangelsa einn mann. Oft hefði af
minna tilefni verið sagt að það
væri til að setja þæga leppstjóm
sína yfir landið. Við má bæta inn-
rás Bandaríkjamanna í Grenada
ekki alls fyrir löngu, hersetu ísra-
elsmanna á palestínsku landi og
svo mætti áfram telja, hveijir vilja
fara í stríð út af því? Og hér kemur
KjaUarinn
Örn Ólafsson
lektor í íslensku
annað th sem oft hefur verið bent
á. Auðvitað ber að virða sjálfsá-
kvörðunarrétt þjóða en það var
ekki nein „kúvæsk þjóð“ sem á-
kvað að stofna ríki, heldur skiptu
Bretar arabísku landsvæði upp th
að hafa dvergríki með miklar auð-
hndir hjá mannmörgum fátækum
ríkjum, og halda þannig tangar-
haldi á ohulindunum. Auk þess er
aðeins minnihluti íbúa Kúvæt rík-
isborgarar í því landi, flestir íbú-
anna voru farandverkamenn frá
Egyptalandi og öðrum arabaríkj-
um. Það er því hræsnin tóm að
boða stríð th að vemda sjálfstæði
Kúvæt en hirða hvorki um Pan-
ama, Grenada né Palestínu.
Afgerandi munur
Mikilvægasta ástæðan th að forð-
ast stríð er þó ótalin. Það er í raun-
inni afgerandi munur á' aðstæðum
Hitlersþýskalands fyrir hálfri öld
og íraks núna. Þýska ríkið var í
meginatriðum sjálíbjarga um flest
sem máh skipti, það gat því eflst
og undirbúið stórstyijöld. En það
getur írak ekki. Menn eru vonandi
ekki búnir að gleyma því af tómum
stríðsæsingi að ríkið hefur aðeins
eina útflutningsvöru, ohu, sem
þarf aö borga allan innflutning.
Ríkið hefur ekki tekjur af öðru og
því hlýtur viðskiptabannið fyrr eða
síðar að neyða Hussein theftirgjaf-
ar, nú þegar hefur ríkið stórtapað
á innlimun Kúvæt. Mér flnnst
reyndar að viðskiptabannið eigi að
Una, það er níðingsháttur að svelta
almenning í írak og neita sjúkum
um lyf. Þetta fólk kaus aldrei buh-
una Hussein yfir sig og á ekki að
gjalda hans.
Friðsamleg lausn nægir
En hvað myndi stríð kosta? Um
það er allt of lítið rætt. Það er eins
og fólk ímyndi sér að þetta yrði
aðgerð í sth við það þegar hetjan í
kúrekamynd frelsar hæinn eða
þegar Israelsmenn gerðu leifturár-
ás á Entebbeflugvöh. Mér flnnst
fjölmiðlum bera skylda th að reyna
að gera fólki ljóst til hvers árás á
írak myndi leiða. Þarna standa
mörg hundruð þúsund manns
hvorum megin, þrautþjálfaðir her-
ir og búnir nýjustu fjöldamorðs-
tækjum, jafnvel er farið að tala um
atómsprengjur. Allavega verður
mannfall óskaplegt og eyðhegging-
in gífurleg. Hugsi enginn að „þar
eigast þeir einir við, að eg hirði
aldrei hverjir eftir liggja." Efna-
hagslíf Vesturlanda, þar á meðal
íslands, gengur allt fyrir olíu. Stríð
hlýtur aö hækka verð hennar
óskaplega og mega menn reyna að
reikna út hvað það þýðir fyrir sjáv-
arútveg og landbúnað og allt sem
á þeim byggist.
Er ekki augljóst...
Vel má vera að olíufélögin sem
svo miklu ráða á Vesturlöndum
harmi ekki verðhækkanir á vöru
sinni en þá kemur í ljós að m.a.
íslendingar hafa áratugum saman
notið gífurlegrar þróunaraðstoðar
frá arabalöndum og um það var
blásnauður almenningur araba-
landa ekki spurður, vesturveldin
hafa kúgað olíuna af aröbum á lágu
verði. Nú þegar stendur almenn-
ingur í arabalöndum í stórum stíl
með Saddam vegna þess að hann
álítur að Saddam sé að verja hags-
muni araba gegn arðræningjum
Vesturlanda. Hvernig halda menn
að þessi almenningur bregðist við
árás á írak sem Bandaríkin leiða?
Dettur einhverjum í hug að stríð
nú tryggi frið th langframa? Er
ekki augljóst að það hlýtur að leiða
af sér langvinn styrjaldarátök,
hermdarverk og hörmungar?
örn Ólafsson
„Nú þegar stendur almenningur í
arabalöndum í stórum stíl með Saddam
vegna þess að hann álítur að Saddam
sé að verja hagsmuni araba gegn arð-
ræningjum Vesturlanda.“