Dagblaðið Vísir - DV - 14.05.1991, Qupperneq 15

ÞRIÐJUDAGUR 14. MAÍ 1991.
15
Áfengisneyslan er okkur dýr
Fyrir framan mig liggur skýrsla
til Landssambandsins gegn áfeng-
isbölinu unnin af Hagfræöistofnun
Háskólans. Skýrslan er um tekjur
og kostnaö samfélagsins af áfengis-
neyslunni. í henni kemur glögglega
fram að um frumraun á þessu sviði
er að ræða, ótal þræðir óljósir, en
engu að síður er hér kominn hið
fyrsta sinn allgóður grunnur til að
byggja á áframhaldandi ítarlegri
könnun á þeim kostnaðarþáttum,
sem hvergi nærri eru augljósir í
dag, augljósir sem staðreynd, en
ekki unnt að koma neinum teljandi
talnaböndum á þá.
Engu að síöur kemur það glögg-
lega í ljós að meginniðurstaðan af
ótvíræðum teknatölum og full-
reiknuðum og meira og minna
óljósum kostnaðartölum og viður-
kenndum sem mjög vanreiknuðum
- meginniðurstaðan er að rauntekj-
ur séu alls engar eins og oftlega
hefur verið reynt að halda fram.
Og morgunljóst er það að ítarlegri
könnun á kostnaði byggð á betri
heimildum og gleggri beinum tölum
myndi færa kostnaðinn býsna hátt
yfir hina svokölluðu margrómuðu
tekjuhlið. Það verður framtíðar-
verkefni, sem vinna verður að, þessi
frumskýrsla sannar nauðsyn þess.
Tveir baráttumenn
Aðdraganda þessarar vinnu er
ljúft og skylt að rekja í stuttu máli.
Árum saman hafði það verið bar-
áttumál Landssambandsins gegn
áfengisbölinu að fá til þess fjár-
hagslegt bolmagn að gera kostnað-
arkönnun af þessu tagi. Hinn vaski
og vakandi fullhugi, Páll V. Daní-
elsson, formaður sambandsins um
Kjallarinn
Helgi Seljan
form. Landssambandsins
gegn áfengisbölinu
áraraðir, átti þetta baráttumál
meðal annarra góðra einna efst á
oddi, en fjárveitingavaldið tregðað-
ist jafnan við og sambandið sjálft
átti ekki fjármuni til slíkra verka.
En Páll og hans ágæta baráttulið
létu engan bilbug á sér finna þótt
blési í mót og um það leyti er Páll
lét af formannsstarfi fannst loks
fjármálaráðherra er hafði skilriing
og velvilja til þess að láta drauminn
rætast. Það verður seint fullþakkað
af okkur sem í Landssambandinu
gegn áfengisböhnu störfum hver
viðbrögð Olafs Ragnars Grímsson-
ar fjármálaráðherra þá voru, þegar
hann veitti okkur stuðning af
rausn og með þeim orðum að hann
vissi að fjármunum þessum yrði
vel varið.
Það vill til, og er ekki tilviljun,
að Ólafur Ragnar á heilbrigða lífs-
sýn í þessum málum og er óhrædd-
ur við að láta hana koma fram.
Ólafi Ragnari ber því að þakka í
dag og það gerum við öll, er þama
vinnum á vettvangi hvar sem við
annars erum á vegi stödd í hinu
póhtíska lifrófi.
Vekur spurningar
Hér eru hins vegar ekki tök á því
að fara ofan í þessa skýrslu náið,
en hitt er ljóst að heimhd er hún
um margt, sem hefur ekki legið á
lausu eða verið saman komið á ein-
um stað. Það að Hagfræöistofnun
Háskólans skuh hafa unnið þetta
verk ber þess vott að ekki muni
höndum til verksins hafa verið
kastað og fuhrar hlutlægni mun
hafa verið gætt. Það var enda það
skýra skilyrði er Ólafur Ragnar
setti okkur eðhlega og okkur þótti
akkur að því að mega fá svo ágæta
stofnun okkur til hðs.
Hins vegar vekur skýrsla þessi
og úrvinnsla öh fleiri spumingar
en hún gefur skýr svör við og í
lokaniðurstöðu hennar er einmitt
að því glögglega vikið. Þar eram
við alvarlega minnt á að áfram
skuh haldið, svo skýrari og gleggri
mynd megi fást af heildarkostnaði
samfélagsins, sem svo ahtof víða
er vantahnn, einfaldlega af því að
upplýsingar fengust ekki, sem taka
mætti talnalega mark á.
Það er hins vegar alveg dagljóst
að þar er um stórar tölur að ræða,
svo stórar að augljóst er að væri
hægt að ná talnatökum á megin-
hluta þess, sem ekki var unnt að
ná nú, þá væri enginn vafi á gífur-
legum umframkostnaði samfélags-
ins af áfengisneyslunni, sem gjarn-
an er eingöngu talin því til tekna.
Ég minni aðeins á eitt atriði mér
nærri í því starfi sem ég stunda í
dag: Vægi áfengisþáttarins í örorku
fólks og öUum þeim kostnaði sem
þar fylgir í kjölfarið. Þann þátt ber
að meta sem best, því í óteljandi
samtölum viö fólk, sem örorkubóta
nýtur, kemur þáttur áfengis svo
afgerandi fram að ég hefði ekki aö
óreyndu trúað þeirri ógn.
Feluleikur og falsanir
Sama er að segja um sjúkdóms-
kostnaðinn almennt, svo sem
skýrslan víkur Ijóslega að, að sé
ekki talnalega hægt að meta, þó
óyggjandi sé af samtölum við heU-
brigðsstéttir, að þar fléttast áfeng-
isneysla afar víða inn í sem veiga-
mikU orsök.
Svo mætti áfram halda alllengi,
en aðeins minna á það að furðu
gegnir að í okkar tölvuvædda
talnasamfélagi skuli ekki unnt að
fá gleggri tölur varðandi þennan
þátt en augljóst virðist af vinnslu
þessarar skýrslu. Ástæðan er m.a.
sú að það er verið svo víða í felu-
leik eða fölsunum hvað þátt áfengis
varðar í svo ótalmörgu sem aflaga
fer í okkar þjóðfélagi. Það era ótrú-
lega margir sem ekki vUja taka
þátt í því að svipta þeim huhnshjúp
af áfenginu sem getur valdið því
að dýrðarljómi „gleðigjafans“
fölskvist.
Vinnsla þessarar skýrslu leiddi
það m.a. í ljós að aUtof margir vUdu
ekki eða þóttust ekki geta gefið
upplýsingar, sem beinlínis gætu
leitt til þeirrar niðurstöðu að áfeng-
ið væri sökunautur - einn eða með
öðrum. Það er afar alvarleg stað-
reynd, sem upp úr stendur. Okkar
er að vinna markvisst áfram aö
þessu verkefni svo ahar ótvíræðar
staðreyndir megi draga sem skýr-
ast fram í dagsljósiö. Eg mun síðar,
þegar fuUtrúar Landssambandsins
gegn áfengisböUnu hafa fengið
þessa skýrslu og niðurstöður veriö
kynntar fjölmiðlum, fara frekar
ofan í einstaka þætti.
Aðeins skal þeim þakkað, er
þama unnu þarft verk fyrir okkur
og þjóðina um leið en sér í lagi þó
aðalhöfundi, Kristínu H. Sigur-
björnsdóttur viöskiptafræðingi,
fyrir vandaða vinnu og mikla sam-
viskusemi.
Helgi Seljan
„Það eru ótrúlega margir sem ekki vilja
taka þátt í því að svipta þeim hulins-
hjúp af áfenginu sem getur valdið því
að dýrðarljómi „gleðigjafans“ fölskv-
ist.“
íslendingar og aðrar þjóðir
Allar líkur benda tU að þjóðir
Evrópu séu nú að sameinast í eina
samvinnuheUd sem mun byggja
þjóðfélagastefnu sína á stoðum
vestrænnar menningar, alla vega
er þetta von manna. Þetta er stór-
kostleg þróun.
Þessi þróun verður þó ekki fuU-
komin fyrr en allar þjóðir Evrópu
verða hluti þessa Evrópuveldis, þar
með allar Austur-Evrópuþjóðirnar,
þá er með tahð Rússland. Þegar svo
verður mun Evrópa ná frá Atlants-
hafi í vestri, Kyrrahafi í austri, með
landamæri Kína og Persíu í suðri
og landamæri Kanada í norðri.
Gullöld Evrópumanna
Þetta verður geysilegt veldi Evr-
ópumanna sem mun skyggja á öU
fyrri heimsveldi mannkynssög-
unnar. Veldi sem gæfi Alexander
mikla, keisurum Rómaveldis og
Ghengis Kan minnimáttarkennd
en gæfi Karla-Magnúsi og öðrum
góöum Norður-Evrópumönnum
kítl í maga og bros á vör af kæti.
Ég trúi því að þetta muni skapa
mestu gullöld Evrópumanna allra
tíma sem allt mannkynið muni
njóta góðs af og eftir hundrað ár
eða svo muni þessi þróun leiða af
sér að mannkynið færi í alvöra að
„landnema" himingeiminn. Geim-
öldin mun þá hefjast.
Mín von er að Evrópa verði trú
sjálfri sér og tryggi því að hver
evrópskur þjóðflokkur og þjóðem-
iseining fái að þróast á grundvelU
menningarhefðar sinnar og þjóð-
ernislegrar erfðar sinnar. Þannig
fengi Evrópa að blómgast sem fag-
ur, gróðursæU og vel hirtur skrúð-
garður mannfélaga, með þúsund
blómstrandi blóni í skjóh hinnar
nýju sameinuðu Evrópu, í staðinn
fyrir, eins og alþjóða svartnætti-
söflin vfija hafa það, að hvert sér-
einkennt þjóðemi þurfi að kveljast,
fölna og deyja og að Ulgresin fái
yfirhöndina tíl að kæfa aUt frelsi
og sjálfstæði, öU séreinkenni og
manndóm og fegurð.
Ég vona að ráðamenn Evrópu
Kjállariim
Helgi Geirsson
framkvæmdastjóri
muni hafa vit og gæfu til þess að
tryggja hina göfugu vestrænu
menningu, þar sem menn og þjóð-
emi era fjáls, bera ábyrgð á sjálfum
sér og ráða sér sjálf og tryggja aö
Ulgresið láti þau í friði.
Skylda Evrópu
Auðvitað á íslenska þjóðin eðh-
lega samleið með Evrópu. Evrópa
er móðir íslendinga, þaðan kom
kynstofn vor og þaöan er menning-
ararfur vor. ísland hefur geymt í
skauti sér íslensku Evrópuþjóðina
og vemdaði hana og nærði, bæði í
fátækt og í aUsnægt. Þar með hefur
íslenska þjóðin varðveitt í einangr-
un sinni það sem er göfugast og
best frá Evrópu, - sem sé norræn-
evrópska arfleifð sína, þjóðemi og
menningu. Þetta er í raun hið eigin-
lega fjöregg Evrópu, þ.e. fjöregg
vestrænnar menningar. íslending-
ar hafa varðveitt, ekki aðeins
menningu Evrópu heldur einnig
það sem er jafnvel mikhvægara,
norræna kynstofninn. Það er hlut-
verk íslendinga að varðveita þessa
erfð að eilífu og það er skylda Evr-
ópu að skUja þetta og tryggja að
íslendingum verði það kleift.
Nú er spurt; skulu íslendingar
ganga í Evrópubandalagið og miðla
þá með öðrum þjóðum Evrópu
landi sínu, íslandi, þjóðfrelsi sínu,
auðæfum sínum í landinu og í haf-
inu umhverfis landið, menningar-
arfleifð sinni og kynþætti sínum?
Það era ekki háfleygar hugsjónir
sem hggja að baki þessari spurn-
ingu. Evrópuþjóðirnar vUja ein-
faldlega allt það sem íslendinga er,
auðæfi þjóðarinnar í sjó og á landi,
ferskt vatn, ómengaða náttúruna,
menningu og æru íslensku þjóðar-
innar. Og í raun sjálfa tUvera henn-
ar þegar þetta er vel athugað.
í staðinn eiga íslendingar að fá
að kaUa sig Evrópumenn og fá að
versla við Evrópu, selja þeim fisk
og landið og sjálfa sig. Danir plöt-
uðu okkur og aðrir síðar og við
lærðum að þakka fyrir okkur en
þetta tekur út yfir allt.
Hvar era sverð og skUdir íslands
nú á okkar örlagastundu? Ef ís-
lendingar þurfa að fórna sjálfstæði
sínu, auöæfum og æra, já í raun
jafnvel sjálfri tUvera sinni, tU þess
að fá að ganga í bandalag Evrópu
þá kemur sú innganga að vonum
ekki tU greina. Þá getur Evrópa átt
sig. Fyrr skulu íslendingar þola
einangrun, fátækt og bera út börn
sín. Þjóð vor hefur þolað shkt áður
og vaxið af reynslunni. Það má vel
vera að fröken neyð geri okkur
greiða með því að halda sig á næsta
leiti tU þess að minna okkur á raun-
veruleikann og það sem skiptir
virkilega máh.
í raun hefur ísland og íslenska
þjóðin allt það sem hún þarf og
útlendingar þrá. Við þurfum því í
raun ekki að hafa áhyggjur af hags-
munum okkar þegar tU framtíðar
er litið, né að íslendingar verði
raunverulega einangraðir frá öðr-
um framandi Evrópuþjóðum. Ver-
um þess vegna þohnmóð og trygg
hagsmunum allra íslendinga allra
tíma. Höldum fostu aðhaldi að
ráðamönnum þjóðarinnar og
tryggjum að þeir semji ekki af sér
því að það verður ekki auðveldlega
aftur tekið.
Látum ekki stundarhagsmuni og
einstakhngsgræðgi blinda okkur
gegn skyldum okkar sem íslend-
ingar. Það hefur enginn einstakl-
ingur, samtök né stofnun leyfi tíl
að gefa útlendingum það sem ís-
lensku þjóðarinnar er um aldur og
æfi. Við sem nú lifum erum aðeins
hlekkir í lííkeðju íslensku þjóðar-
innar, hlekkir á milh forfeöra og
niðja vorra. Okkar hlutverk er að
varðveita það sem ávinnst í þágu
íslensku þjóðarinnar, bæta við það
sem við getum áorkað - og færa
síðan þessa erfö niöjum vorum.
... sem uppréttir menn
Ef íslendingar geta gengið í Evr-
ópubandalagið sem sjálfstæðir og
uppréttir menn, án þess að gefa
útlendingum erfð og æru sína, þá
er það sjálfsagt, því við erum Evr-
ópumenn og land vort tilheyrir
Evrópu landfræðUega.
Við íslendingar verðum þó að ei-
lífu að vera frjálsir og sjálfstæðir
menn og við verðum stöðugt að
rækta hjá okkur þann þroska og
kjark til að vera þess verðugir. Við
eigum að vera vinveittir öllum út-
lendum þjóðum og starfa í bróðerni
og náinni samvinnu með frænd-
þjóðum okkar, þjóðum sem byggja
lífsstefnu og menningarþróun sína
á grundvelh vestrænnar menning-
ar eins og viö. Við eigum að forðast
með öhu viti og þreki, kjafti og
klóm hvers konar kynblöndun við
óskylda kynþætti og íhlutun út-
lendinga í landi vora og í málum
þjóðar vorrar. Aldrei hefur hugtak-
ið „ísland fyrir íslendinga" haft
eins áríðandi þýðingu og nú.
Við eigum sem sannir þjóðernis-
sinnaðir íslendingar að ætla er-
lendum þjóðum sama rétt og við
ætlum sjálfum okkur, þ.e. að varð-
veita sjálfa sig, bera ábyrgð á sjálf-
um sér og fá að þróast í friöi á
grundvelh menningar og þjóðemis
síns í sínum heimalöndum og þá
að njóta réttmætra erfða sinna og
arðs af viti og striti sínu.
Helgi Geirsson
„I raun hefur Island og íslenska þjóðin
allt það sem hún þarf og útlendingar
þrá. Við þurfum því 1 raun ekki að
hafa áhyggjur af hagsmunum okkar
þegar tíi framtíðar er htið...“