Dagblaðið Vísir - DV - 15.05.1991, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 15. MAÍ 1991.
dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON —
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SiMI (91 )27022 ~ FAX: (91 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð í lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr:
Efnahagssvæði er torsótt
Utanríkisráðherrar ríkja Evrópubandalagsins reynd-
ust ófáanlegir til að falla frá kröfu um veiðiheimildir í
lögsögu íslands, þegar þeir hittust í Bruxelles á mánu-
dag til að undirbúa annan fund hinn sama dag með
utanríkisráðherrum ríkja Fríverzlunarsamtakanna.
Sumir þessara utanríkisráðherra höfðu áður haft góð
orð um það, hver í sínu lagi, að sjónarmið íslendinga
um engar veiðiheimildir í efnahagslögsögunni væru
skiljanleg og sanngjörn í sérstöðu íslands. Góð orð
þeirra reyndust lítils virði, þegar á hólminn kom.
í ljós kom, að ekki eru allir viðhlæjendur vinir, ekki
frekar í fjölþjóðamálum en í öðrum stjórnmálum. Það
er ótryggt að telja sig eiga fasteign í brosi, svo sem DV
hefur áður bent á, þegar Evrópubandalagið hefur verið
til umræðu. Já í gær getur þýtt nei á morgun.
Evrópska efnahagssvæðið strandar þó ekki .á þessu
máli einu. Hér í blaðinu hefur verið bent á, að meðal
ráðamanna Evrópubandalagsins sé ekki áhugi á slíku
svæði. Þeir telja, að það muni tefja tilraunir þeirra til
að steypa Evrópubandalaginu í samstæðari heild.
Ráðamenn Evrópubandalagsins telja sig verða að
gera sér upp áhuga á evrópsku efnahagssvæði. Slíkar
i viðræður hafa einnig þann kost í augum þeirra, að þær
, tefja fyrir, að þeir þurfi að taka efnislega afstöðu til
| áhuga ríkja Austur-Evrópu á aðild'að bandalaginu.
Ráðamenn Evrópubandalagsins telja sig eiga allra
kosta völ, því að þeir þurfi hvorki á ríkjum Fríverzlunar-
samtakanna né Austur-Evrópu að halda. Þessir aðilar
þurfi hins vegar á Evrópubandalaginu að halda, svo sem
sjáist af áhuga margra ríkja á beinni aðild að því.
Við höfum lélega samningsaðstöðu, af því að Evrópu-
viðskipti okkar eru tæplega mælanleg í samanburði við
önnur Evrópuviðskipti. Ráðamönnum bandalagsins er
sama, hvort við lifum áfram í velsæld fríverzlunar eða
föllum niður í fátækt einangrunar og ytri tollmúra.
Við þetta bætist, að ýmsir ráðamenn Evrópubanda-
lagsins telja heppilegt að kúga veiðiheimildir út úr ís-
lendingum, öðrum til viðvörunar og eftirbreytni. Þeir
vilja, að umheimurinn, þar með Japan og Bandaríkin,
skjálfi fyrir hinu volduga tollmúrabandalagi.
Ekki kemur til greina, að við veitum veiðiheimildir.
Þess vegna er skynsamlegt að búa sig undir þann mögu-
leika, að við verðum ekki aðilar að evrópsku efnahags-
svæði, ef það verður að veruleika, og enn síður aðilar
að sjálfu Evrópubandalaginu, þótt aðrir hlaupi inn.
Við getum reynt að benda Evrópubandalaginu á, að
áhugavert sé að ræða við okkur um sölu á raforku um
streng til Evrópu. Þetta er nýtt atriði, sem lítið hefur
verið talað um, en má flagga meira í náinni framtíð.
Það mundi gefa okkur meiri tekjur en ný álver.
Við ættum líka að sætta okkur við tilhugsunina um
tollfrjálsan innflutning á erlendri búvöru á móti toll-
frjálsum fiskútflutningi. Við mundum spara milljarða á
hverju ári með því að setja sauðfjár- og kúabændur á
eftirlaun og hætta landeyðingu á afréttum landsins.
Meðan við erum að tregðast við að sætta okkur við
þessa tilhugsun, er gæfulegast að einblína ekki á aðild
að efnahagssvæðum eða efnahagsbandalögum, heldur
reyna að verja fríverzlunarsamninga, sem til eru, svo
sem viðskiptasamninginn við Evrópubandalagið.
Okkur henta hvorki efnahagssvæði né afmörkuð og
tollmúruð efnahagsbandalög, heldur gagnkvæm og víð-
tæk fríverzlun til allra átta, yfir öll höf.
Jónas Kristjánsson
Myndun ríkisstjórnar Alþýðu-
flokks og Sjálfstæðisílokks virðist
hafa komið ýmsum á óvart. Það á
við um fyrrverandi samstarfsmenn
krata, marga af óbreyttum kjós-
endum flokksins, að ekki sé talað
um þá sem upp á síðkastið bundu
vonir við svokallaða „sameiningu
jafnaðarmanna". Þá vakti það tals-
verða athygli að formennirnir Jón
og Davíð skyldu ekki þurfa nema
nokkra daga til að ganga frá mynd-
un hægri stjórnarinnar.
Sjálfir leituðust þeir við að géra
úr því sérstakt númer, m.a. með
Viðeyjarflandri, og fengu til þess
dygga aðstoð fjölmiðla sem voru
nógu auðtrúa til að bíta á agnið.
- Allt er þetta þeim mun skrítn-
ara þar eð nægar vísbendingar lágu
fyrir um að myndun þessarar nýju
„viðreisnar" var fastmælum bund-
in a.m.k. tveimur mánuðum fyrir
kosningar.
Ajþýðuflokkurtil hægri 1987
í reynd hafa ekki sést mörg merki
þess undanfarin ár að Alþýðu-
flokkurinn væri að hasla sér völl
við frambúðar vinstra megin við
miðju. Eftir kosningarnar 1987 var
forysta Alþýðuílokksins fráhverf
myndun vinstri stjómar. Þess í
stað hafnaði flokkurinn í hægri
stjórn sem formaður Alþýðu-
flokksins þakkaði sér að hafa lagt
grúnninn að.
Frá síðasta landsfundi Sjálfstæðisflokksins. Davíð Oddsson í ræðustóli
- Þar talaði maður sem þá þegar hafði Alþýðuflokkinn í hendi sér.
Stjórnarmyndun
afráðin
fyrir kosningar
Ekki bar á öðru en kratar yndu
sér hið besta í því samstarfl fyrsta
árið og þann tíma notaði Jón
Hannibalsson sem ijármálaráð-
herra m.a. til að lögleiða matar-
skattinn illræmda. Þessi stjórn,
undir forsæti Þorsteins Pálssonar,
missti gersamlega tökin á efna-
hagsmálum sumarið 1988 og flokk-
arnir þrír slitu samstarfinu um
haustið í miklu fússi í beinni sjón-
varpsútsendingu.
Það þurfti sjórnarskipti með þátt-
töku Alþýðubandalagsins til að
forða atvinnulífinu frá hruni og
knýja fram breytt tök á ríkisflár-
málum, m.a. verulega lækkun á
matarskattinum.
Óbilgirni í síðustu stjórn
Samstarfið í ríkisstjórn Stein-
gríms Hermannssonar undanfarin
tvö og hálft ár gekk aö mörgu leyti
vel. Stjórnin náði tökum á efna-
hagsmálum og skilar góðu búi.
Hins vegar stofnaði Alþýðuflokk-
urinn því samstarfi hvað eftir ann-
að í hættu með óbilgirni í málum
sem ekki var samið um við mynd-
un stjómarinnar. í því sambandi
má minna á kröfuna um varaher-
flugvöll, undirbúning risaál-
bræðslu og samningana um evr-
ópskt efnahagssvæði.
Það var ekki Alþýðuflokknum aö
þakka aö ekki reyndi á þessi mál
til úrslita á síðasta kjörtímabili.
Það er hins vegar tánkrænt að á
Alþingi var það Sjálfstæðisflokkur-
inn sem eindregnast studdi þessa
málafylgju kratanna.
Bandalag til hægri
fyrir þingslit
Á liðnum vetri kom það hvað eft-
ir annaö skýrt í ljós, einkum er nær
dró þinglsitum, að bandalag hafði
myndast milli Alþýöuflokks og
Sjálfstæðisflokks í umdeildum
stórmálum, einkum í álmáli og
Evrópumálum. Á þetta benti undir-
ritaður m.a. í umræðu í sameinuðu
KjaUarinn
Hjörleifur Guttormsson
alþingismaður
þingi 13. mars sl. með svofelldum
oröum.
„Tengslin á milli stefnu Alþýðu-
flokksins annars vegar og Sjálf-
stæðisflokksins hins vegar í báðum
þessum málum eru svo rík að lik-
urnar á því að þessir flokkar leiti
samstarfs eftir alþingiskosningar
fara dagvaxandi. Það er ekki aðeins
í sambandi við þessi tvö stóru mál,
heldur kemur þetta einnig fram í
málum sem verða efnahagsstarf-
semi í landinu og minni ég á þá
umræðu sem fór hér fram í gær-
kvöldi um vaxtamál og þróun vaxta
í þjóðfélaginu. Þar heyrðu menn
tilhugalífið, þar urðu menn varir
við hvernig hæstvirtum viðskipta-
ráöherra voru slegnir gullhamrar
af hálfu Sjálfstæöisflokksins."
Trygging áðuren
framboð var ráðið
Margt bendir nú til þess að
bandalag þeirra Jóns Hannibals-
sonar og Davíðs Oddssonar hafi í
raun verið innsiglað í febrúarmán-
uði sl., um það leyti sem sá síðar-
nefndi tók ákvörðun um að bjóða
sig fram til formennsku í Sjálfstæð-
isflokknum. Til þess að stíga það
áhættusama skref þurfti Davíð sem
áskorandi nánast að hafa vissu fyr-
ir að geta myndað ríkisstjórn að
kosningum loknum. - Þá tryggingu
fékk hann hjá formanni Alþýðu-
flokksins og eftir að hún lá fyrir
fylkti Davíð liði sínu til landsfund-
ar.
Það er engin tilviljun að í árásum
á landsfundinum á keppinaut sinn,
Þorstein Pálsson, geröi Davíð það
að aðalatriði að Sjálfstæðisflokkur-
inn hefði verið óeðlilega oft og lengi
úti í kuldanum utan ríkisstjórnar.
Þar talaði digurbarkalega maður
sem þá þegar hafði Alþýðuflokkinn
á hendi.
Spjall og handsal „heiðurs-
manna“ í sófanum í Viðey var að-
eins formsatriði og sviðssetning.
Efnið í vinnuplöggin hafði verið
mótað á leynifundum með góðum
fyrirvara nokkrum vikum áöur en
þjóðin gekk til kosninga. Þannig
tók forysta Alþýðuflokksins af öll
tvímæli um hvar hún stæði í ís-
lenskum stjórnmálum. Þeir sem
áður velktust í vafa hafa nú fengiö
svör. - Nafngiftin „Jafnaðar-
mannaflokkur íslands" er orðin að
háðsmerki.
Hjörleifur Guttormsson
„Þeir sem áður velktust 1 vafa hafa nú
fengið svör. - Nafngiftin „ Jafnaðar-
mannaflokkur íslands“ er orðin að
háðsmerki.“