Dagblaðið Vísir - DV - 15.05.1991, Blaðsíða 35

MIÐVIKUDAGUR 15. MAÍ1991.
55
Fréttir
Höfn:
Góðar gjaf ir Kiwanismanna
Júlía Imsland, DVflöfn:
Kiwanismenn á Höfn afhentu ný-
lega formönnum Rauða kross deild-
arinnar á Höfn og Skógræktarfélagi
Austur-Skaftafellssýslu 100 þúsund
krónur hvoru félagi, til styrktar
starfsemi þeirra. Formennirnir,
Heimir Þór Gíslason og Halldóra
Hreinsdóttir, þökkuðu góðar gjafir.
Bæði félögin hafa staðið í fjárfrek-
um framkvæmdum, Rauða kross
deildin er meðal annars að borga
fullkominn sjúkrabíl sem félagið
fékk fyrir rúmu ári. Skógræktarfé-
lagið vinnur að skógrækt í Hauka-
felli á Mýrum.
Eftir afhendingu gjafanna. Frá vinstri Helgi Geir Sigurgeirsson, Heimir Þór Gislason, Halldóra Hreinsdóttir og
Haukur Sveinbjörnsson. DV-mynd Ragnar Imsland
Meiming
Þýðingarmálin í sviðsljósinu
Þýðingarmálin eru talsvert í sviðsljósinu um
þessar mundir. Ber þar einna hæst hinar um-
fangsmiklu þýðingar á lögum og samþykktum
Efnahagsbandalagsins sem unnar eru á vegum
Orðabókar Háskólans svo og að hafin er vinna
við nýja þýðingu Gamla testamentisins og hinna
apokrýfu bóka í tilefni af kristnitökuafmælinu
árið 2000. Er fjallað um það starf í 4. hefti Ritrað-
ar Guðfræðistofnunar undir yfirskriftinni Bibl-
íuþýðingar í sögu og samtíð. Þá gáfu þeir Heim-
ir Pálsson og Höskuldur Þráinsson fyrir tveimur
árum út leiðbeiningarit um þýðingar, og lokst
er að geta ráðstefnunnar Þýðingar á tölvuöld,
sem haldin var í byrjun árs 1990 í tilefni af því
að fimm ár voru liðin frá því að Orðabók Háskól-
ans og IBM á íslandi hófu samstarf um þýðing-
ar á notendaforritum, hugbúnaði og handbók-
um tölvunotenda á íslensku. Erindin sem flutt
voru á ráðstefnunni birtast í riti því sem hér
er til umsagnar, þ.e. Orði og tungu, tímariti
Orðabókar Háskólans, sem kemur nú út öðru
sinni. Er efni ritsins mjög áhugavert enda þýð-
ingar skoðaðar frá mjög ólíkum sjónarhornum.
Fjallað er um bókmenntaþýðingar, biblíuþýð-
ingar, orðabókaþýðingar, íðorðaþýðingarH þýð-
ingar forrita, vélrænar þýðingar, leiðbeiningar
um þýðingar og þýðingarstarf IBM í alþjóðlegu
samhengi. Samstarf Orðabókar Háskólans og
IBM er dæmi um árangursríka samvinnu Há-
skólans og atvinnulífsins í landinu.
Starf þýðandans eins og straumbreytir
Kristján Árnason bókmenntafræðingur skrif-
ar eina áhugaverðustu greinina í ritinu og nefn-
ir hana „Hin þrefalda eftirlíking. Um þýðingar-
listina." Hann líkir starfi þýðandans viö straum-
breyti, en það tæki er sem kunnugt er til komið
„vegna þeirrar áráttu mannkyns að nota ekki
sams konar rafstraum hvarvetna á byggðu
bóli,“ eins og Kristján orðar það. Hann kannast
við að þýðingar geti gegnt því hlutverki að vera
einhvers konar varnargarður gegn ofurmætti
erlendra áhfrifa en bendir jafnframt á að þýð-
ingar stuðli aö því að veita nýjum og utanaða-
komandi straumum inn í land þýðandans. Hann
varar líka við því að þjóðlegheit í þýðingar-
starfi gangi svo langt að við séum sísmjattandi
á fóstum tuggum i stað þes að víkka út svið
tungunnar. Minnir hann á að mörg þeirra orða-
tiltækja sem við notum daglega megi rekja til
bókmennta sem þýddar hafa verið á íslensku
ekki síst Heilagrar ritningar.
Dr. Guðrún Kvaran orðabókarritstjóri skrifar
einnig mjög áhugaverða og læsilega grein er hún
Bókmermtir
Gunnlaugur A. Jónsson
nefnir „Almúgandum til sæmdar og sáluhjálp-
ar“. í greininni er stiklað á stóru í sögu ís-
lenskra biblíuþýðinga og er þetta að mínu mati
besta yfirlitið um sögu biblíuþýðinganna síðan
Víðförlagrein Steingríms J. Þorsteinssonar
prófessors birtist árið 1950. Guðrún leggur
áherslu á hversu erfitt verk er að þýða Bibl-
íuna. „Þýðendur verða að vera frumtextanum
trúir, boðskapurinn verður að vera ljós hverjum
þeim sem les og málið eins gott og framast er
unnt.“ Saga íslenskra biblíuþýðinga er mjög
girnilegt rannsóknarverkefni og er þar mikið
verk óunnið. Upp á síðkastið hafa sést merki
þess að áhugi málvísinda- og bókmenntamanna
á þeirri sögu sé vaxandi og fer vel á því að rann-
sóknir á sögu íslenskra biblíuþýðinga séu stund-
aðar samhliða því biblíuþýðingarstarfi sem n'ú
er hafið.
íðorðaheiði eða Almannaskarð?
Dr. Höskuldur Þráinsson prófessor og Heimir
Pálsson cand. mag. velta saman fyrir sér spurn-
ingunni hvort hægt sé að leiðbeina um þýðing-
ar. Lesendur ritsins velkjast þó varla í vafa um
hvert svar þeirra sé því þeir hafa samið kennslu-
bók um þýðingar. Grein þeirra er lærdómsrík.
Þeir benda á að stundum virðist þýðendur skipt-
ast í tvo hópa eftir því hve mikla áherslu þeir
vilja leggja á nákvæman, fræðilegan orðaforða
í þýðingum á fræðilegu efni. Annars vegar eru
þeir sem setja íðorö (fagorð) í stað íöorðs (og
búa þá jafnvel til ný íðorð) og hins vegar þeir
sem vilja umorða textann og sneiða hjá íðorðum
þar sem þess er kostur. í gamansömum stíl kalla
höfundarnir fyrri leiðina íðorðaheiði en þá
seinni Almannakarð. Þessar ólíku leiðir munu
flestir þýðendur kannast vel við. Hefur fylgjend-
um Almannaskarðs örugglega fjölgað á síðari
árum þar sem gagnrýnt er að þýða „orð meö
orði“.
Njörður P. Njarðvík íjallar um vanda bók-
menntaþýðenda í stuttri en mjög læsilegri grein
þar sem hann bendir réttilega á að þýðingar séu
yfirleitt ekki mikils metnar þó svo að þær séu
vandasamt eljuverk sem skipti miklu máli fyrir
þróun íslenskrar tungu og auðgi íslenskar bók-
menntir. „Mér finnst ég skrifa betur fyrir þá sök
að ég hef þýtt og það hefur einnig gangast mér
við frumsamin verk,“ skrifar Njörður.
Stefán Briem eðlisfræðingur íjallar um vél-
rænar tungumálaþýðingar og minnir á blaða-
grein frá árinu 1958 þar sem haft var eftir kunn-
áttumanni um þesi efni vestanhafs: „Vélþýðing-
ar koma eftir fimm ár.“ Þegar á reyndi kom
hins vegar í ljós að málið var flóknara en svo.
Mun mörgum vafalaust þykja forvitnilegt að
lesa um þátttöku íslenskunnar í svokölluöu
DLT-þýðingarkefi. Sömu sögu er að segja um
grein Helgu Jónsdóttur, íslenskun forrita. Þar
er um að ræða forvitnilegt efni. Einnig grein
Jóns Hilmars Jónssonar orðabókarritstjóra „Að
snúa orðum á íslensku" þar sem hann leitast
við að varpa ljósi á íslenskar orðabókaþýðingar
og þá hefð sem íslensk orðabókagerð býr að í
því sambandi.
Loks gerir Örn Kaldalóns, deildarsjóri hjá
IBM, ágæta grein fyrir þýðingarstarfi IBM og
Orðabókar Háskólans.
Ráðstefnan sem rit þetta byggir á var mjög
fróðleg og vel við hæfi að gefa erindin út á
prenti. Helst saknar maður þess - eins og raun-
ar var bent á meðan á ráðstefnunni stóð - að
ekki skyldi vera fjallaö um sjónvarpsþýðingar.
Þar er um að ræða þýðingar sem ná til alls al-
mennings og því mikilvægt að þar takist vel til,
ekki siður en á sviði biblíuþýðinga og annarra
þeirra texta sem yfirleitt eru gerðar mestur kröf-
ur til.
Orð og tunga 2
Orðabók Háskólans, 74 bls.
Reykjavík 1990
Fjölmiðlar
Sýnd veiði, en ekki gef in
Einhver lífseigasti þáttur í Sjón-
varpinu er Nýjasta tækni og vísindi
sem er búinn aö vera á dagskrá í
mörg ár. Fyrstu árin var þátturinn
í urasjá Örnólfs Thorlacius en und-
anfarin ár hefur Sigurður H. Richter
stýrt þættinum með miklum my nd-
arskap. Þátturinn hefur ekki mikið
breyst frá því hann hóf göngu sína.
f fyrstu var nær eingöngu um stutt-
ar og fróðlegar, erlendar kynningar-
my ndir að ræða og þannig myndir
eru enn meginuppistaða þáttarins,
en íslenskt efni hefur samt fengið æ
meira pláss í þættinum. Fróðlegar
og gagnlegar myndir sem segja frá
nýjungum og tilraunum í nýjum
atvinnuvegum sem og aöalatvinnu-
vegum þjóðarinnar.
Einn slíkur þáttur var á dagskrá
I gærkvöldi, Sýnd veiði, en ekki gef-
in, sem gerð var að tilhlutan Rann-
sóknarstofnun sjávai'úrtvegsins.
Var þar fjallaö um tilraunir til að
vegi. Skemmsterfrá því að segja
að mynd þessi var hin fróölegasta
og kom það undirrituðum á óvart
hversu mikið magn það er af veið-
inni sem nýtist ekki og er hent. Þá
vora einnig taldar upp þær fiskteg-
undir sem lifa viö strendur íslands
og eru ekkert nýttar af okkur, kunn-
ugleg nöfh birtust á skjánum, nöfh
sem menn fara orðum um frekar í
gríni en alvöru. Sýnd veiöi, en ekki
gefin var þörf ábending til okkar
Islendinga sem lifum i velmektar-
þjóðfélagi og gerum okkur ekki fulla
grein fyrir þeim verðmætum sem
viðköstumáglæ.
Sakamálaþættir eru fyrirferðar-
miklir á dagskrá sjónvarpsstööv-
anna. Yfirleitt eru þeir bandarískir
og breskir og hafa þeir sfðarnefndu
mikla yfirburöi í gæðum. Araerísku
sakamálahetjurnar eru yfirleitt
miög leiðigjarnar og má nefna
Humter í því sambandi og er hann
þó einna skástur, en hinar mann-
legu bresku lögreglur ems og Dalgl-
ish, Wexford, Morse og Taggart sem
enn eina ferðin hóf rannsókn á nýju
sakamáli í gær eru mun mannlegri
og langt í fVá að vera fullkomnir.
Hin önuglyndi Taggart er hrein
perla í persónusköpun og er marg-
slunginn karakter sem í fyrstu virð-
ist illa viö allt mannfólk, enda eng-
inn séntilmaður í samskiptum við
ókunnuga eöa vini og fjölskyldu.
Hann er samt ofarlega á blaði ef ég
ætti aö telja upp þær persónur sem
mér finnst skemmtilegastar í frarn-
haldsþáttum.
Stuttar framhaídsmyndir eins og
myndirnar um Taggart á að sýna
samfellt, það hefur verið reynt og
gefist vel. Því er þaö miður að Sjón-
varpið ætlar að sýna þessa þáttar öð
ívikuskömmtum.
Hilmar Karlsson
Veður
Sunnan og suðvestan kaldi eða stinningskaldi um
allt land. Súld eða rigning sunnan- og vestanlands,
en að mestu þurrt norðan- og austanlands. Hiti 6-9
stig.
Akureyri alskýjað 7
Egilsstaðir rign/súld 6
Keflavíkurflugvöllur rigning 6
Kirkjubæjarklaustur alskýjað 7
Raufarhöfn rigning 6
Reykjavik rigning 7
Vestmannaeyjar rigning 6
Bergen skúr 5
Helsinki hálfskýjað 8
Kaupmannahöfn skýjað 7
Úsló skýjað 7
Stokkhólmur rigning 4
Þórshöfn skýjað 8
Amsterdam skúr 6
Barcelona léttskýjað 12
Berlín skýjað 6
Chicagó léttskýjað 17
Feneyjar þokumóða 14
Frankfurt skýjað 7
Giasgow skýjað 9
Hamborg skúr 7
Gengið
Gengisskráning nr. 89. -15. maí 1991 kl. 9.15
Eining Kaup Sala Tollgengi
Dollar 59,810 59,970 61,660
Pund 104,458 104,738 103,527
Kan. dollar 51,984 52,123 53,503
Dönsk kr. 9,2321 9,2568 9,1416
Norsk kr. 9,0594 9,0836 8,9779
Sænsk kr. 9,8130 9,8392 9,8294
Fi. mark 14,9994 15,0395 15,0262
Fra.franki 10,3963 10,4241 10,3391
Belg. franki 1,7152 1,7198 1,6972
Sviss. franki 41,7959 41,9078 41,5079
Holl. gyllini 31,3068 31,3905 30,9701
Vþ. mark 35,2861 35,3805 34,8706
It. líra 0,04746 0,04759 0,04724
Aust. sch. 6,0103 5,0237 4,9540
Port. escudo 0,4041 0,4052 0,4052
Spá. peseti 0,5693 0,5709 0,5665
Jap. yen 0,43396 0,43512 0,44592
irskt pund 94,455 94,708 93,338
SDR 80,7955 81,0117 81.9239
ECU 72,5166 72,7106 71,9726
Fiskmarkaðimir
Fiskmarkaður Hafnarfjarðar
14. mai seldust alls 45.580 tonn.
Magn í Verð í krónum
tonnum Meðal Lægsta Hæsta
Skata 0,034 65,00 65,00 65,00
Langa,ósl. 0,059 42,00 42,00 42,00
Ufsi, ósl. 0,205 27,00 27,00 27,00
Smáufsi 0,128 20,00 20,00 20,00
Smáufsi 0,150 46,00 46,00 46,00
Þorskur, st. 0,071 94,00 94,00 94,00
Ýsa.ósl. 4,105 82,87 78,00 93,00
Þorskur, ósl. 1,781 74,00 74,00 74,00
Steinbítur, ósl. 3,573 43,54 43,00 44,00
Ýsa 11,523 106,55 60,00 112,00
Smárþorskur 0,465 86,00 86,00 86,00
Ufsi 3,772 59,86 44,00 60,00
Þorskur 9,340 98,18 91,00 102,00
Steinbitur 0,142 41,00 41,00 41,00
Sólkoli 0,336 60,00 60,00 60,00
Skötusélur 0,081 174,51 170,00 175,00
Lúða 2,523 221,49 150,00 255,00
Langa 0,830 60,00 60,00 60,00
Keila 0,052 24,00 24,00 24,00
Karfi 6,054 38,85 38,00 39,00
Hrogn 0,355 112,45 80,00 120,00
Faxamarkaður
14. maí seldust alls 48,972 tonn.
Blandað 0,032 10,00 10,00 10,00
Hrogn 0,161 50,00 50.00 50,00
Karfi 33,130 38,31 38,00 39,00
Keila 0,154 20,00 20,00 20,00
Langa 0,687 51,00 51,00 51,00
Lúða 0,782 174,50 160,00 270,00
Rauðmagi 0,098 7,00 7,00 7,00
Skarkoli 0,195 46,00 46,00 46,00
Skötuselur 0,012 165,00 165,00 165,00
Steinbítur 1,104 26,99 20,00 29,00
Þorskur, sl. 2,676 98,79 97,00 100,00
Þorskur, smár 2,134 84,00 84,00 84,00
Þorskur, ósl. 1,096 68,48 63,00 77,00
Ufsi 0,160 54,00 54,00 54,00
Undirmál. 1,419 62,34 29,00 65,00
Ýsa, sl. 2,007 112,86 65,00 102,00
Ýsa, ósl. 3,065 79,84 55,00 86,00
Fiskmarkaðurinn i Þorlákshöfn
14. maí seldust alls 8,294 tonn.
Karfi 0,054 29,00 20,00 30,00
0,110 20,00 20,00 20,00
5,482 79,17 49,00 90,00
0,533 131,80 86,00 106,00
1,220 89,95 60,00 103,00
0,088 25,00 25,00 25,00
0,188 20,00 20,00 20,00
Steinbítur 0,211 20,00 20,00 20,00
0,310 60,80 25,00 69,00
Lýsa 0,048 35,00 35,00 35,00
Skarkoli 0,050 20,00 20,00 20,00
Fiskmarkaður Suðurnesja
14. maí seldust alls 24,965 tonn.
Þorskur, ósl. 2,216 79,47 69,00 89,00
Þorskur.sl. 2,647 80,25 75,00 112,00
Ýsa.ósl. 11,914 87,00 77,00 90,00
Ýsa, sl. 1,819 97,28 72,00 1 00,00
Keila 0,063 28,00 28,00 28,00
Keila/blandað 0,462 29,00 29,00 29,00
Langa 0,902 59,55 30,00 62,00
Hlýri 0,060 36,00 36,00 36,00
Háfur 0,239 10,00 10,00 10,00
Steinbítur 0,340 34,00 31,00 45,00
Lúða 0,241 166,72 140,00 180,00
Ufsi 3,339 30,92 23,00 39,00
Skarkoli 0,253 51,70 20,00 53,00
Skata 0,025 87,80 83,00 93,00
Karfi 0,064 35,52 33,00 40.00
Blandað 0,031 15,00 15,00 15,00

ft'eetnms.
MARGFELDI 145
PÖNTUNARSÍMI 653900