Dagblaðið Vísir - DV - 16.12.1991, Page 2

2
MÁNUDAGUR 16. DESEMBER 1991.
Fréttir
Utanríkisráðherra vegna álitsgerðar Evrópudómstólsins um ónýta EES-samninga:
Útfarartilkynning
um EES er ótímabær
- óvíst um endurupptöku EES-samninganna - breyting Romarsáttmála ólíkleg
„Utfarartilkynning um EES vegna
álitsgerðar Evrópudómstólsins er
ótímabær. Gagnvart okkur er málið
í biðstöðu þar til framkvæmdastjórn
Evrópubandalagsins hefur gert
hreint fyrir sínum dyrum. Evrópu-
bandalagið hefur enn einn ganginn
ekki getað staðið við samninga sem
þeir gera við aðra aðila. Þetta er í
annað sinn sem það hendir þá í þessu
samningsferli og því er þetta þeirra
vandamál, vandamál sem fram-
kvæmdastjóm EB og ráðherraráðið
verða að leysa,“ sagði Jón Baldvin
Hannibalsson utanríkisráöherra
þegar hann kom út af fjögurra
klukkustunda löngum fundi ríkis-
stjómarinnar í gærkvöld.
Á fundinum gerði Jón grein fyrir
álitsgerð Evrópudómstólsins í þá
vem að samningurinn um evrópskt
efnahagssvæði, EES, samrýmdist
ekki Rómarsáttmálanum, stjómar-
skrá Evrópubandalagsins, EB - hann
væri ónýtur. Framkvæmdstjómin
hafði þá ekki afhent EFTA-ríkjunum
niðurstöður dómstólsins með form-
legum hætti. Komst framkvæmda-
stjórnin ekki að niðurstöðu á skyndi-
fundi sínum um málið í gær. Jón
Baldvin sagðist hafa fengið greinar-
gerð dómstólsins eftir óopinbemm
leiðum.
„Dómstóllinn telur að það réttar-
kerfí, sem fyrirhugað er að koma á
fót í EES-samningnum, sé ósamrým-
aniegt Rómarsáttmálanum. Megin-
niðurstaöan er að EES-samningur-
inn brjóti í bága viö 164. grein sátt-
málans sem felur það í sér að EES-
dómstóllinn, sameiginlegur dómstóll
EB og EFTA, muni ekki verða bund-
inn af úrskurðum EB-dómstólsins.
EES-samningurinn hafi þannig áhrif
á túlkun reglna um frjáls viðskipti
innan EB í framtíðinni og því sé þetta
réttarkerfi EES ekki í samræmi við
164. grein. Evrópudómstóllinn kemst
að þeirri niðurstööu að þar sem ekki
er um að ræöa framsal á dómsvaldi
EFTA-ríkja sé brotið í bága við sjálf-
stæði EB-dómstólsins. Þetta er út af
fyrir sig ágæt umsögn um samnings-
árangur EFTA og í vissum skilningi
svar frá æðsta dómstól EB gagnvart
þeim áróðri af hálfu andstæðinga
samningsins, hér og í öðrum EFTA-
löndum, um að hann fæli í sér fram-
sal slíks dómsvalds. Það gerði hann
sem sé ekki.“
Jón Baldvin sagði að þrjú EB-ríki,
þar á meðal Bretland, nýttu sér rétt
sinn til að skila skriflegri greinar-
gerð um málið. Beri þessu þjóðum í
engu saman. Þannig telji Bretar að
EES-samningurinn brjóti ekki í bága
við 164. grein Rómarsáttmálans, hún
geti þess vegna staðist.
Viðbrögð EB
„Viðbrögð framkvæmdastjórnar
EB geta verið að fullnægja niðurstöð-
um dómstólsins með því að breyta
164. grein Róamrsáttmálans. Flestir
meta líkumar á því þó litlar. Þó er
þess að geta að EB er hvort eð er aö
breyta ýmsum ákvæðum Rómarsátt-
málans í framhaldi af Maastricht-
fundinum um pólitíska bandalagið
og myntbandalagið. í öðru lagi getur
EB einfaldlega orðið að fara þess á
leit við EFTA-rikin að taka upp þann
kafla samningsins sem flallar um
dómstólinn og eftirlitskerfið."
- Fæli endurupptaka EES-samn-
inganna ekki í sér eftirgjöf af hálfu
EFTA-ríkjanna?
„Það er ekki ljóst. Það er túlkunar-
atriði hverju þurfi að breyta til að
dómstóllinn telji samninginn sam-
rýmast Rómarsáttmálanum. Mestu
skiptir að EFTA-ríkin eigi ekki aö
hafa neinn áhrifa- eða íhlutunarrétt
á ákvörðunarferla EB, í ráðherraráði
eða í dómstólnum."
í Noregi hefur flokkur í oddaað-
stöðu í Stórþinginu, Kristehgt Folke-
parti, lagst gegn því að samningurinn
verði tekinn upp á nýju. Jón segir
svigrúm Norðmanna þar með lítið.
„Ef Norðmenn heltust úr lestinni í
EES-samningum er jafnvægi hans
raskað. Fómarkostnaður samnings-
ins, sérstaklega á sjávarútvegssvið-
inu kom einkum og sér í lagi í hlut
þeirra. Svisslendingar gætu einnig
átt í sérstökum erfiðleikum vegna
þessa. Það er því ekki einfalt mál að
EFTA-ríkin taki upp samninginn að
beiöni EB.“
- Verðum við ekki strax að und-
irbúa tvíhliða viðræður við EB?
„Nei, það er alveg út í hött á þessu
stigi málsins. Þó er ljóst, og hefur
alla tíð verði ljóst, að hefðum við
ekki náð EES-samningnum hefðum
við orðið að leita eftir tvíhliða við-
ræðum. Það verðum við að íhuga ef
fyrir liggur að EES-samningarnir séu
úr sögunni."
- Mátti ekki búast við þessari nið-
urstöðu Evrópudómstólsins?
„Það segir enginn fyrir um niður-
stöður dómstóls. Það er bara mat á
líkum. Við gerðum okkur grein fyrir
að þetta gat farið á hvom veginn sem
var enda sjáum við að sum aðildar-
ríkin eru alls ekki sammála dómstól-
unum.“
- Verður EES að vemleika?
„Nú er tímaþátturinn í óvissu. Þær
dagsetningar sem menn höfðu sett
sér til áritunar og staðfestinar samn-
ingsins, í febrúar, munu frestast. Hve
lengiveitenginn.“ -hlh
Það var mikiö um að vera i miöborginni um helgina. Meðal þess sem börnum var boðið upp á var að ferðast
um miðbæinn í gamalii hestakerru sem þessi vinalegi klár dró um göturnar. Fyrir framan Stjórnarráðið kom
Guðmundur Benediktsson ráðuneytisstjóri út á götu og gaf hestinum smábrauðbita sem var vel þeginn.
DV-mynd BG
Steingrímur Hermannsson:
Kallar á undirbúning fyrir tvíhliða viðræður
„Ég trúi að menn taki upp samn-
ingana um Evrópska efnahagssvæð-
ið aftur. Hins vegar er miklum erfið-
leikum háð að taka upp svona samn-
ing og ég hef ekki mikla trú á að það
takist. Þegar eitt atriði er tekið upp
koma önnur í kjölfarið. Þessi álits-
gerð Evrópudómstólsins hlýtur að
kalla á að við búum okkur undir tví-
hliöa samninga þar sem við náum
fram eins mikilli tollalækkun og
frekast er unnt. Sú staða hlýtur að
koma upp fyrr eða síðar," sagði
Steingrímur Hermannsson, formað-
ur Framsóknarflokksins, en hann á
sæti í utanríkismálanefd Alþingis.
„Ég og aðrir höfum gert athuga-
semd viö að Evrópudómstóllinn er
ójafnt skipaður, 3 frá EFTA og 5 frá
Evrópubandalaginu, sem er alls
kostar óeðlilegt. Verði samningurinn
tekinn upp aftur hlýtur jöfn skipun
þessa dómstóls aö verða á samninga-
borðinu. Síðan er spuming hvemig
EB mundi velja sína menn. Dómarar
úr dómstóli EB geta ekki verið í þess-
um dómstóli líka og bundið sig þann-
ig. Þegar maöur hugsar til baka er
það í raun ótrúlegt aö lögfróðustu
menh' skuli háfa látið sér detta þetta
í hug.“
- Er Evrópudómstóllinn aö sýna
sitt rétta andlit með þessari áhts-
gerð?
„Áhersla Evrópudómstólsins á
Rómarsáttmálann, stjórnarskrá EB,
sem eigi að vera ofar öðm, hlýtur að
vekja spurningar eins og: Hvað um
stjórnarskrá okkar? Sú skoðun sem
fram hefur komið hjá utanríkisráð-
herra, að EES-samningamir gangi á
engan máta gegn stjómarskrá okkar,
hlýtur að vera einhveijum vafa und-
irorpin eftir þetta."
-hlh
Eyjolfur Konráð Jónsson:
Hafði rétt fyrir mér
„Það er ekki okkar vegna sem þetta
kemur upp á heldur em þetta inn-
byrðis átök hjá þeim sjálfum. Það em
gífurleg valdaátök innan bandalags-
ins þar sem .framkvæmdastjórnin,
Evrópuráðið og dómstólhnn kljást.
Annars er aht í deiglunni ennþá
varðandi EES. Ég hef sagt í hálft ár
að enginn samningur af neinu tagi
hggi fyrir og að við getum ekki sett
okkar stafi á eitt né neitt. Ég stend
við þau orð ennþá og það hefur sann-
ast að ég hafði rétt fyrir mér,“ sagði
Eyjólfur Konráð Jónsson, formaöur
utanríkismálanefndar Alþingis, í
samtali við DV. Nefndin hóf fund
klukkan 10 í morgun þar sem áhts-
gerð Evrópudómstólsins og staðan
varðandi Évrópska efnahagssvæðið
var á dagskrá.
„Þó aö Evrópska efnahagssvæðið
detti upp fyrir held ég að við getum
náð. hagstæðum samningum í tví-
hhöa samningaviðræðum við EB.“
-hlh
Hjörleifur Guttormsson:
Þurfti enginn að vera
„Ég gat ekki séð annað en niður-
staða Evrópudómstólsins yrði á
þennan veg eins og allt er í pottinn
búið. Þaö er spuming hvort samn-
ingamenn hafi ekki verið leiddir
skipulega í gildm. Það getur verið
að menn hafi tekið talsmenn fram-
kvæmdastjórnar EB trúanlega þegar
þeir sögðu að ef EES-samningamir
rækjust á Rómarsamninginn mundu
þeir breyta honum. Það er hrein tál-
beita að setja það fram. Samninga-
menn EB hJjóta að hafa vitað það.
Ef menn þekkja Evrópudómstólinn,
þær reglur sem hann vinnur eftir og
þá dóma sem hann hefur kveðið upp
á skyldum sviöum gat enginn orðið
undrandi á niðurstöðunni að EES
stæöist ekki gagnvart Rómarsáttmá-
lanum,“ sagði Hjörleifur Guttorms-
son, þingmaður Alþýðubandalagsins
og fuhtrúi í utanríkismálanefnd, við
DV.
Hjörleifur skrifaði kjallaragrein í
DV 5. desember síðasthðinn undir
fyrirsögninni Hvað veröur um EES?
Þar kemur fram að framkvæmda-
sflóm EB hafi skrifað Evrópudóm-
stólnum 13. ágúst í sumar og beðið
um áht hans á réttarlegri stöðu EES-
samningsins. „Nú er ljóst að athuga-
semdir EB-dómstólsins gætu orðið
það alvarlegar að þær koUvörpúðu
þessu hugverki og hefla yrði samn-
ingaviðræður á ný.“ Síðar segir að
með myndun EES-dómstólsins telji
Evrópudómstólhnn að vegið sé að
samræmdum réttargrundvehi EB og
óhæði EB-dómaranna, sem þá yrði
ætlað að þjóna tveimur herrum. Þá
segir að EB-dómstólhnn hafi varpað
þeirri spurningu th framkvæmda-
stjómar EB „hvort rétt sé að nota
samning af hálfu EB við þriðja aðila,
í þessu thviki EFTA-ríkin, til að
hrófla við grundvelh bandalagsins
og dómskerfi þess“.
Hjörleifur sagðist ekki sjá að
EFTA-ríkin, sérstaklega Noregur
Sviss og ísland, gætu tekiö upp samn-
inga á ný á þeim forsendum sem nú
blöstu við. Hin EFTA-ríkin gætu ekki
verið mjög áhyggjufuh þar sem þau
hefðu ákveðið umsókn um aðhd að
EB.
„Ég gæti trúað að umræður um að
breyta EES-samningnum að því er
snertir inmi markað og „frelsin flög-
ur“ yfir í tvíhliða samning færu í
8an§’ tímabundið fyrir þá sem eru á
leiðinm mn í bandalagið. Breytingar
á Rómarsáttmálanum kaUa á langt
°g þungt ferh sem tæki vart enda
fyrr en á árinu 1993 svo þær koma
ekki th greina."
-hlh