Dagblaðið Vísir - DV - 28.01.1992, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 28. JANÚAR 1992,
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð I lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Útborgað í pútnahúsi
Samkvæmt áratuga gömlu samkomulagi tveggja
stærstu stjómmálaflokkanna skal vera hermang í þessu
landi. Samkvæmt þessu samkomulagi er þessa dagana
verið að dreifa hundruðum milljóna til þeirra, sem fengu
hlutabréf í hermanginu eða hafa erft þau.
Hluthafar hermangsins njóta þess núna, að stærsti
hluthafi þess, Samband íslenzkra samvinnufélaga, er
nánast gjaldþrota og þarf á reiðufé að halda. Þess vegna
er ríkið að kaupa sig inn í hermangið og moka fé í hlut-
hafana, sem fyrir eru. Þetta hefur ruggað bátnum.
Ef ríkið hefði ekki þurft að hjálpa Sambandinu, hefði
hermangið fengið að dafna áfram hér eftir sem hingað
til. Þetta er sérkennilegt hermang, sem fer fram fyrir
opnum tjöldum, en ekki undir borðum. Því má segja,
að kjósendur hafi sífellt verið að samþykkja það.
Árum og áratugum saman hafa kjósendur skellt
skoflaeyrum við kvörtunum í íjölmiðlum út af hermang-
inu í kringum íslenzka aðalverktaka og Sameinaða
verktaka. Engin pólitísk samstaða hefur myndazt um
að þurrka þennan hórdómsblett af þjóðinni.
Spilflng hermangsins felst fremur í öðru en dreifingu
peninga til hluthafa. Rotið andrúmsloft hermangsins
hefur spillt þjóðarsálinni. Hermangið hefur stuðlað að
því ástandi, að menn hafa einkum þær áhyggjur af spill-
ingu, að þeir fái ekki sjálfir aðgang að henni.
Stjórnendur hermangsfyrirtækjanna eru inni á gafli
í stjórnmálunum. Þeir hafa viðurkennt, að þeir veiti
peningum til stjórnmálaflokka. Og þeir bjóða ráðherrum
til laxveiði, svo sem frægt er orðið. Ef hægt er að tala
um kolkrabba í þjóðfélaginu, þá er það hermangið.
Langt er síðan farið var að benda á, að forkastanlegt
sé hvers konar hermang og einkum þessi skipan her-
mangs á vegum forréttindastéttar. Umræðan kom með
nýjum flölmiðlum, sem ekki eru tengdir stjórnmála-
flokkum. Tillögur til úrbóta eru margar og misgóðar.
Sumir hafa lagt til, að ríkið taki sjálft að sér að reka
pútnahús Aðalverktaka og Sameinaðra verktaka, svo
að gróðinn fari í sameiginlegan sjóð fremur en í vasa
yfirstéttarinnar. Sá gafli er á þessu, að þar með yrði
ekki bara yfirstéttin, heldur þjóðin öll að gleðikonu.
Ef ríkið færi að reka pútnahúsin, mundi öfundin
minnka, en spillingin blómstra áfram. Betra er að hætta
hermangi yfirleitt og fara að bjóða verkefni vamarliðs-
ins út á opnum og alþjóðlegum verktakamarkaði í sam-
ræmi við heilbrigðar siðsemisreglur markaðskerfisins.
Ef samkomulag er milli Bandaríkjanna og íslands um,
að fyrra ríkið borgi eins konar leigu fyrir aðstöðu sína
hér á landi, er heiðarlegra að framkvæma slíkt með
hlutdeild í gerð hemaðarlega mikilvægra samgöngu-
tækja, svo sem flugvalla, vega og fjarskiptakerfa.
Við búum undir spilltri yfirstétt, sem lifir á ríkis-
vemdaðri einokun á borð við hermangið eða á ríkis-
studdri fáokun á borð við olíufélögin. Eitt merkasta
óleysta verkefni kjósenda er að varpa þessari einokun
og fáokun af herðum sér og lofta út í þjóðfélaginu.
Því miður ér ástæða til að óttast, að reiði margra út
af útborgunardegi í pútnahúsum varnarliðsins stafi
ekki af því að þeir vilji lofta út, heldur séu þeir að öfund-
ast út af því, að Jón erfingi skuli fá skattlausan happ-
drættisvinning, sem Jón arflausi fær ekki.
Það er kjósenda ákveða að afnema hermang og spill-
ingu einokunar og fáokunar í þjóðfélaginu. Það verður
ekki gert á grundvelli öfundar, heldur betra hugarfars.
Jónas Kristjánsson
„öruggari og greiðari samgöngur við nágrannabyggðir hefðu treyst betur byggö og mnannlif í mörgum byggð-
arlögum...“
Einkavæöing samgöngumannvirkja:
Hugmynd sem verð-
skuldar athugun
Samgönguráðherra hafnaöi ný-
lega hugmyndum um einkafram-
tak í samgöngumálum með tvöfold-
um Reykjanesbrautar. Nær allir
landsmenn fara um Reykjanes-
braut þegar farið er til útlanda og
nær aUir erlendir ferðamenn sem
hingað koma.
Reykjanesbraut skapar því bæði
fyrstu og síðustu kynni þeirra af
landinu og hefur því mjög mikil
áhrif á hvernig þeir minnast ferð:
arinnar til íslands og hvort þeir
hugsa sér að koma hingað aftur.
Gífurlega brýnt er að bæta öryggi
vegfarenda um Reykjanesbraut og
vísa ég á sérkenni umferðar um
brautina, það er hve mikiö hún er
ekin að nóttu - allan ársins hring.
Hefjum einkavæðingu
Eitt verkefni einkaaðila í sam-
gönguframkvæmdum á íslandi -
jarðgangagerð undir Hvalíjörð - er
nú í undirbúningi og eftir fregnum
að dæma miðar þvi vel. Það er fagn-
aðarefni og heíði mátt verða til eft-
irbreytni, einnig þeim sem 'um
Qalla af opinberra hálfu. Ekki geta
stjómmálamenn vænst þess að
eiga hugmyndir og þannig fyrsta
frumkvæði að því hvaða fram-
kvæmdir einkaaðilar í landinu
taka að sér á eigin reikning. Hug-
myndirnar hljóta að koma frá þeim
sem vilja vinna verkið og leggja í
það fé í von um verkefni, ágóða og
ávöxtun fjármuna.
Samgönguráðherra vill víst ekki
hlaupa eftir gyliiboðum fyrirtækja
úti í bæ sem era að reyna að ná sér
í verkefni. Þama kemur einmitt
fram sá mannlegi eiginleiki sem er
frumkraftur og undirstaða fram-
taks einstaklingsins. Þeir sem tala
fyrir auknu svigrúmi einkafram-
taks og athafnafrelsis einstaklings-
ins mega gjama vera reiðubúnir til
að meta hina ýmsu kosti þess að
verðleikum, ekki síst sjálfsbjargar-
viðleitnina sem í þessu máli virðist
álitin græðgi.
Samgönguráðherra segir sjálfur
að ekki hafi legið fyrir ýmsar upp-
lýsingar sem hann hefði vilja hafa,
t.d. um vilja Suðumesjabúa til að
greiða vegtoll eða mat sveitar-
stjóma á Suðumesjum á því.
Þeirra upplýsinga hefði vel mátt
afla áður en hugmyndinni var
hafnað.
Ráðherrann bendir einnig á aö
ekki verði boðlegt að grípa til eöa
heimila slíkum framkvæmdaaðila
innheimtu vegtolls við Reykjanes-
braut þar sem vegfarendur hafi
ekki um annan kost að velja,
þ.e.a.s. að aka annan lakari veg ef
þeir ekki vilja greiða tollinn. Það
má einfaldlega gera að skilyrði við
KjaUarinn
Árni Ragnar Árnason
þingmaður fyrir Sjálfstæðis-
fiokkinn i Reykjaneskjördæmi
ákvörðun um að veita heimild til
töku vegtolls.
Hugmynd þessara aðila virðist
a.m.k. verðskulda athugun, fyrst
út frá grundvallarsjónarmiðum,
síðan sjónarmiðum stjórnunar,
hagstjórnar, hagkvæmni og öðr-
um. Viðbrögð ráðherra og skýring-
ar sýna mér fram á að við eigum
nú þegar að hefja undirbúning að
lögum um meðferð slíkra mála.
Horfum til framtíðar
Viðbrögð ráðherrans bera því
miður keim af -....ruglaðu mig
ekki með staðreyndum, ég er búinn
að taka ákvörðun...“ - sögunni um
svar stjómmálamanns við rök-
semdafærslu. Ég hef hins vegar þá
trú á núverandi samgönguráð-
herra að hann vilji vega og meta
hvert mál áður en hann tekur af-
stöðu. Því tel ég að hann muni síð-
ar komast að þeirri niðurstöðu aö
einkaframtak í gerð samgöngu-
mannvirkja muni horfa til fram-
fara.
Einmitt í samgöngumálum eigum
við að vinna staðfastlega að fram-
fomm því að traustar og greiöar
samgöngur em ásamt menntun ein
mikilvægasta undirstaða nútíma-
þjóðfélags sem aðhyllist og væntir
verkaskiptingar og hagræöingar í
sem flestum greinum opinbers
rekstrar sem atvinnulífs.
Aðeins bættar samgöngur auð-
velda flutninga hráefnis, mannafla,
tækjabúnaðar og afurða og skapa
þannig færi á að taka þátt í sam-
keppni og ná hlutdeild og hag-
kvæmni. Ég er sannfærður um að
þeir fjármunir sem við nú horf-
umst í augu við aö eru glataðir í
óarðbærum fjárfestingum undan-
farinna ára - „framsóknaráratug-
arins“ - hefðu verið betur komnir
í samgönguframkvæmdum. Þetta á
ekki hvað síst við um þá fjármuni
sem var þannig varið í, nafni
byggðastefnu.
Öruggari og greiðari samgöngur
við nágrannabyggðir hefðu treyst
betur byggð og mannlíf í mörgum
byggðarlögum sem þessi lán fóm
til heldur en tókst með þessum við-
bótarlánum til fyrirtækja þar sem
síðar urðu þeim að hengingarólum.
Svonefnd vaxtarsvæði á lands-
byggðinni væru í dag sjálfsögð
staðreynd.
Samgönguráðherra í lófa
lagið
Samgöngubætur em eitthvert
mikilvægasta skref til almennra
framfara, eflingar atvinnulífs og
bættra lífskjara sem opinberir aðil-
ar geta tekið eða geta heimilað at-
vinnulífmu að annast.
Samgönguráðherra er í lófa lagið
að láta athuga kosti og galla svona
hugmynda áður en hann bregst
við. Þá athugun mætti t.d. gera á
sams konar forsendum og þegar
ákveðið var að leggja í jarðganga-
gerð á Vestfjörðum eða að heimila
einkaaðilum jarðgangagerð undir
Hvalfjörð.
Ef viðhorf ráðherrans er jákvætt
trúi ég hann geti í krafti núverandi
laga ráðið nauðsynlegum skilyrð-
um, t.d. um valkost vegfarenda.
Hann gæti líka ráðið tímasetningu
framkvæmda eða hvar fjármagn
er fengið - ef slík ríkisafskipti
verða á annað borö talin nauðsyn-
leg í einkavæddri vegagerð.
Hún verður þá fyrirtæki eða at-
vinnugrein og framkvæmdagetan
ræðst af lögmálum framboðs og
eftirspumar á frjálsum fjármagns-
markaði - og gildir þá einu hvort
fjármunirnir em innlendir eða er-
lendir.
Árni Ragnar Árnason
„Ekki geta stjórnmálamenn vænst þess
að eiga hugmyndir og þannig fyrsta
frumkvæði að því hvaða framkvæmdir
einkaaðilar í landinu taka að sér á eig-
in reikning.“