Dagblaðið Vísir - DV - 28.01.1992, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 28. JANÚAR 1992.
15
Hvar á að skera
ef ekki má skera?
Ríkisstjórn Davíös Oddssonar. - „ .. fyrsta rikisstjórnin hér á landi sem
ekki stefnir að því að sölsa undir sig stærri og stærri hluta af þjóðarkök-
unni, heldur þvert á móti.“
Stjóm þessa lands glímir við
iurðulegan vanda. Hún reynir af
fremsta mætti að draga úr útgjöld-
um ríkisins sem em að sliga at-
vinnulíf og heimili en mætir í stað-
inn mikilli andstöðu landsmanna
sem láta sérhagsmunahópa og
fjölmiðla viUa sér sýn.
Ríkisvöxturinn er meinsemd
Hið opinbera bákn hefur tútnað
út jafnt og þétt í marga áratugi.
Öll útgjöld ríkis og sveitarfélaga
hafa vaxið hraðar en sem nemur
hagvexti. Fyrir vikið greiða ein-
staklingar og fyrirtæki hærri
skatta en nokkm sinni fyrr. Af-
gangur er lítill sem enginn fyrir
nýsköpun í atvinnulíflnu. Laun em
lág og almenningur hefur ekki von
um sæmileg lífskjör nema með því
að vinna myrkranna á milli.
Mesta meinsemd þjóðarbúsins er
þenslan í ríkisrekstrinum. Báknið
lætur sér ekki einu sinni nægja
skattaálögumar heldur tekur til
viðbótar lán fyrir 30% af útgjöldun-
um á hveiju ári. Sú lántaka heldur
síðan uppi háum vöxtum sem til
viðbótar háum sköttum stuðla að
stöðnun.
Loksins höfum við fengið ríkis-
stjóm sem ekki aðeins viðurkennir
þennan vanda heldur er byrjuð að
gera eitthvað í málunum. Hún sker
niður ríkisútgjöld og minnkar lán-
tökur. Sumt af þessu er þegar kom-
ið til framkvæmda og annað er í
burðarliðnum.
En standa íslendingar þá úti á
tröppum júblandi af fognuði? Ekki
aldeilis. Landsmenn hata ríkis-
stjómina. Sérstaklega hata lands-
KjaUarinn
Ólafur Hauksson
blaðamaður
menn Sighvat Björgvinsson og Ólaf
G. Einarsson fyrir að segja hreint
út að þjóðin hafi ekki efni á slíkum
fjáraustri til heilbrigðis- og
menntamála.
íslendingar hata þingmenn
stjómarflokkanna fyrir að geta
ekki skorið niður í ríkisbúskapn-
um með því að skera ekki niður.
Ekki benda á mig
Ekki einni einustu niðurskurð-
artillögu stjómarinnar hefur verið
tekið fagnandi. Það má ekki hætta
að borga 230 milljónir króna með
Skipaútgerð ríkisins. Ekki má
fækka kennslustundum um eina
eða tvær hjá unglingum til að
spara. Ekki má láta þá sem neyta
lyfla bera lítið brot af kostnaðinum.
Ekki má skeröa yfirvinnu eða
fækka ríkisstarfsmönnum.
Síst af öllu má klípa af ríkisstyrk
með tveimur af stærstu atvinnu-
greinum þjóðfélagsins - sjávarút-
vegi og landbúnaði. Þar er sam-
staða þjóðarinnar svo algjör að í
sjálfum stjómarflokkunum á Al-
þingi er ekki meirihluti fyrir al-
vöra aðgerðum í þá átt.
Þingmenn valdir af
sjáífspyndingarhvöt
Afstaða þingmanna, sem mættir
eru á Alþingi til að sinna sérhags-
munum heimabyggöar eða ein-
stakra hópa, er skiljanleg. Tilgang-
ur þeirra með setu á þingi er að
hljóta endurkjör, svo þversagna-
kennt sem það kann að virðast.
Þeir vita hvaðan atkvæðin koma.
Þau koma ekki frá fólki sem hatar
þá fyrir að skera niður ríkisbákniö.
Afstaða allra hinna íslending-
anna er hins vegar furðulegri. Hún
verður í raun aðeins skýrð með
orðum Jónasar Kristjánssonar, rit-
sjóra DV, sem segir að íslendingar
séu haldnir sjálfspyndingarhvöt.
Þeir vilja borga 20 milljarða auka-
lega fyrir mjólk og kjöt og þeir vilja
endilega að 4 milljarða króna jarð-
göng verði boruð til Suðureyrar
svo íbúamir þar geti yfirgefið stað-
inn jafnt vetur sem sumar.
Vegna þessarar sjálfspyndingar-
hvatar kjósa íslendingar aftur og
aftur sem fulltrúa sína á Alþingi
menn og konur sem ausa skattpen-
ingum og lánum í vonlausan ríkis-
atvinnurekstur og láta óátalda
gegndarlausa þenslu í opinberri
þjónustu.
Áfram með lúxusinn
Þegar svo Sighvatur Björgvins-
son horfir í augun á íslendingum
og segir að þeir hafi ekki efni á
óskertu heUbrigðisbákni þá ærast
þeir. íslendingar vUja geta lagst
fyrirvaralaust inn á sjúkrahús, leg-
ið þar eins lengi og þeim sýnist og
étið öU þau lyf sem hugurinn gim-
ist. Þetta vUja íslendingar þótt þeir
hafi ekki efni á því.
Harðastir aUra í því að halda rík-
iseyðslunni áfram em starfsmenn
hins opinbera. Þeir hreinlega lýsa
því yfir við yfirmenn sína, ráðherr-
ana, að samdráttur, aðhald eða nið-
urskurður komi ekki til greina. Þar
við situr. Kennarar treysta sér ekki
til að halda áfram kennslu ef
skerða á einn einasta tíma þeirra
með ástkæmm nemendum.
Halda mætti að íslendingar vildu
ekki að skattar og vextir lækkuðu,
þannig aö atvinnulífið lifnaði við
og lífskjör færu að batna. Því er
erfitt að trúa. íslendingar eru bara
svo blindaðir af hrópum og köUum
sérhagsmunahópanna, stanslaus-
um árásum í fjölmiðlum og blönd-
uðum grátkórum að þeir halda að
spamaður í ríkisrekstri sé uppá-
stunga andskotans.
Ríkisstjóm Davíðs Oddssonar er
besta ríkisstjóm sem þessi þjóð
getur óskað sér. Þetta er fyrsta rík-
isstjóm hér á landi sem ekki stefnir
að því að sölsa undir sig stærri og
stærri hluta af þjóðarkökunni,
heldur þvert á móti. Vonandi áttar
þjóðin sig á því fyrr en síðar að
þeir sem berjast á móti niðurskurði
í ríkisrekstri eru aðeins að tryggja
að þeir geti áfram sótt tekjur sínar
óáreittar í vasa almennings.
Ólafur Hauksson
„Mesta meinsemd þjóöarbúsins er
þenslan í ríkisrekstrinum. Báknið læt-
ur sér ekki einu sinni nægja skattaálög-
umar heldur tekur til viðbótar lán fyr-
ir 30% af útgjöldunum á hverju ári.“
Hver er árangur
skólastarfs?
inga þess í stað að áskrifendum prófskirteina ...“
Mitt í barlómnum og þunglynd-
inu ávarpaði forsætisráöherra ráð-
stefnu Verktakasambandsins. Þar
hefur hann án efa flutt glæsilega
ræðu af orðgnótt og kynngi og í-
smeygilegum húmor. Ræðan hans
hét líka ísland er land tækifær-
anna.
Eftir ræðuna svaraði forsætis-
ráðherra spumingum. Spumingu
eins blaðamanns um niðurskurð í
skólamálum svaraði hann svona:
„Kostnaður við kennslu á hvert
skólabam á íslandi hefur vaxið
stórlega á undanfömum árum og
ég er þeirrar skoðunar að lækka
megi kostnað og draga úr náms-
framboði án þess að það komi niður
á árangri skólanna."
Ekki ætla ég að deila um það
hvort kostnaður hafi vaxið eða
hvort draga megi úr honum. Hvort
tveggja em tölur sem draga má
fram í dagsljósið og búa til að vild.
En þegar forsætisráðherra segir aö
„lækka megi kostnað og draga úr
námsframboði án þess að það komi
niður á árangri skólanna" þá rekur
mig í rogastans.
Fræðsla og uppeldi
Það er erfitt að meta árangur
skólanna. Hann felst nefnilega í því
hvemig tekist hefur að fræða nem-
enduma og þroska. Hann felst í því
hvaða veganesti þeir fá frá skólan-
um og hvemig þeir nýta sér það í
starfi og einkalífi. Árangurinn felst
því í lífshamingu þeirra síðar meir
og hún er illmælanleg.
Skyldur skólans við nemendur
KjaHarinn
Eiríkur Brynjólfsson
rithöfundur og ritstjóri Frétta-
bréfs Bandalags kennarafélaga
era tvenns konar. Annars vegar aö
fræða þá í tilteknum námsgrein-
um, hins vegar almennt uppeldis-
starf. Hið fyrmefnda metum við
með einkunnum en við eigum ekki
algildan mælikvarða yfir það síðar-
nefnda.
í skólanum fer þetta tvennt sam-
an. Þegar kennari upplýsir nem-
anda um tiltekin fræði er hann að
ala hann upp og öfugt. Þessi sam-
skipti fara fram í kennslustundum.
Ef sameiginlegur tími kennara og
nemenda, þ.e. kennslustundir, er
skertur, námsframboðið minnkað,
þá minnkar árangurinn, þ.e.
fræðslan og uppeldið.
Lítum í þessu ljósi á staðhæfingu
forsætisráðherra og spyrjum: Er
unnt að draga úr námsframboði án
þess að það komi niður á árangri
skólanna? Svarið verður vitaskuld
nei.
En hvað er það sem fær forsætis-
ráðherra til að segja já? Hann hlýt-
ur að hafa allt aðra skoðun á því
hver sé árangur skólastarfs heldur
en þann sem ég hef tíundað hér að
framan.
Annar mælikvarði á árangur
Það er vissulega hægt að meta
skólastarf á annan hátt. Það er með
þeirri aöferð sem oftast er viðhöfð
í opinberri skólamálaumræðu á
íslandi sem er reyndar bæði lítil
og lágkúruleg. Sú aðferð er að telja
hve margir nemendur útskrifast
með tiltekin próf, burtséð frá því
hvað felst í prófinu. Þetta er oft tí-
undað þegar rætt er um hve mennt-
uö þjóðin sé, þ.e. hve margir séu í
skóla, svo og svo margir stúdentar
o.s.frv.
Það var einmitt þessi sjónarhóll
sem forsætisráðherrann stóð á þeg-
ar hann svaraði spumingu blaða-
mannsins. Þess vegna fannst hon-
um námsframboðið engu máli
skipta.
Ef litið er þannig á árangur skóla
er hægur vandi að spara. Það mætti
til dæmis stytta framhaldsskóla-
nám um tvö ár án þess að árangur-
inn skertist, þ.e.a.s. jafnmargir út-
skrifuðust. Þá mætti ganga enn
lengra og leggja niður skólana og
gera alla unglinga þess í stað að
áskrifendum prófskírteina sem
þeir fengju send heim í pósti einu
sinni á önn. Árangurinn yrði sá
sami. Nemendur útskrifuðust.
- Það mætti meira að segja leggja
niður stóran hluta af menntamála-
ráðimeytinu.
Mér er um og ó
Mér verður um og ó þegar forsæt-
isráðherra heldur að unnt sé að
draga úr námsframboði án þess að
það komi niður á árangri skóla.
Og verra er að menntamálaráð-
herrann virðist hafa svipaðar skoð-
anir ef marka má tillögur um nið-
urskurð í skólakerfinu. Við höfum
aldrei fyrr átt menntamálaráð-
herra sem að minnsta kosti þykist
ekki vilja auka skólastarf í landinu.
Yfirvöld líta á skóla eins og vélar
sem framleiði prófhafa til að gera
íslendinga tölfræðilega merkilega
þjóð.
Eg las í Mogganum 16. janúar
grein eftir tvær konur á Húsavík.
Þær skoraðu á foreldra að „kaf-
færa“ menntamálaráðuneytið í
mótmælaskeytum gegn niður-
skurði á skólastarfi.
Ég tek undir með þessum konum.
Stöndum vörð um skólana og
framtíð bama okkar. Mótmælum
niðurskurðinum. Drekkjum hon-
um í símskeytum.
Eiríkur Brynjólfsson
„Ef sameigmlegur tími kennara og
nemenda, þ.e. kennslustundir, er skert-
ur, námsframboðið minnkað, þá
minnkar árangurinn, þ.e. fræðslan og
uppeldið.“