Dagblaðið Vísir - DV - 04.03.1992, Blaðsíða 14

MIÐyjKUDAGUR.4. MARS.1992.

Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð i lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Óstjórn ríkisfjármála
Nýbirtar upplýsingar leiða í ljós, að íjármálastjórn
ríkisins var með eindæmum slæm á síðastliðnu ári.
Hvert „metið“ af öðru hefur verið slegið í óstjórn þess-
ara mála. Fjölskyldunum í landinu væri ekki stætt á
að fara að ráði sínu eins og ríkið gerir fyrir sitt leyti.
En ríkið skákar í því skjólinu, að það geti alltaf haldið
áfram að ganga í vasa skattborgaranna eða láta prenta
innstæðulausa peningaseðla.
Hallinn á ríkisrekstrinum nam á síðasta ári 12,5 millj-
örðum króna. Þessi halli svarar til 3,3 prósent af lands-
framleiðslu samanborið við 1,3 prósent árið 1990. Þetta
er mesti halli, sem orðið hefur á ríkissjóði síðustu fjöru-
tíu ár.
Hrein lánsQárþörf ríkissjóðs, eftir að afborganir hafa
verið dregnar frá, varð 14,6 milljarðar króna. Það svar-
ar til 3,9 prósenta af landsframleiðslunni. Þetta hlutfall
hefur ekki í annan tíma verið hærra. Hlutfallið var 2,1
prósent 1990 og 2,6 prósent 1989.
Hið sama ghdir um lánsfjáröflun alls opinbera geir-
ans. Hrein lánsfjáröflun þessara aðila, nýjar lántökur
að frádregnum afborgunum af eldri lánum, nam á síð-
asta ári rúmum 40 milljörðum króna. Þetta er gífurleg
upphæð eins og sjá má af því, að hún samsvarar rúmum
40 prósentum af heildartekjum ríkisins sem slíks og
upphæðin svarar th 10,7 prósent af framleiðslunni í
landinu. Hvort hlutfallið sem litið er á gefur til kynna,
að lánsfjárþörf hins opinbera hefur meira en tvöfaldazt
á síðustu fimm árum, reiknað á fóstu verðlagi.
Tölurnar um heildarútgjöld ríkissjóðs sýna gífurlega
aukningu „báknsins“ á síðasta ári.
Hlutfall ríkisútgjaldanna af allri framleiðslunni
hækkaði á síðasta ári úr 28,2 prósentum í 29,7 prósent.
Þetta hlutfall hefur aldrei verið svo hátt áður.
Það er deginum ljósara, hvaða ályktanir þarf að draga
af þessum upplýsingum. Fjármálastjórn ríkisins hefur
verið hörmuleg. Síðastliðið ár var sjöunda árið í röð,
sem ríkissjóður var rekinn með halla. Ríkið skemmdi
fj ármagnsmarkaðinn í landinu og sprengdi upp raun-
vexti á síðasta ári, þegar hrein lánsíjáröflun hins opin-
bera á innlendum markaði nam 23 milljörðum króna,
sem var hvorki meira né minna en 70 af hundraði allr-
ar aukningar sparnaðar í landinu.
Landsmenn munu fara nærri um, hvað gerðist. Fyrr-
verandi vinstri stjórn, sem var við völd fyrstu fjóra
mánuði síðasta árs, ærðist á kosningaári. Einskis var
svifizt. Því fór sem fór. Núverandi ríkisstjórn var við
völd í um átta mánuði síðastliðins árs. Veikburða th-
raunir hennar til að bæta úr skák fóru út um þúfur.
Það er sannast sagna, að núverandi stjórn ber einnig
ábyrgð á ömurlegri útkomu síðasta árs. Ætlast mátti til
þess, að stjórnin hefði fengið skárri útkomu eftir átta
mánaða stjórnarsetu. Núverandi ríkisstjórn getur ekki
þvegið hendur sínar af ástandinu.
Upplýsingarnar um útkomu ríkisfjármálanna á síð-
asta ári sýna enn einu sinni svart á hvítu, að nær aldr-
ei hefur verið að marka stefnuyfirlýsingar stjórnarherra
um ríkisfjármál í upphafi árs. Rétt er að vara menn við
því að áhta, að þetta hafi breytzt til batnaðar.
Landsmenn hafa ekki efni á öllu fleiri óstjórnarárum
af þessu tagi. Sukkið í ríkisfjármálunum hefur verið
helzta orsök þess, að atvinnulífið var drepið 1 dróma
með fjármagnssvelti og háum raunvöxtum. Ríkið ber
mestu sökina.
Haukur Helgason
„Þetta eru nú einu sinni unglingar."
„Það má ekki bæla
blessuð börnin"
Þegar ég var lítill voru flengingar
mjög vinsælar, einkum meöal
feðra. Þær voru m.ö.o. snar þáttur
í uppeldi bama. - Almennar kýl-
ingar og barsmíðar sem þáttur í
rökræðu, einkum miiii hjóna, kom-
ust ekki í tísku fyrr en miklu
seinna.
Þá þótti einnig við hæfi að öli fjöl-
skyldan sæti 'saman við borðið á
máltíðum og neytti matarins mögl-
unarlaust og meö engum fýlusvip.
Það var bannað að bora upp í nefið
á sér og pota í matinn og segja „oj!“
enda hafði þá sjoppumenningin
ekki haldið innreið sína í íslenskt
þjóðlíf. Þá þótti fiskur og kjöt mjög
svo frambærilegur matur fyrir
börn og unglinga, ekki síður en
fullorðið fólk, og engum krakka
leyfðist að fúlsa við lýsi. Þá hélst
unglingum ekki uppi að vera á sér-
fæði eða auka sér gikkshátt með
því að raða í sig súkkulaði og sæta-
brauði milli mála.
„Ég vil“ er kjörorðiö
í þann tíma þýddi heldur ekki að
sníkja peninga hjá pabba og
mömmu, þú varðst að stela þeim -
og taka á þig hættuna á ærlegri
flengingu. Þá var maður oft „sorrí“
og reiður en samt bara ánægður
með lífið (enda þótt kæmi fyrir aö
maður hygði á sjálfsmorð, aðallega
til að sýna foreldrum sínum í tvo
heimana og leyfa þeim að iörast
beisklega gerða sinna.)
í dag dettur engu barni slíkt í hug
(það kemur síðar), enda fær það (ég
tala nú ekki um unglinga) vilja sín-
um framgengt með því að vera
nógu staðfast í heimtufrekjunni.
„Ég vil“ er kjörorðið í dag. Og for-
eldrið reiðir fram pening til að
kaupa sér frið. Enda hafa menn
annað að gera en að þjarka við
krakka allan liðlangan daginn.
Hér áður þekktist heldur ekki
þetta sjónarmið (almennt séö) að
hafa allt sem aðrir hafa og gera þaö
sem aðrir gera, einkum þótti það
ástæðulaust ef það var mjög
heimskulegt (enda ekki búið aö
finna upp ímyndafræðina). Þá réðu
unglingamir heldur ekki yfir for-
eldrum sínum, því var öfugt farið.
Nú má að sjálfsögðu ekki auð-
mýkja bamið í viðurvist annarra
en böm kunna líka að notfæra sér
það út í hörgul og vaða þá uppi í
skjóh þess. „Vertu nú stiUtur og
prúður, Dengsi minn,“ sagði móðir
viö son sinn þegar hann hafði rúst-
að postulínsstelhð hennar ömmu
Kjallariim
Oddur Björnsson
rithöfundur
sinnar. Þá var það afinn sem tók
stráksa afsíðis og flengdi hann dug-
lega og mátti heyra öskrin í stráksa
út á götu. Ekki má heldur banna
unghngum að halda partí í heima-
húsum og rústa heinúUð. Þetta em
nú einu sinni ungUngar.
Frjálslynd uppeldisstefna
Nú er ég ekki að halda því fram
að ungUngar séu verra fólk en ann-
að fólk, nema síður sé. Það er full-
orðna fólkið sem hefur látið þá
komast upp með að vaða yfir sig
af því að þeim hefur aldrei verið
kenndur agi, hvað þá mannasiðir -
svo ekki sé minnst á virðingu og
tiUitssemi og það: að reka sig á af-
leiðingar gerða sinna eða hegðun-
ar.
Hitt er annaö mál að þeir sem
ekki þekkja hugtakið tilUtssemi
(t.d. í umgengni) og eru ekki of vel
að sér í mannasiðum og virðingu
yfirleitt eiga ákaflega erfitt með að
kenna sUkt. Mér hefur skiUst að
þetta sé frjálslynd uppeldisstefna:
að bæla ekíd blessuð bömin, hvað-
þá að auðmýkja þau í viðurvist
annarra. Mér er þó nær að halda
að menn gefi sér ekki tíma til að
sinna þeim, hvorki í blíðu né stríðu.
Það hafa aUir svo mikið að gera.
Þessi vinnuþrælkun íslendinga
(sem þeir hafa reyndar sjálfir kaU-
að yfir sig með því að þurfa endi-
lega að eiga allt sem aðrir eiga -
eða þannig var það í góðæmm)
„göfgar ekki manninn". Miklu
fremur er hún undirrótin að því
agaleysi og ófremdarástandi, t.d. í
námi og námsárangri, sem hér er
við lýöi í málefnum ungUnga.
í sviðsljósinu
í dag þykir haUærislegt meðal
ungUnga aö stunda sitt nám sæmi-
lega. Slíkir krakkar þykja leiðin-
legir, ef ekki skrýtnir eða vangefn-
ir. „Töffarinn" er ímyndin - sér-
staklega ef hann er latur, hyskinn
og ósvífinn. Það er mjög „töff‘ að
sofa í tímum hjá kennumm, helst
á gólfmu. Einnig er sniðugt að
brúka kjaft og snúa út úr, þegar
maður er ólesinn, og hámarkið að
hafa kjark tíl að klæmast, helst við
kennarann. Sumir hafa reyndar
ekki smekk fyrir þetta og finnst
bara ágætt að fara vægar í sakirnar
og hafa kennarann góðan og vera
bara á sæmilegu róli án stórtíð-
inda.
Öllum þessum ungUngum er það
þó sameiginlegt að þurfa að láta
bera á sér, ýmist vegna ósjálfstæðis
(sem ungUngar kalla sjálfstæði) og
vanmetakenndar eða af hreinni
þörf tíl að vekja á sér athygh og
láta bera á sér. Allir þurfa að vera
þekktir, ef ekki af afrekum eða
hæfUeikum þá af endemum. Ungl-
ingurinn í dag vUl vera í sviðsljós-
inu - sem hefur stimdum dapurleg-
an endi.
Þessir ungUngar hafa reyndar
svo mikið að gera að ganga í augun
á öðram unglingum, vera vinsæUr
- vansæUr, vera „með“ og stunda
partí eða láta sér leiðast og sofa úr
sér þreytuna, að þeir hafa bara
engan tíma fyrir nám og eðlilegan
svefn.
Oddur Björnsson
„Þá þótti einnig við hæfi að öll fjöl-
skyldan sæti við sama borðið á máltíð-
um og neytti matarins möglunarlaust
og með engum fýlusvip.“