Dagblaðið Vísir - DV - 15.04.1992, Síða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 15. APRÍL 1992.
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvaemdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRjALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Páskahátíðin
Páskahátíðin fer í hönd. Við skulum staldra við og
íhuga stöðu trúarinnar. íslendingar eru samkvæmt
skoðanakönnunum meðal hinna trúhneigðustu þjóða.
En mönnum hættir til að missa sjónaraf inntaki hinnar
kristnu trúar.
Nú er tímabil ferminga í algleymingi. DV skoðaði
fyrir skömmu, hvernig þeim málum er háttað um þess-
ar mundir. Hætt er við, að sú skoðun hafi sýnt, hversu
mjög landsmenn greinast í „tvær þjóðir“ í þessum efn-
um, eins og svo mörgum öðrum. Meðan hinir efnaðri
ganga of langt í íburði í fermingarveizlum og ferming-
argjöfum, eiga aðrir erfitt með að taka þátt í því efna-
hagslega kapphlaupi, sem fermingar hér á landi eru
yfirleitt orðnar.
Gjafirnar og veizlumar eru einna fyrirferðarmestar.
Hætt er við, að fermingarathöfnin og það, sem hún tákn-
ar, hverfi í skuggann. Hér hefur löngum tíðkazt að gefa
fermingarbörnum talsverðar gjafir. Gullúr voru helztu
fermingargjafimar fyrir 15-20 árum. Þar áður voru
gefnir áletraðir pennar eða skólaritvélar. Nú er öldin
önnur. Tölvur eru einna vinsælastar eða þá hljómtækja-
samstæður, myndbandstökuvélar, sjónvarpstæki og þar
fram eftir götunum. En samtímis fyrirfmnast fjölskyld-
ur, sem sjá sér ekki annað fært en að leita til safnaðar
síns um niðurfellingu fermingargjalda, fá inni í safnað-
arheimihnu á fermingardaginn og aðstoð kvenfélagsins
til að halda veizluna, svo að dæmi séu nefnd. Fjölmarg-
ir eyða miklu meiru til ferminga én geta þeirra leyfir,
bara til þess að eltast við tíðarandann.
Að öllu samanlögðu hlýtur niðurstaðan að vera sú,
að eyðsla fjármuna til ferminga gangi langt út í öfgar
hjá stórum hluta landsmanna. Kirkjan hefur ekki gert
nóg til að malda í móinn og freista þess að hafa áhrif á
þennan tíðaranda.
Þessu þarf að breyta, og einnig ætti fólk að huga að
því, hvort afstaða þess til páskahátíðarinnar yfirleitt
samræmist frásögnunum um trúhneigð íslendinga.
Þetta er fyrir flesta eitt af lengstu fríum ársins, og marg-
ir munu nú nota það til ferðalaga, sem er vel. En flestum
mun jafnframt hætta til að sýna ofrausn í tilstandi þessa
hátíðisdaga. Hvetja þarf til þess, að fólk hugi að inntaki
kristinnar trúar, þar sem kærleikurinn á að sitja í fyrir-
rúmi. Fólk á að treysta vináttu- ogíjölskyldubönd. Krist-
indómurinn rís hæst allra trúarbragða í þeim boðskap,
að Guð er kærleikur. Kristin trú boðar, að Guð fómar
sjálfur, fómar sér fyrir mennina til þess að geta tjáð
þeim, að hann fyrirgefi þeim af hjarta. Þetta er megin-
inntak páskahátíðarinnar.
Hugsum til þess, að kristnar hátíðir eiga fyrst og
fremst að vera hátíðir kærleika, einnig náungakær-
leika. Samkeppni og frelsi einstaklingsins leiða til bætts
efnahags, en vömmst of mikla eigingimi. Kristin kirkja
hefur mikilvægu hlutverki að gegna við að treysta ná-
ungakærleika. Landsmenn em móttækilegir fyrir slíku,
eins og bezt sást fyrir skömmu við söfnun handa vega-
lausum bömum. Það þarf bara að hlúa að þessum kær-
leika. Hátíðir kirkjunnar em tilvalinn tími til þess, að
við leggjum áherzlu á þann boðskap trúar okkar.
Eigum öll góða páska með slík atriði í huga. Minn-
umst þess, hvers vegna Kristur dó á krossi og hvað það
þýðir fyrir líf okkar.
DV ÓSKAR ÖLLUM LANDSMÖNNUM
GLEÐILEGRA PÁSKA.
Haukur Helgason
Of ríki og
alþjóðalög
í síðustu viku var þungu fargi
létt af Bush Bandaríkjaforseta.
Manúel Noriega, fyrrum herstjóri
og alvaldur í Panama, var sekur
fundinn um eiturlyfjabrot fyrir
bandarískum rétti og á yflr höfði sér
Mfstíðardóm í bandarísku fangelsi.
Þaö hefði verið óbærilegt fyrir Bush
ef hann hefði verið sýknaður; þar
með hefði um leið verið kveðinn
upp áfelhsdómur yfir honum sjálf-
um þvi að það var Bush sem sendi
bandaríska herinn, alls um 25 þús-
und manns, til þess að handtaka
Npriega í Panama í desember 1989.
í innrásinni féllu á annað þúsund
Panamabúa auk 23 Bandaríkja-
manna og stórkostleg eyðilegging
varð í höfuðborginni, Panamaborg.
Þetta er í fyrsta sinn sem erlendur
þjóðhöfðingi er handtekinn með
þessum hætti og dreginn fyrir
bandarískan dómstól og þetta for-
dæmi er vægast sagt varhugavert.
Um það er ekki deilt að Noriega
er og var illmenni. En Bandaríkin
hafa í áranna rás fóstrað og stutt
með ráðum og dáð engu minni fanta
en Noriega, svo sem í Guatemala,
Nicaragua eða Paraguay. Munur-
inn er sá að þeir þrjótar voru leiðit-
amir og nytsamlegir hagsmunum
Bandaríkjastjómar en það var
Noriega líka lengst af. Það var ekki
fyrr en hann fór aö spila á eigin
spýtur og fór að lokum að espa til
óeirða og mótþróa gegn yflrdrottn-
un Bandaríkjanna. í Panama að
stjómin snerist gegn honum.
Kálfur launar ofeldið
Það var einmitt Bandaríkjastjórn
sjálf sem gerði Noriega að því sem
hann var; án bandarískrar hjálpar
hefði hann aldrei orðið það sem
hann varð. Noriega gerði Banda-
ríkjastjóm ótal greiða á árum áð-
ur, hann var settur á launaskrá
leyniþjónustunnar CIA og veitti
henni mikilsverðar upplýsingar
um aðra þjóðarleiðtoga í Mið-
Ameríku og í Karíbahafi, fyrst og
fremst Ortega í Nicaragua og
Castró á Kúbu.
Hann var lykilmaður í leynileg-
um hernaðarstuðningi Bandaríkja-
stjómar við Contra-skæruliðana í
Nicaragua eftir að sá stuðningur
var bannaður á Bandaríkjaþingi og
þannig tengdist hann Íran-Contra-
hneykshnu. Það var einmitt um
þær mundir, árið 1986, sem hann
var tekinn af launaskrá hjá CIA
vegna þess að stjórn Reagans
reyndi af alefli að halda því máli
leyndu og treysti illa Noriega.
En þegar þar var komið var Nori-
ega einnig á skrá sem samstarfs-
maður DEA, eiturlyfjalögreglu
Bandaríkjanna, og hann gaf þeim
á stundum mikilsverðar upplýs-
ingar. Hvemig stóð þá á þvi að
þessi fyrirmyndarbandamaður
Bandaríkjastjómar varð skyndi-
lega persónulegur óvinur Bush for-
seta sem var yfirmaður CIA árið
1976 og Noriega var þá þegar starfs-
maður CIA.
Skýringin hggur að hluta til í
skrifræðislegum misskilningi.
Framgjam saksóknari í Miami á
Flórída ákærði Noriega fyrir eitur-
lyfjasmygl og fékk ákæruna stað-
festa og batt þannig hendur stjórn-
arinnar. Hvorki utanríkis- né
dómsmálaráðuneytið vissu um
kæruna fyrirfram en eftir að hún
var komin fram var stjómin skuld-
bundin til að fylgja henni eftir. Þá
upphófst mikið taugastríð milh rík-
isstjóma Bandaríkjanna og Pan-
ama og að lokum fór svo að Bush
forseti notaöi svipuð orð um Nori-
ega og hann notaði síðar um Sadd-
am Hussein.
Hann talaði sjálfan sig í ógöngur.
Eftir öll stóryrðin gat Bandaríkja-
stjóm ekki látið Noriega komast
Kjallajiim
Gunnar Eyþórsson
fréttamaður
upp með að storka sér. En Noriega
naut þess einmitt að stríða Bush
og ögra á allan hátt og brátt kom í
ljós að hann átti mikið fylgi meðal
almennings.
Panamaskurðurinn
Bandaríkjamenn eru óvinsæhr í
Panama, enda hafa þeir löngum lit-
ið á landið sem nýlendu sína.
Nokkuð er til í því. Theodore
Roosevelt forseti bjó til Panama úr
hluta af Kólombíu árið 1903 til þess
að Bandaríkjamenn gætu grafið
Panamaskurðinn sem þeir ákváðu
síðan að eiga sjálfir að eilífu. En
Jimmy Carter gerði samninga 1977
um að afhenda landsmönnum
skurðinn í árslok 1999 og fyrsta
skrefið í þá átt átti að stiga í janúar
1990. - Því var innrásin gerð fyrir
árslok.
Bandaríkjamenn vildu ekki
semja um nýja stjóm yfir skurðin-
um við Noriega og með því viöur-
kenna hann í verki. Þegar hér var
komið hafði forseti landsins reynt
að setja Noriega af sem yfirmann
hersins en Noriega svaraði með þvi
að setja forsetann af fyrir sitt leyti
og velja nýjan forseta sem ógilti
fyrri embættisverk forvera síns.
En áður en að þessu kom hafði
Bandaríkjastjórn beitt hörðum
efnahagsþvingunum, sett allt fé,
sem inn kom fyrir skurðinn, á lok-
aðan reikning og fryst allt fé Pan-
amastjómar í bandarískum bönk-
um, auk þess sem engir dollarar,
sem eru gjaldmiðill Panama, voru
sendir þangaö. Panama á enn langt
í land að jafna sig eftir það efna-
hagshrun sem þessar refsiaðgerðir
ollu.
Fordæmið
Á því er tæpast nokkur vafi að
Noriega er sekur um það sem hann
var sakfelldur fyrir á dögunum í
Flórída, milhgöngu um eiturlyfja-
smygl til Bandaríkjanna, stórfelld-
an peningaþvott og brask með eit-
urlyfjakóngunum í Kólombíu. Auk
þess hefur hann æði mörg pólitísk
morð á samviskunni í Panama. En
hitt er annað mál .hvort Banda-
ríkjamenn hafa nokkra lögsögu yf-
ir honum.
Það er í raun með ólíkindum að
annað eins geti gerst, að ríki ráðist
með óvígan her inn í annað ríki til
að handtaka æðsta mann þess og
draga fyrir dóm heima hjá sér.
Þetta getur ekki talist annað en
yfirgangur og ofríki. Noriega naut
friðhelgi samkvæmt alþjóðalögum.
Réttarhöldunum er lokið í
Flórída en málinu verður áfrýjaö,
og fyrir æðri dómstól verður
spurningin um lögsögu áreiðanlega
vakin upp á ný. Bush fagnar sigri
nú en Bandarikin eru réttarríki.
Því skal ekki trúað að óreyndu að
æðstu dómstólar þar í landi stað-
festi óbreyttan dóm undirréttar.
Fari svo hafa Bandaríkjamenn fært
út lögsögu sína á óviðunandi hátt
fyrir allar aðrar þjóðir. Engin
ástæöa er til að harma örlög Nori-
ega en þetta fordæmi ætti ekki að
fá að standa.
Gunnar Eyþórsson
„Noriega naut friðhelgi samkvæmt alþjóðalögum."
„Þetta er í fyrsta sinn sem erlendur
þjóöhöfðingi er handtekinn með þess-
um hætti og dreginn fyrir bandarískan
dómstól, og þetta fordæmi er vægast
sagt varhugavert.“