Dagblaðið Vísir - DV - 11.05.1992, Blaðsíða 4

4
MÁNUDAGUR 11. MAÍ 1992.
Fréttir
Harðorð mótmæli gegn EES
- á fundi Samstöðu um óháð f sland
Sigmundur Guðbjarnason, fyrrum háskólarektor, var einn mælenda á jandslundi Samstöðu um óháð ísland sem
haldinn var á Hótel íslandi á laugardag. DV-mynd JAK
Fjölmenni var á fyrsta landsfundi
Samstöðu, samtaka um óháð ísland,
sem var haldinn á Hótel íslandi á
laugardag. Á fundinum kom fram
mjög eindregin andstaða gegn samn-
ingnum um evrópskt efnahagssvæði.
Fjölmargir fluttu erindi á landsfund-
inum. Meðal þeirra var Jakob Jak-
obsson fiskifræöingur.
„Nú standa yfir samningar milh
Evrópubandalagsins um svokallaðar
gagnkvæmar fiskveiðiheimildir sem
eins konar viðbót við EES-samning-
inn sem undirritaður var í Portúgal
nú fyrir skömmu. Ég get ekki látið
hjá líða aö fara hér nokkrum orðum
um þær hugmyndir.
íslendingar buðu síðastliðið sumar
skipti á langhala og loðnu. Hvorki
höfum við nýtt langhalann né Evr-
ópubandaiagið loðnuna, svo látið var
hta út sem hér væri um „pappírsvið-
skipti" að ræða. Þetta gerbreyttist
hins vegar þegar Evrópubandalagið
krafðist þess að fá að veiða hér 3
þúsund tonn af karfa. Karfinn er
einn af okkar fullnýttu stofnum
þannig að veiðar útlendinga hafa þaö
í for með sér að draga verður úr afla
íslensku togaranna sem veiðum út-
lendinganna nemur.
í stað þess skyldum við fá 30 þús-
und tonn af loðnu, þ.e.a.s. veiðiheim-
hdir sem Evrópubandalagiö hefði
keypt af Grænlendingum. Evrópu-
bandalagið hefur ekkert nýtt sér þær
veiðiheimildir, sem það hefur keypt
af Grænlendingum, vegna þess að
fullorðin veiðanleg loðna finnst
sjaldan nema blönduð smáloðnu í
grænlenskri lögsögu. Th þess að geta
nýtt sér veiðiheimhdir Grænlend-
inga nokkrar undanfarnar vertíðir
hefði Evrópubandalagið þurft að fá
leyfi th aö veiöa þann kvóta í ís-
lenskri lögsögu.
Af þessum sökum er boð Evrópu-
bandalagsins engin viðbót við okkar
veiðiheimhdir. Evrópubandalagið
hefur sóst eftir að fá aðgang að ís-
lenskum auðlindum gegn lækkuðum
innflutningstollum. Ef íslendingar
ætla í raun og veru að semja um
gagnkvæm veiðiréttindi og afsala sér
3 þúsund tonnum af karfa, nær auð-
vitað engri átt að þiggja í staðinn
loðnu sem við fengjum hvort sem
væri. Ef semja á um gagnkvæm
veiðiréttindi verðum við að sjálf-
sögðu að hætta að tala um þessa
loðnuvitleysu og hafa manndóm í
okkur th að krefiast sams konar
veiðiréttar í lögsögu bandalagsins og
það fær hér. Ég fæ ekki betur séð en
allt annað sé hrein undanlátssemi
og uppgjöf af okkar hálfu,“ sagði Jak-
ob.
Sjálfstæði íslendingsins
Meðal .mælenda á fundinum var
Sigmundur Guðbjarnason, fyrrum
háskólarektor. Hann gat þess að Evr-
ópuþjóðir væru nú að upplifa örlaga-
ríkar þjóðfélagsbreytingar, bæði í
austri og vestri, og af þeim ástæðum
gætti víða ótta og kvíða meðal íbúa
álfunnar.
„Þótt stjómmálamenn telji sam-
runa traustustu leiðina th að fyrir-
byggja styijaldir meðal þjóða Evrópu
í framtíöinni, þá er greinilegt að póh-
tískur samruni er almennum horg-
urum mjög á móti skapi. Þeir telji
að gagnrýni frá einstökum aðhdar-
ríkjum verði að engu höfð og hinn
almenni kjósandi verði máttvana og
áhrifslaus. Miðstjómarvald, sem
ekki sætir raunverulegu aðhaldi og
gagnrýni, býður upp á misbeitingu
valds og spihingu.
Baráttumenn fyrir aðhd íslands að
Evrópubandalaginu ala á ótta við
einangrun ef við göngúm ekki evr-
ópsku miðstjómarvaldi á hönd. Taka
þeir efasemdum um aðhd okkar að
þessu nýja stórveldi sem persónu-
legri áreitni við sig. Með háðið að
vopni og kaldhæðni hthsvirða þeir
gjama þjóðlegt viðhorf og heilbrigöa
þjóðrækni.
Núgildandi viðskiptasamningar
eru á vissan hátt mjög hagstæðir og
eðhlega leitum við bestu viöskipta-
kjara, hvort sem það er undir merki
Evrópska efnahagssvæðisins eða
með beinum tvíhhða samningum.
Látum vini okkar og frændur fóta sig
á hálum Evrópu-ísnum áður en við
setjum upp okkar skauta, þvi óvíst
er hvort ísinn sé traustur," sagði Sig-
mundur.
EES-samningurinn brot á ís-
lenskri stjórnskipun
Jóhann Þórðarson, hæstaréttarlög-
maöur og einn mælenda á fundinum,
taldi að EES-samningurinn væri brot
á íslenskri stjórnskipun. „í sfiómar-
skrá lýðveldisins íslands er aðeins
að finna eitt ákvæði sem tekur beint
á því hver hafi vald th að gera samn-
inga við önnur ríki, en það er að finna
í 21. gr. sem hljóðar svo: „Forseti
lýðveldisins gerir samninga við önn-
ur ríki. Þó getur hann enga slíka
samninga gert, ef þeir hafa í sér fólg-
ið afsal eða kvaðir á landi eða land-
helgi eða ef þeir horfa th breytinga
á sfiómarhögum ríkisins, nema sam-
þykki Alþingis komi th.“
Þessa heimhd hefur forseti að sjálf-
sögðu með atbeina og ábyrgð ráð-
herra. Við lestur á þessu ákvæði
vaknar sú spuming hvort þessi
heimhd nái til allra samninga sem
gerðir eru við erlend ríki eða ríkja-
sambönd. Þessu vh ég svara neitandi
og byggi það á því að þessi heimild
má ekki ganga það langt að hún
breyti sfiómarskránni, sem væri
brot á 79. gr. stjórnarskrárinnar.
Með því að gerast aðhar að EES-
samningnum eru íslendingar í raun
að taka við nýrri stjómarskrá, þar
sem völd núverandi stjórnarvalds-
hafa eru færð í verulegum mæli til
erlendra aðha,“ sagöi Jóhann.
Ávarp Samstöðu
í ávarpi Samstöðu frá landsfundin-
um sagði: „Landsfundur Samstöðu
1992 vekur athygh á að samningur-
inn um evrópskt efnahagssvæði er
afdrifaríkasta mál sem Islendingar
hafa staðið frammi fyrir í sögu lýð-
veldisins. Því ætti að vera auðsótt
mál að leita áhts þjóðarinnar á samn-
ingnum í almennri atkvæðagreiðslu,
áður en atkvæði verða greidd um
hann á Alþingi. íslendingar eiga aht
aðra og betri kosti, efnahagslega og
menningarlega, en að láta innlima
sig í Evrópustórveldi. Landsfundur
Samstöðu um óháð ísland heitir á
þjóðina að sameinast um að vísa á
bug aðhd að evrópsku efnahagssvæði
með þeim afarkostum sem í henni
felast og hafna aðhd að Evrópu-
bandalaginu.“
-ÍS
Kaffið í álverinu
Nú er það svart, maður. Enn einu
sinni er risin deha í álverinu mhh
þýska forsfiórans og starfsmanna
verksmiðjunnar. Nú er það ekki
svo að starfsmennimir vhji fella
sáttathlögu sáttasemjara. Öðru
nær. Þeir vhja ólmir samþykkja
hana. Þjóðverjinn vhl sjálfur ekki
samþykkja það sem aðrir hafa sam-
þykkt og hefur beðið Vinnuveit-
endasambandið um að feha thlög-
una fyrir sína hönd. Þjóðveijinn,
sem sfiómar álverinu, segist vilja
sjálfur fá að ráða því hverju starfs-
menriimir ganga að. Það er að
segja, hann vhl fá að ráða því
hverju þeir fá aö ráða þegar búið
er að gera samriingana. Eftir því
sem fuhtrúi starfsmanna heldur
fram hefur Þjóðveijinn hótað því
að loka álverinu frekar en að
beygja sig og starfsmennimir segja
að þeir neiti að búa við þessar hót-
anir og vhji frekar að hann loki
heldur en að láta hann hóta því að
láta loka.
Þeir gleyma því þó háðir að það
kemur af sjálfu sér að álverinu
verður lokað ef starfsmennimir
neita að vinna nema þeir ráði og
því verður líka lokað ef forsfiórinn
fær engu að ráöa um þaö hvemig
álverið er rekið. Má þó segja að þaö
sé sú lausn sem báöir stefni að,
enda er ekkert vit í því að halda
álveri opnu, þar sem enginn ræður
og enginn vih vinna nema upp á
þau býti að hótanir um lokun verði
lagðar niður. Þá verður allt heha
gumsið lagt niður og lok, lok og læs
og ahir geta unað sáttir viö sitt.
Annars hefur þaö komiö fram aö
það em kaffitímamir sem eru
mesta hitamáhð. Menn muna eftir
því að allt fór í hál og brand í álver-
inu í síðustu kjaradehu vegna þess
að forstjórinn tók það upp á sitt
eindæmi að skammta staifsmönn-
um brauð í staðinn fyrir sætaköku,
sem þeir hafa fengið hingað th.
Eftir því sem Dagfari hefur fregnað
hafði forsfiórinn sitt fram og sæta-
kökur fástekki lengur í kaffitímum
í álverinu, en samt er þar unnið
áfram og má það heita mikið þrek-
virki hjá starfsmönnunum að tóra
áfram í álverinu án sætabrauðs.
En nú er of langt gengið finnst
þeim starfsmönnunum, ef kaffi-
tímainn verður lagður niður, eins
og th stendur, vegna þess að for-
sfiórinn vih fá að kaupa kaffitím-
ann af starfsmönnunum. Starfs-
mennimir vilja hins vegar fá aö
ráða því hvort þeir hafi kaffitíma
eða ekki og hvort þeir selji kaffitím-
ann eða ekki og þar stendur hnífur-
inn í kúnni.
Það er greinhegt að þýski for-
sfiórinn er ekki vanur kaffitímum
og í raun og veru sýnist manni að
ekkert sé athugavert við vinnu
mannanna í álverinu, heldur sé
ætlunin hjá forsfióranum að þeir
vinni sem mest og einnig í kafiitím-
unum. Hann gerir sem sagt athuga-
semdir við þann tíma, þegar menn
eru ekki í vinnu, sem verður svo
th þess að menn mæta alls ekki í
vinnu, vegna þess aö starfsmenn-
imir vilja ekki vinna í kaffitíman-
um. Ef álverinu verður lokað verð-
ur það í fyrsta skipti sem fyrirtæki
er lokað fyrir þá sök að aðhar ríf-
ast um þann tíma sem þeir era
ekki í vinnu.
Hver á að fá að ráða þessu? Deh-
an snýst ekki um það hvort starfs-
mennimir fái kaffitíma eða ekki.
Hún snýst um það hver eigi að fá
aö ráða því hvort þeir vilji afsala
sér kaffitímanum eða ekki. Starfs-
mannafélagið segir að starfsmenn-
imir verði sjálfir að fá að ráða því,
forsfiórinn vhl aö starfsmannafé-
lagið ráði því. Starfsmennimir
segja að starfsmannafélagið veröi
að segja forsfióranum að hann geti
ekki ráðið hveiju starfsmannafé-
lagið ráði. í raun og vera er enginn
ágreiningur um það að starfsmenn-
imir geta vel hugsað sér að selja
kaffitímann, ef forsfiórinn vhl
borga nógu vel fyrir kaffitímann,
en enginn vhl né getur lagt niður
kaffitímann, meðan enginn veit
hver ræður yfir kaffitímanum. Það
er kjami málsins.
Ef þessi deha um kaffitímann
leysist ekki veröur álverinu lokað.
Það er ljóst. Og ef álverinu er lokað
verður enginn kafíitími í álverinu.
Það er líka ljóst. Um þetta snýst
deilan enda hefur það aldrei verið
á dagskrá í álverinu, hvorki hjá
starfsmönnunum né heldur for-
stjóranum, að hafa áhyggjur af
vjnnunni í álverinu. Hún er auka-
atriði. Enda stendur álverið og feh-
ur nmeð sætabrauðum í kaffitím-
um ef kaffitímar era leyfðir. Það
er aht og sumt.
Dagfari