Dagblaðið Vísir - DV - 12.10.1992, Page 6

6
MÁNUDAGUR 12. OKTÓBER 1992.
Johan og Hans, ferjusjómenn:
Faereyjar standa og falla með f iskinum
Margir munu f lýja land
- segja Hans Jakop og Vilmimd, fiskvinnslumenn
„Ástandið er mjög slæmt og fólk
er almennt svartsýnt á framhaldið.
Það eru margir sem hafa flust úr
landi og það er víst að margir fleiri
eiga eftir að flýja ástandið,“ segja
þeir Hans Jakop Hansen og Vilmund
Olsen sem vinna í Bacalao frystihús-
inu í Þórshöfn í Færeyjum. Þeir
kveðast þó nokkuö öruggir með
vinnu því Bacalao stendur vel að vígi
miðað við mörg önnur frystihús í
landinu.
Hans'Jakop og Vilmund kváöust
ekki hafa mikla trú á stjómmála-
mönnum landsins og sögðust ekki
trúa að nýjar kosningar myndu leysa
vanda landsins.
„Landsstjómin hefur ekki staðið
sig vel en kosningar munu ekki
breyta neinu því við fáum alltaf
sömu vonlausu stjómimar. Það er
því erfitt að segja hvað hægt er að
gera til að koma Færeyingum til
bjargar. Eftir atburöi undangeng-
inna daga er ekki lengur hægt aö
tala um sjálfstæði Færeyja. Danska
stjómin hefur veitt Færeyjum 500
1 Við kaup á viðskiptavíxlum og viðskipta-
skuldabrétum, útgefnum af þriðja aðila, er
miðað við sérstakt kaupgengi.
Nánari upplýsingar um peningamark-
aðinn birtast i DV á fimmtudögum.
Fréttir
Þeir segja ljóst að engin þörf sé á
hinum stóra skipaflota Færeyja
núna þegar enginn fiskur er til að
veiða. „Sjómenn em mjög svartsýnir
á ástandið og telja aö það verði enn
verra. Það er hins vegar ekkert ann-
aö að gera en að vona að fiskurinn
komi aftur,“ segja þeir Hans og Joh-
an.
Johan kemur frá Klakksvík og
hann segir að þar sé ástandið mjög
slæmt. „Það er allt að fara á hausinn
í Kiakksvík. Frystihús og útgerð
standa þar mjög höllum fæti þar sem
enginn fiskur er til að veiða eða
vinna," segir Johan.
Johan og Hans segja aö laun sín
hafi lækkað um 30-40 prósent á síð-
ustu tveimur árum. Þeir eru í þeim
hópi opinberra starfsmanna sem
hófu fimm daga verkfall í dag til að
mótmæla þeirri ákvörðun ríkis-
stjómarinnar að skikka starfsmenn
sína í vikulangt launalaust frí.
„Þetta verkfall mun kosta verka-
lýðsfélagið um 3 milljónir danskra
króna en landstjómin mun sleppa frá
öllu saman. Við viljum því ekki fara
í verkfall en hvað er hægt að gera?
Stjómmálamenn landsins em gjör-
samlega ábyrgðarlausir og þrátt fyrir
að kosið verði á nýjan leik breytist
ekkert því þetta er allt sama tóbak-
ið,“ segja þeir Johan og Hans.
-ból
Þeir Hans Jakop Hansen og Vilmund Olsen hafa ekkl mikla trú á stjórnmála-
mönnum landsins eftir atburði undangenginna daga. DV-mynd ból
milljónir (5 milljarða íslenskra komum til með að borga þessa pen-
króna) núna en það er þó alveg Ijóst inga til baka með vinnu okkar," segja
aöþaðerumviö,fólkiðílandinu,sem þeirHans JakopogVilmund. -ból
Færeyjar á hausnum:
„Það er enginn fiskur eftir til að
veiða og nú vilja íslendingar ekki
heldm- leyfa okkur að veiða í lögsögu
sinni. Um 90 prósent af tekjum ríkis-
ins em af sjávarútvegi svo það er
ljóst að Færeyjar em búnar að vera
ef enginn fiskur kemur á land,“ segja
þeir Hans vélstjóri og Johan skip-
stjóri á Ritunni. Þeir em ferjusjó-
menn og sigla með vörur og farþega
á milli Þórshafnar og annarra staða
á Færeyjum.
Hans og Johan eru i hópi þeirra opinberu starfsmanna sem hófu fimm daga verkfall i dag. Þeir segja stjórnmála-
menn landslns vera gjörsamlega ábyrgðarlausa. DV-mynd ból
Tíu ára sorgarsaga
óarðbævra fjárfestinga
segir Bjami Olsen, hagstofustjóri í Færeyjum
Aö mati Bjama Olsen, hagstofustjóra i Færeyjum, stafar efnahagskreppa
Færeyinga aðallega af gífurlegum offjárfestingum og lélegri fiskigengd.
DV-myndir ból
Fyrir einungis um 10 ámm vom
Færeyjar taldar gósenland enda stóð
þar allt í blóma. Atvinna var næg,
nóg af fiski og landiö skuldaði lítið
sem ekkert erlendis. Síðan þá hefur
leiðin legið niður á við og nú er svo
komið að Færeyjar em á hausnum
og Danir hafa gripið inn í stjórn
landsins.
- Hvað er það sem gerist og veldur
þessu?
„Það em margar samverkandi
ástæður sem liggja að baki efnahags-
kreppu Færeyinga nú en aðalástæð-
umar em þó óarðbærar fiárfestingar
og léleg fiskigengd," segir Bjami Ols-
en, hagstofustjóri í Færeyjum.
„Þegar fiskveiöilögsagan var færð
út í 200 mílumar byijuðu Færeying-
ar að fiska á heimaslóð og þá kom
meiri fiskur á land hér heima. Þá
þurfti frystihús til að vinna aflann
og fjárfestingarþörfin jókst í landi.
Póhtíkin spilar svo inn í þessa þörf
og stjómvöld mótuðu byggðastefnu
sem miðaði að því að fólk gæti búiö
þar sem það var. Hið opinbera fjár-
festi því í höfnum, skólum og ganga-
gerð og lánað var til byggingar frysti-
húsa,“ segir Bjarni.
Hann segir að almenn vaxtalækk-
un á alþjóðlegum lánamörkuðum,
sérstaklega í Danmörku, um 1983-
1984 hafi leitt til þess að mikið fram-
boð varð á lánsfé til fjárfestinga og
fasteignakaupa.
„Auðvelt var að taka lán og vaxta-
kjör voru mjög góð. Þegar það fer
saman með mikilli fjárfestingarþörf
verður útkoman gífurlegar fjárfest-
ingar á alls konar sviðum sem gátu
engan veginn borgað sig. Á árunum
frá 1985-1989 tvöfölduðust erlendar
skuldir landsmanna. Arðsemi fjár-
festinganna var hins vegar mjög lé-
leg þannig að þegar borga átti til
baka af lánunum var það ekki hægt.
Ofan á þetta bætist svo að fiskurinn
hverfur og það er í raun stærsta
vandamálið nú,“ segir Bjarni.
Frá árinu 1989 hafa stjórnvöld í
Færeyjum dregið stórlega úr fjárfest-
ingum sínum og eru hætt að ganga
í ábyrgð fyrir lánum einkaaðila til
fjárfestingar í sjávarútvegi. En betur
má ef duga skal og nú virðist vera
komið að skuldadögum. Sérstök ráö-
gjafarnefnd í efnahagsmálum hefur
í tíu ár varað ríkisstjómir Færeyja
við ástandinu en ekkert mark hefur
verið tekið á vamaðarorðum hennar.
Minnkandi botnfiskafli og lækk-
andi aflaverðmæti hefur leitt tíl gíf-
urlegrar tekjulækkunar ríkissjóðs
en um 90 prósent af útflutningsverð-
mæti Færeyja byggjast á fiskveiöum
og fiskvinnslu. Erlendar skuldir
Færeyinga em um 80 mihjarðar ís-
lenskra króna og nú er svo komið
að rúmlega þriðja hver króna, sem
Færeyjar fá í útflutningstekjur, fer
út úr landinu aftur í afborganir og
vexti af erlendum lánum.
-ból
Peningamarkaður
INNLÁNSVEXTIR (%) hæst
innlAn Overðtu.
Sparisj. óbundnar Sparireikn. 0,75-1 Allir nema Isl.b.
3ja mán. upps. 1,25 Sparisj., Bún.b.
6 mán. upps. 2,25 Sparisj., Bún.b.
Tékkareikn., alm. 0,25-0,5 Allir nemalsl.b.
Sértékkareikn. 0,75-1 Allir nema Is- landsb.
VlSITÖLUB. REIKN.
6 mán. upps. 1,5-2 Allir nema Isl.b.
15-24 mán. 6,0-6,5 Landsb.,
Húsnæðisspam. 6-7 Landsb., Bún.b.
Orlofsreikn. Gengisb. reikn. 4,25-5,5 Sparisj.
ÍSDR 5,75-8 Landsb.
ÍECU 8,5-9,4 Sparisj.
ÓBUNDNIR SÉRKJARAREIKN.
Vísitölub., óhreyfðir. 2-2,75 Landsb., Bún.b.
óverðtr., hreyfðir 2,75-3,5 Landsb.
SÉRSTAKAR VERÐBÆTUR
(innan tímabils) Visitölub. reikn. 1,25-3 Landsb.
Gengisb. reikn. 1,25-3 Landsb.
BUNDNIR SKIPT1KJARAREIKN.
Visitölub. 4,5-6 Búnaðarb.
óverðtf. 5-6 Búnaöarb.
INNLENDIR QJALDEYRISREIKN.
$ 1,75-2,15 Islb.
£ 8,25-9,0 Sparisj.
DM 7,5-8,1 Sparisj.
DK 8,5-9,0 Sparisj. Landsb.
ÚTLÁNSVEXTIR (%) lægst
útlAn óverðtryggð
Alm.vix. (forv.) 11,5-11,8 Bún.b, Lands.b.
Viðskiptav. (forv.)1 kaupgengi Allir
Alm.skbréf B-fl. 11,75-12,4 Landsb.
Viðskskbréf’ kaupgengi Allir
útlAn verotryggð
Alm.skb. B-flokkur 8,75-9,25 Landsb.
afurðalAn
l.kr. 12,00-12,25 Bún.b.,Sparsj.
SDR 8-8,75 Landsb.
$ 5,5-6,25 Landsb.
£ 12,5-13 Lands.b.
DM 11,5-12,1 Bún.b.
HCjsnœðlslán 4.9
Ufeyrissjóöslán
Dróttarvextir teg
MEÐALVEXTIR
Almenn skuldabréf september 12,3%
Vefðtryggö lán september 9,0%
VÍSITÖLUR
Lánskjaravísitala ágúst 3234 stig
Lánskjaravísitala september 3235 stig
Byggingavísitala október 188,9 stig
Byggingavisitala september 188,8 stig
Framfærsluvísitala i ágúst 161,4 stig
Framfærsluvísitala í septemberl 61,3 stig
Launavisitala iseptember 130,2 stig
Húsaleiguvlsitala 1,9% i október
var1,1%ijanúar
VERÐBRÉFASJÓÐIR
Gengi bréfa veröbréfasjóða
KAUP SALA
Einingabréf 1 6,456
Einingabréf 2 3,456
Einingabréf3 4,231
Skammtímabréf 2.141
Kjarabréf
Markbréf
Tekjubréf
Skyndibréf
Sjóðsbréf 1 3,094 3,109
Sjóðsbréf 2 1,937 1,956
Sjóðsbréf 3 2,134 2,140
Sjóðsbréf 4 1,734 1,751
Sjóðsbréf 5 1,298 1,311
Vaxtarbréf 2,1803
Valbréf 2,0436
Sjóösbréf 6 620 626
Sjóðsbréf 7 1008 1038
Sjóðsbréf 10 1064 1096
Glitnisbréf
Islandsbréf 1,337 1,362
Fjóröungsbréf 1,134 1,150
Þingbréf 1,344 1,363
Öndvegisbréf 1,329 1,348
Sýslubréf 1,308 1,326
Reiðubréf 1,306 1,306
Launabréf 1,009 1,024
Heimsbréf 1,065 1,098
HLUTABRÉF
Sölu- og kaupgengi á Verðbréfaþingi íslands:
HagsL tilboð
Lokaverð KAUP SALA
Olis 1,96 1,70 2,00
Hlutabréfasj.ViB 1,04
isl. hlutabréfasj. 1,20 1,01 1,10
Auðlindarbréf 1,03 1,03 1,09
Hlutabréfasjóð. 1,42 1,20 1,42
Ármannsfell hf. 1,20 > 1,00 1,95
Ámeshf. 1,85 1,20 1,85
Bifreiðaskoðun Islands 3,42 3,42
Eignfél. Alþýöub. 1,60 1,20 1,60
Eignfél. Iðnaðarb. 1,50 1,40 1,60
Eignfél. Verslb. 1,20 1,10 1,20
Eimskip 4,30 4,30 4,50
Flugleiðir 1,45 1,45 1,62
Grandi hf. 2,20 2,10 2,60
Hafömin 1,00 1,00
Hampiðjan 1,40 1,25 1,40
Haraldur Bööv. 2,60 2,40 2,60
Islandsbanki hf. 1,20 1,70
Isl. útvarpsfél. 1,40 1,40
Jarðboranir hf. 1,87 1,87
Marel hf. 2,50 2,45 2,90
Olíufélagiö hf. 4,50 4,50 4,65
Samskiphf. 1,12
S.H.Verktakarhf. 0,80 0,90
Síldarv., Neskaup. 3,10
Sjóvá-Almennar hf. 4,00 4,25 7,00
Skagstrendingur hf. 4,00 3,00 4,00
Skeljungurhf. 4,40 4,10 4,50
Softishf.
Sæplast 3,25 3,55
Tollvörug. hf. 1,45 1,35 1,95
Tæknival hf. 0,50 0,95
Tölvusamskipti hf. Z50 3,00
ÚtgeröarfélagAk. 3,80 3,30 4,04
Útgeröarfélagið Eldey hf.
Þróunarfélag Islands hf.