Dagblaðið Vísir - DV - 25.03.1993, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 26. MARS 1993
Otgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTl 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NUMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Þjóðarsátt um kreppu
Launafólk vill ekki stofna til átaka til að hamla gegn
mikilli og sífelldri kjaraskerðingu. Forustufólk Alþýðu-
sambandsins hefur metið stöðuna í kreppunni og telur
heppilegast að fresta samningum til hausts, af því að
samningsaðstaðan sé alls engin um þessar mundir.
Atkvæðagreiðsla kennara og annarra opinberra starfs-
manna sýndi, að jafnvel þeir, sem við mest atvinnuör-
yggi búa, eru ekki tilbúnir til átaka, þrátt fyrir eindregna
hvatningu forustuhðsins. Ráðin voru tekin af þessum
launþegarekendum, sem áttuðu sig ekki á veruleikanum.
Ekki er nóg með, að launafólk skilji, að minna er til
skiptanna í þjóðarbúinu við núverandi ástæður, heldur
er það um leið ekki fáanlegt til að draga pólitískar álykt-
anir af slæmri útreið sinni í heimatilbúinni kreppu, sem
stjómmálamenn og sérfræðingar hafa fært þjóðinni.
Kvartmilljón manna þjóð hefur ekki ráö á að borga
rúmlega tuttugu milljarða á ári til að halda uppi kúm
og kindum, tíu milljarða á ári til að varðveita útveggja-
steypu og fimm milljarða á ári til að greiða tjónið af fyrir-
greiðslurugli ráðamanna í póhtík og lánastofnunum.
Ahar þessar tölur hggja á borðinu. Kýr og kindur
kosta níu mihjarða á flárlögum og tólf að auki í innflutn-
ingsbanni. Árlegur herkostnaður við steypu hefur ræki-
lega verið skjalfestur. Tjónið í lánastofnunum kemur
skýrt fram í afskriftum og nú síðast í Landsbankafári.
Almenningur er svo sem ekki ánægður með þessa
meðferð fjármuna, en sættir sig við hana. Að minnsta
kosti heldur fólk áfram að hafa htil afskipti af stjórnmál-
um önnur en að kjósa stjómmálaflokka og -foringja, sem
í flestum peningalegum atriðum eru hver öðrum líkir.
Ekki má heldur gleyma, að margir þeirra, sem hafa
greind og þekkingu th að átta sig á ruglinu, hafa komið
sér saémhega fyrir í lífinu. Þeir skipa yfirstétt og vel stæða
mihistétt, sem geta varið kjör sín, þótt almenningur verði
fyrir búsiflum af völdum verðmætabrennslunnar.
Klofningur þjóðfélagsins lýsir sér vel í, að meðaldýrir
bílar seljast hla, ódýrir bhar betur og dýrir bhar ahra
bezt. Óhóf og munaður blómstra sem aldrei fyrr við hhð-
ina á vaxandi örbirgð hinna, sem hafa beðið eða eru að
bíða lægri hlut í samdrætti og harðnandi lífsbaráttu.
Yfirstéttin hefur brugðizt þjóðinni. Stjómmálamenn
standa fyrir gálausri meðferð fjármuna, studdir ráða-
mönnum lánastofnana. Sérfræðingagengið í kringum
ráðherrana lætur verðmætabrennsluna í friði. Sérfræð-
ingar byggingaiðnaðarins halda áfram að nota steypu.
Yfirstéttin í samtökum launafólks hefur líka bmgðizt.
Hún hefur gefist upp gagnvart heimasmíðaðri kreppu í
stað þess að krefjast þess, að tækifærið verði notað th
að stöð va verðmætabrennslu í landbúnaði og í lánveiting-
um th gæluverkefna og gæludýra atvinnuhfsins.
Ef fólk tæki af festu á málum af þessu tagi, kastaði
út andvana fomstuhði sínu í stéttarfélögum og stjómmál-
um og veldi sér nýja forustu, væri hægt að skera niður
mghð og láta aha njóta miklu betri lífskjara. En því
miður sér almenningur ekki samhengið í erfiðleikunum.
Þess í stað heldur íslenzk undirstétt áfram að hta upp
th yfirstéttarinnar, alveg eins og forfeður hennar htu
áður upp th kóngsins og hirðarinnar. Undirstéttin setur
ekki skhyrði fyrir undirgefni sinni og gerir ahs engar
sjáanlegar kröfur til árangurs í starfi yfirstéttarinnar.
Þannig hefur verið og verður áfram þjóðarsátt um að
halda friðinn og trufla ekki það ferh, sem hefur leitt þjóð-
ina út í kreppu og á eftir að magna kreppuna enn frekar.
Jónas Kristjánsson
Undantekningarn-
ar sanna regluna
Hafði Adam Smith rangt fyrir
sér? Eigum við að sækja fyrir-
myndir um skynsamlega atvinnu-
stefnu til Suður-Kóreu, Singapore
og Taívan?
Stuðningsmenn hins fijálsa hag-
kerfis hafa haldið því fram í tvö
hundruð ár, að það sé líklegra til
að stuðla að framþróun en kerfi
ríkisafskipta eða áætlunarbúskap-
ar. Nú hafa ríkisafskiptasinnar við-
urkennt þessa röksemd að hálfu
leyti. Þeir eru hættir að mæla með
altækum áætlunarbúskap. Um leið
hafa þeir hert róðurinn fyrir víð-
tækum ríkisafskiptum og benda
máh sínu til stuðnings á þá stað-
reynd, að hagvöxtur hefur verið ör
í ýmsum löndum, sem búa við slík
ríkisafskipti.
Víðtæk ríkisafskipti
— Miklar framfarir
Þessi röksemd ríkisafskiptasinna
er að nokkru leyti rétt. Miklar
framfarir hafa orðið í Japan, Suð-
ur-Kóreu, Taívan og Singapore síð-
ustu áratugi. Og ríkisafskipti eru
víðtæk í þessum löndum, jafnvel
afskipti af fjárfestingum einkaað-
ila, þótt fijálslyndir hagfræðingar
hafi ætíð varað við slíkum afskipt-
um, þar eð menn fari betur með
eigið fé en annarra. Stjómvöld
þessara landa, sérstaklega í Suður-
Kóreu og Singapore, velja hiklaust
atvinnugreinar, sem eiga að vaxa
hraðar en aðrar, og haga skattlagn-
ingu og ýmissi opinberri fyrirgre-
iðslu eftir því. Þau fylgja atvinnu-
stefnu, sem kölluð er. Hvað er hér
á seyöi? Hafði Adam Smith rangt
fyrir sér? Eigum við aö sækja fyrir-
myndir um skynsamlega atvinnu-
stefnu til Suður-Kóreu, Singapore
og Taívan? Þótt sumar forsendur
ríkisafskiptasinna séu réttar, er sú
KjaHaiinn
Dr. Hannes Hólmsteinn
Gissurarson
dósent í stjórnmálafræði
ályktun alröng. í fyrsta lagi þurfum
við að hafa í huga, að taka má önn-
ur dæmi, þar sem opinber íhlutun
hefur verið tiltölulega litil, en hag-
vöxtur ör og framfarir miklar. Má
þar nefna Bretland og Bandaríkin
á nítjándu öld og Hong Kong og
Chile á hinni tuttugustu. Sú stað-
reynd nægir til aö sýna, að at-
vinnuþróun getur orðið án opin-
berrar atvinnustefnu.
Agi markaöarins
Þegar við lítum nánar á þau
dæmi, sem ríkisafskiptasinnar
nefna um vel heppnaða opinbera
atvinnustefnu, sjáum við síðan, að
þau eiga tvennt sameiginleg. í
fyrsta lagi urðu ríkin, sem fylgdu
þessari stefnu, öll á einhvern hátt
að lúta aga markaðarins. íbúar í
Japan, Suður-Kóreu, Singapore og
Taívan framleiða aðallega til út-
flutnings. Fyrirtæki þeirra verða
að duga eða drepast á hinum harða,
alþjóðlega markaði. Svipað er að
segja um Svíþjóð og Austurríki.
Austurríkismenn tengja skilding
sinn þýsku marki, svo að þeir lúta
peningalegum aga þýska seðla-
bankans; Svíar keppa af fullri
hörku á alþjóðlegum markaði. í
öðru lagi hefur ekkert þessara ríkja
takmarkaö einkaeignarréttinn, svo
að neinu nemi. Flest atvinnufyrir-
tæki þessara landa eru í einkaeign.
Þau dæmi, sem ríkisafskiptasinn-
ar hafa nefnt um skynsamlega at-
vinnustefnu, eru í raun og veru
skýr dæmi um það, að framfarir
verða ekki nema við þann aga og
þá hvatningu, sem frjáls markaður
og einkaeignarréttur til fram-
leiðslutækjanna veita í samein-
ingu. Þau eru undantekningarnar,
sem sanna regluna.
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
„Nú hafa ríkisafskiptasinnar viður-
kennt þessa röksemd að hálfu leyti.
Þeir eru hættir að mæla með altækum
áætlunarbúskap. Um leið hafa þeir
hert róðurinn fyrir víðtækum ríkisaf-
skiptum..
Skodanir annarra
Siðlaus græðgi
„Verkfall tveggja stýrimanna á Herjólfi hefur
staðið á sjöundu viku... Deilan var sérstæö fyrir
þá sök, að hún birtir vægast sagt sérkennilegar hvat-
ir verkfallsmanna. Engir, hvorki stýrimennimir né
stéttarfélag þeirra, geta haldið því fram með nokkr-
um rökum, að stýrimenn á Heijólfi séu vanhaldnir
í launum, enda með á þriðja hundrað þúsunda á
mánuði. Eigi að síður teysta þeir sér til þess að lama
heilt bæjarfélag til að kreíjast í viðbót við svimandi
laun sín hækkunar, sem ein og sér nemur bótum
atvinnulauss manns í dag. Þetta er ekki kjarabar-
átta, - þetta er siðlaus græðgi.“
Úr forystugrein Alþbl. 24. mars
Ábyrgðin er þeirra
„Það er óumdeilt að íslenskar lánastofnanir hafa
um langt árabil lánað út stórar upphæðir án þess
að faglegt mat hafi legið að baki. Hundruö milljóna
þarf að leggja fyrir á mánuði hverjum til aö mæta
áfóllum af þessum sökum. Skiptir engu þótt banka-
stjórar og bankaráð hafi legið undir þrýsfingi frá
stjórnmálamönnum. Ábyrgðin er þeirra og skaðinn
er skeður. Bjöm Amórss. hagfr. BSRB i Visbendingu 22. mars
Það skortir ekki tillögur
„Nú í vikunni kynntu forystumenn Framsóknar-
flokksins tillögur í atvinnu- og efnahagsmálum.
Kjarni þeirra er kjarajöfnun, vaxtalækkun, aukning
opinberra framkvæmda til atvinnuaukningar og að-
gerðir til þess að efla atvinnulífið. Þar má nefna
aðstoö við fjárhagslega endurskipulagningu arðvæn-
legra fyrirtækja, lágt verð umframorku, jöfnunar-
gjald á erlendar ríkisstyrktar og niöurgreiddar iðn-
aðarvörur og niðurfellingu á álögum á sjávarútveg
og ferðaþjónustu... Það skortir því ekki tillögur til
þess að losa um þá sjálfheldu sem nú er í efnahags-
málum.“ Úr forystugrein Tímans 24. mars