Dagblaðið Vísir - DV - 21.02.1994, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 21. FEBRÚAR 1994
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND J0NSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVÍK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð i lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Ný menntastefna
Kynntar hafa verið nýjar hugmyndir um framhalds-
skólanám. Nefnd á vegum menntamálaráðuneytisins
hefur skilað tillögum að frumvarpi sem gerir ráð fyrir
róttækum breytingum á framhaldsskólastiginu. Vonandi
verður þessum tillögum tekið fagnandi. Ólafur G. Einars-
son menntamálaráðherra hefur látið svo ummælt að hér
séu á ferðinni „mestu og jákvæðustu breytingar á
menntakerfinu seinustu áratugi“.
Þetta eru orð að sönnu. Framhaldsskólanámið hefur
verið á vilhgötum, nánast í öngstrætum, og löngu tíma-
bært að stokka það upp. Námið hefur tekið of mörg ár,
ósveigjanlegt og óhagnýtt. Þar hefur fiöldinn ailur af
ungu fólki verið teymdur á asnaeyrunum í gegnum skóla-
kerfið og til stúdentsprófs, án þess að menntunin hafi
skilað sér og án þess að nemendur hafi notið góðs af.
Það er viðurkennd staðreynd að framhaldsnámið hef-
ur ekki búið námsfólk undir háskólanám nema að mjög
takmörkuðu leyti. Háskólakennarar kvarta undan nem-
endum sem hafa hvorki sjálfsaga, menntun né hæfileika
til að stunda akademískt nám. Þó hefur kerfið stýrt lang-
flestum framhaldsskólanemendum til stúdentsprófs og
aðgangs að háskólanámi. Þetta hefur leitt til hvors
tveggja, ómarkvissrar og óhagnýtrar kennslu og mikils
brottfaÚs nemenda sem hafa leiðst út í nám sem ekki er
við þeirra hæfi.
Brottfall frá námi er hátt og unga fólkið tapar dýrmæt-
um tíma í námi sem það ræður ekki við eða er alls ekki
í samræmi við hæfileika, áhuga eða þekkingu. Það er
dýrt að vera á rangri hillu, bæði í peningum talið og lífs-
fyllingu. Þjóðfélagið hefur ekki efni á þeirri sóun.
Tillögur nefndarinnar gera ráð fyrir að í árum verði
framhaldsnám stytt um eitt ár. Ennfremur að skólatími
á ári hverju verði lengdur úr níu mánuðum í tíu. Lagt
er til að fjölbreytni aukist í námsframboði og verkaskipt-
ing milli skóla verði meiri. Starfsnám verður eflt á kostn-
að bóknáms og stúdentsprófs og meginmarkmiðið er að
beina námsfólkinu sem fyrst inn á þær brautir sem henta
því.
Allt eru þetta hugmyndir sem fram hafa komið áður
og hafa mælst vel fyrir. Nefhdin hefiir tekið tillit til þeirra
og ekki verður menntamálaráðherra skilinn öðruvísi en
svo að hann hyggist gera tillögumar að sínum. Hann
reiknar með fimm ára aðlögun.
Sá tími mætti vera styttri enda fer ekkert á milli mála
að skólakerfið þolir ekki frekari bið. Unga kynslóðin
ekki heldur. Þar fer saman að fleiri árgangar verði ekki
leiddir í öngstræti skólakerfisins og eins hitt að atvinnu-
ástandið kallar á skjótar aðgerðir. Því fyrr sem við fáum
unga fólkið betur menntað og betur í stakk búið til að
takast á við lífið og atvinnusköpunina því betra.
Með fækkandi störfum yfir sumartímann er sömuleið-
is skynsamlegt að lengja skólaárið og nýta tímann betur
og nýta tíma námsfólksins á skólabekk, í stað atvinnu-
og iðjuleysis. Þar eru slegnar tvær flugur í einu höggi.
Auðvitað þarf að fmpússa tillögumar í meðferð skóla-
manna sjálfra og löggjafarvaldsins en stefnan hefur ver-
ið mörkuð og stefhan er rétt í þessum tillögum. Þar má
ekkert kjaraþref stöðva málið, né heldur hræðsla um að
breytingamar kosti meira en núverandi kerfi. Sá kostn-
aðm- sem hugsanlega hlýst af uppstokkun á framhalds-
skólastiginu skilar sér fljótt og vel til baka í nemendum
og kynslóðum sem em betur undir lífsbaráttuna búnar.
Þessum tillögum þarf að hrinda í framkvæmd.
Ellert B. Schram
„Eitt viðfangsefni sem þarf að leysa er samkeppnisstaða Rikisútvarpsins á Ijósvakamarkaðinum," segir m.a.
í grein Vilhjálms.
Samkeppnislögin
og útvarpsrekstur
Með nýju samkeppnislögunum
kom það nýmæli gagnvart fyrir-
tækjum sem njóta einkaleyfis eða
opinberrar vemdar að hægt er að
kveða á um fjárhagslegan aðskiln-
að milli þess hluta rekstrarins sem
er í samkeppni og þess hluta sem
verndaður er. Skal þess gætt að
samkeppnisrekstur sé ekki niður-
greiddur af hinni vemduðu starf-
semi.
RÚV nýtur verndar
Útfærsla á þessu ákvæði laganna
hefur þegar hafist og má t.d. nefna
fjárhagslegan aðskilnað söludeildar
Pósts og síma frá annarri starfsemi
fyrirtækisins og breytingar á útfar-
arþjónustu Kirkjugarða Reykjavík-
ur. Það hefur sýnt sig að þetta
ákvæði samkeppnislaganna var
mjög tímabært vegna þess að um
40% af þeim málum sem Samkeppn-
isstofnun hefur haft til meðferðar
snúa einmitt að samkeppni milli
vemdaðra og óvemdaðra aöila.
Eitt viðfangsefni sem þarf að
leysa í þessu sambandi er sam-
keppnisstaða Ríkisútvarpsins á
lj ósvakamarkaðnum. Ríkisútvarp-
ið nýtur þar vemdar því að allir
sem eiga sjónvarpstæki verða að
greiöa afnotagjöld. Síðan er stofn-
unin að sjálfsögðu í mikilli sam-
keppni við íslenska útvarpsfélagiö
og önnur fyrirtæki. Sé málið nálg-
ast út frá nýju samkeppnislögun-
um þarf að byija á því að skilgreina
hversu stór hiuti af starfsemi Rík-
isútvarpsins er í samkeppni og
hversu stór hluti af starfseminni
er vemdað framlag til íslenskrar
menningar, öryggismála eöa
byggðaþróunar í landinu. Einfald-
ast er að segja að rás 1, svæðisút-
vörpin og drjúgur hluti af dreifi-
kerfinu afmarki hina vemduðu
starfsemi en að öðm leyti sé litið
svo á að ríkissjónvarpið sé í sam-
keppni viö Stöð 2 og að rás 2 sé í
samkeppni við aðrar útvarpsstööv-
ar.
KjaUaiinn
Vilhjálmur Egilsson
alþingismaður, framkvæmda-
stjóri Verslunarráðs íslands
Sjónvarpið í áskrift
Næsta skref er þá að velta fyrir
sér fjármögnun starfseminnar.
Fyrir hina vemduðu starfsemi Rík-
isútvarpsins þarf að koma sérstak-
ur tekjustofn en að öðru leyti gæti
Ríkisútvarpið selt áskrift og aug-
lýsingar með sama hætti og ís-
lenska útvarpsfélagið gerir fyrir
Stöð 2 og Bylgjuna. Langskynsam-
legast er að bæði fyrirtækin sam-
einist um eitt innheimtukerfi fyrir
áskriftimar en því má auðveldlega
koma fyrir í hinu nýja myndlykla-
kerfi Stöðvar 2. Þetta kerfi ætti líka
að vera opið fyrir nýjum aðilum
ef því er að skipta. Með þessu fyrir-
komulagi sitja báðir aðilar við
sama borð og fjármagna þann
rekstur sem er í samkeppni með
áskrift og auglýsingum.
En hvemig á þá að finna tekju-
stofn fyrir hinn vemdaða hluta
Ríkisútvarpsins? Ýmsar leiðir
koma til greina. Hægt er að hugsa
sér fóst framlög á fjárlögum eða
markaðan tekjustofn. Líklega er
einfaldast að innheimta fast afnota-
gjald í gegnum sameiginlegt mynd-
lyklakerfi sem rynni til þessarar
starfsemi. Þetta gjald þyrfti líklega
að vera nálægt 400 krónum á mán-
uði en afnotagjaldið er nú 2000
krónur. Þannig mætti leggja inn-
heimtudeild Ríkisútvarpsins alfar-
ið niður í núverandi mynd.
Jafnræöi framkvæmanlegt
Vel framkvæmanlegt er að koma
isútvarpsins og annarra aöila á
Ijósvakamarkaðnum án þess að
veikja hið menningarlega hlutverk
Ríkisútvarpsins. Með því að stofna
eitt félag um myndlyklakerfið og
selja frjálsar áskriftir að rikissjón-
varpinu og fjármagna rás 2 með
auglýsingum en innheimta lágt af-
notagjald fyrir alla sjónvarpsnot-
endur til þess að standa undir rás
1 og öryggis- og byggðaþróunar-
hlutverki Ríkisútvarpsins er jafn-
ræðinu komiö á. Slíkt samkeppnis-
umhverfi hvetur alla aðila til dáöa.
Vilhjálmur Egilsson
„Líklega er einfaldast að innheimta
fast afnotagjald í gegnum sameiginlegt
myndlyklakerfi sem rynni til þessarar
starfsemi. Þetta gjald þyrfti líklega að
vera nálægt 400 kr. á mánuði en afnota-
gjaldið er nú 2000 krónur.“
á jafnræði í samkeppnisstöðu Rík-
Skoðanir annarra
Umræðan um lífeyrissjóðina
„Eftirlaunamál eru flókin og vandasöm og um-
ræða er því af hinu góða. En að þessu sinni hefur
hún tekið á sig þá mynd í fjölmiðlum aö hinn al-
menni sjóðsfélagi getur dregið þá ályktun að margir
íslenskir lífeyrissjóðir séu á vonarvöl, iðgjöld sem
greidd eru til þeirra séu svo gott sem glatað fé, pen-
ingarair margskattaðir og lífeyrissjóöum sé almennt
varlegt að treysta. Ekkert er þó fjær lagi og það er
miður þegar opinber umræöa um svo mikilvæg mál
sem lífeyrismál þjóðar ber af leið eins og raun ber
vitni.“ Siguröur B. Stefánsson framkvstjóri VÍB
í Viðskiptablaöi Mbl. 17. febr.
Þriðja aflið í borgarstjórnarslaginn?
„Stærstur hluti kjósenda er óháður flokkum og
stendur því utan viö framboðin á kjördag. Kosning-
amar í vor verða því væntanlega þær fyrstu í sögu
Reykjavíkur þar sem aðeins tveir kostir eru í boði
fyrir borgarbúa.... Forgöngumenn listanna verða
að búa breiðfylkingu óháðra kjósenda rúmgott skjól
hjá framboði sínu. Annars bjóöa óháðir fram sjálfir
í Reykjavík í vor og þriðja aflið getur raskað öllum
hlutíollum í borginni."
Ásgeir Hannes Eiriksson í Tímanum 18. febr.
Lækkun vöruverðs,
lækkun launakostnaðar
„í ár fógnum við 50 ára sjálfstæði lýðveldisins.
Því sjálfstæði er nú ógnað. Til varnar vantar ekki
vopn heldur vinnu. Hár launakostnaður á íslandi
takmarkar þau atvinnutækifæri sem bjóðast í út-
flutningsgreinum og ferðaiðnaði. Lækkun vöruverðs
er eina leiðin til að lækka launakostnað án þess að
skerðalífskjör.“
Ragnar Tómasson lögmaöuri Mbl. 18. jan.