Alþýðublaðið - 12.05.1967, Blaðsíða 8

El’mbergur Sveinsson:
ATVINNUÖRYGGIÐIHÆHU
ÞEGAR við, á hátíðisdegi verka-
lýðssamtakanna, lítum yfir sögu
þeirra í hálfa öld, verður okkur
það ljóst, að þar hefir gerzt mik-
il saga í lífi þjóðarinnar, og á
þessum tíma hafa gerzt geysi-
miklar breytingar á högum fólks
ias í landinu. Við, sem í dag
njótum þeirra breytinga á lífs-
kjörum þjóðarinnar, erum í mik-
illi þakkarskuld við þá braut-
ryðjendur, sem skópu þessa fram
farabaráttu íslenzkrar alþýðu og
við hljótum að dást að þeim ó-
drepandi kjarki og áræði þeirra
manna, er sóttu 'á brattann fyrir
hálfri öld með örsnauða alþýðu
að baki sér.
Við þessi tímamót sjáum við,
að þessi umbótabarátta hefir
þróazt frá því að fá viðurkennd
•hin sjálfsögðustu mannréttindi.
Viðurkenndan samningsrétt, ó-
skert kjörgengi fátæks fólks, fé-
lagslegar umbætur í menningar-
og heilbrigðismálum og í dag eru
samtök íslenzkrab alþýðu eit’t
sterkasta og virtasta þjóðfélags-
aflið, sem óhugsandi er að snið-
ganga í heildarstjórn þjóðmál-
anna. Við, sem þekkjum þessa
sögu, að miklu leyti af afspurn,
gerum okkur þó ljóst, að við fá-
um bezt goldið þakkarskuld okk-
ar við frumherjana með því, að
gera okkur vel Ijósa stöðu verka-
lýðshreyfingarinnar í því breytta
þjóðfélagi, sem hún býr nú í, og
aðhæfa hana að því að svo miklu
leyti sem kostur er.
Þar er okkur því fyrst þörf á
skipulagsbreytingum svo að
segja endanna á milli í hreyf-
ingunni. Mætti þá vænta, að fé-
lags- og stéttaáhugi efldist frá
því, sem nú er. Nú eru skipu-
lagsmál samtakanna mjög á dag-
skrá og verða bráðlega tekin
til meðferðar á framhaldsþingi
ASÍ og er vonandi að vel til
takist. Það er út af fyrir sig
mjög skiljanlegt, að það skipu-
lag, sem samtökin hafa að mestu
búið við í hálfa öld, sé orðið úr-
elt í dag.
Á fyrstu áratugum alþýðusam
takanna var baráttan einhliða
kröfubarátta mannréttinda og
hækkaðs kaups. í dag blasa við
samtökunum flóknari verkefni
hins breytta þjóðfélags, sem
kálla á meiri sérþekkingu á svið-
um efnahagsmála og félagslegra
umbóta. Það virðist því óhjá-
kvæmilegt, að í rtáinni framtíð
verði heildarsamtökin að eflast
mjög fjárhagslega, svo að þau
geti jafnframt orðið stofnun vel
búin af sérhæfðum starfskröft-
um í efnahags- og félagsmálum,
svo að þau geti á sjálfstæðan
hátt vegið og metið þá mögu-
leika, sem fyrir hendi eru á
hverjum tíma til aukinna kjara
og umbóta fyrir alþýðuna.
Góðir verkalýðsfélagar, við
skulum því vera vel opnir fyrir
nauðsynlegum breytingum, sem
kann að þurfa að gera á félags-
skipulagi því, er nú er. Það kann
að koma að þvi fyrr en varir, að
stéttir sameinist í landssambönd
meira en nú er og gæti það þá
raskað því félagsformi og þeim
félagssvæðum, sem við nú búum
við. Við getum af heilum hug
fagnað því, að góður og samstillt
Elinbergur Sveinsson.
ur andi ríkir nú í alþýðusamtök-
unum og hefir svo verið um
nokkurt skeið, og deilur innan
þeirra hafa nú að mestu lagzt
niður. Er því að vænta, að vel
til takist á þingi því, er um skipu
lagsmálin á að fjalla.
Við getum öll í dag fagnað
ýmsum umbótum í löggjöf fyrir
íslenzka alþýðu á síðari áratug-
um. Ég vil nefna lög um upp-
sagnarrétt og veikindarétt tíma-
vinnufólks. Lög um launajöfnuð
kvenna og karla. Lög um um-
Elinbergur Sveinsson, for-
maður verkalýðsfélagsins
Jökuls í Ólafsvík flutti það
ávarp sem hér birtist 1.
maí.
bætur í húsnæðismálum. Lög um
1. maí, sem nú er lögleiddur sem
helgidagur hjá allri þjóðinni. Og
nú síðast lög, sem auðvelda mjög
innheimtu sjúkrasjóðsgjalda í
sjúkrasjóði félaganna.
Sú tilraun, er nú stendur yfir
með verðstöðvun með lögum,
mun að sjálfsögðu verða vegin
og metin af verkalýðshreyfing-
unni af fullri ábyrgð. Ef vel
tekst til, mun ekki ólíklegt, að
þar skapist grundvöllur fyrir
gerð varanlegri kjarasamninga,
en verið hafa. í því sambandi
minni ég á, að allir kjarasamn-
ingar verkafólks eru lausir og
hafa verið síðan á síðastliðnu
hausti. Mun því tilraun þessi til
verðstöðvunar gerast að mestu
leyti á tíma lausra kjarasamn-
inga cg ætti að geta gefið nokkra
raun við gerð væntanlegra kjara
samninga.
Þótt við fögnum ýmsu við þessi
tímamót í sögu verkalýðshreyf-
ingarinnar er okkur hollt að
hyggja að framtíðinni, hvað snert
ir atvinnugrundvöllinn og at-
vinnuöryggið við sjávarsíðuna
hér vestanlands. Þeir skuggar
virðast nú óumdeilanlega hvíla
yfir, að skipulag fiskveiða okk-
ar, sem er um leið höfuðatvinnu-
grundvöllur okkar, þarfnast gagn
gerðra breytinga.
Nýtingartími fiskibáta af al-
gengustu stærð hér og um leið
nýtingartími fiskvinnslustöðva
virðist styttast miðað við árið.
Hætt er við, að ef þessi þróun
heldur áfram, að hún geti orðið
allhættuleg fyrir atvinnugrund-
völl sjávarplássanna. Orsakir
þessa mun að leita í breyttri
veiðitækni síðustu ára. í þessu
sjáanlega, aðsteðjandi vanda-
máli eiga liagsmuna að gæta
ekki einungis verkafólk í fisk-
vinnslustöðvum, heldur einnig
sjómenn, útvegsmenn, fisk-
vinnslustöðvar og bæjar- og
hreppsfélögin í heild.
Það er því fullkomin ástæða til
að vara við þessari þróun í tíma,
ef hægt væri að bregðast við
henni með þeim hætti, að veru-
legar úrbætur næðust. Það dylst
engum réttsjáandi manni, að sí-
auknar svo að segja skefjalausar
þorskanetaveiðar eru hér að
verki. Þær hafa nú þegar skilið
eftir sig óumdeilanlegan árang-
ur á miðum sunnanlands og við
Faxaflóa, og þessi árin eru þær
að ná sama árangri hér á Breiða
firði.
Þessi ótamdi óskapnaður í
veiðitækni hefir lagt línuveið-
arnar að mestu leyti niður, og í
kjölfarið koma sífellt styttri út-
haldstímabil veiðiflotans og sam-
hliða því styttri framleiðslutíma
bil fiskvinnslustöðvanna, en þær
eru eins og kunnugt er oft nær
eini atvinnugrundvöllurinn í sj;áv
arþorpunum. Ég vil að sjálfsögðu
ekki mála hlutina svartari en
þeir eru. En ég tel brýna nauð-
syn bera til að vara við þessari
fyrirsjáanlegu hættu og í þessu
tilfelli skulum yið ekki afsaka
Framhald á 10. síðu.
g 12. maí 1967

Thommy Berggren leikur aðalhlutverkið í „Kvartaret Korpen'
gYRIR skömmu lauk síðara miss-
eri Kvikmyndaklúbbs Listafélags
ins í Menntaskólanum í Reykja-
vík. Eins og kunnugt er, er klúbb-
ur þessi eingöngu fyrir nemendur
Menntaskólans og nokkra aðra
æðri skóla höfuðstaðarins. Form.
klúbbsins og jafnframt Lista-
félagsins er Stefán Örn Stefáns-
son, nemandi í 6. bekk. Er öðru
friðarboðskapurinn; eflaust hefur
kvikmyndin haft mikil áihrif á sín-
um tíma, þó hún standi tæplega
nútímakvikmyndagerð á sporði
með allri sinni öflugu tækni.
Helzti ókosturinn við myndina er,
hversu langdregin hún er; sýn-
ingartími er um þrjár klukku-
stundir. Griffith gjörði þessa
mynd ári eftir að hann skapaði
Eisenstein að klippa „Október“.
starfsári kvikmyndaklúbbsins þar
með lokið en á þessu síðara miss-
eri voru sýndar alls 8 kvikmyndir;
fjórar bandarískar, þrjár sænsk-
ar og ein rússnesk.
BANDARÍSKAR
KVIKMYNDIR
Fyrsta kvikmyndin, sem tekin
var til sýningar, hét Umburðar-
leysi (Intolerance), gerð af David
Wark Griffith árið 1916, en hann
er af mörgum talinn frumherji
kvikmyndalistarinnar. Intolerance
tekur fyrir all umfangsmikið verk-
efni; hún er í rauninni fjórar sög-
ur: ein gerist í fátækrahverfum
nútímáns, önnur er frá Frákk-'
landi endurreisnarinnar, þriðja
lýsir falli Babýlons og sú fjórða
segir frá Kristi og krossfesting-
unni. Grunntónn myndarinnar er
sitt meistaraverk, Fæðing þjóðar
(A birth cf a nation), er fjallaði
um kynþáttavandamálið.
Erich von Stroheim er höfund-
ur myndarinnar Iíáta ekkjan (The
merry widow, 1925). í efnisskrá
kvikmyndaklúbbsins segir, að
þetta hafi verið „kvikmynd, sem
hann var ekki stoltur af, sem átti
' ekki hug hans, og hann vildi ekki
þekkjast af. Þetta kom ekki í veg
fyrir, að leikstjórinn . . . skap-
aði skarpa og skýra, raunsæja
kvikmynd af því hversdagslcgasta
efni, sem hugsazt gat: Káta ekkj-
an.“ Eftir þessu að dænia virðast
hæfileikar Stroheims hafa verið
Konum meðfæddir; sama hvaða
viðfangsefni hann fékkst við hafi
honum allténd verið lagið að skaþa
eftirminnilegt verk. Ennfremur
segir að hann hafi skilið ,,menn-
ALÞÝÐUBLAÐIÐ