Alþýðublaðið - 12.05.1967, Blaðsíða 15

Einkafjárfesting
í þróunarlöndum
UMRÆÐURNAR um fjárfest
ingu erlendra einkaaðilja í van
þróuðu löndunum hafa valdið
ólgu á báða bóga og þannig
kunna þær að hafa vakið hug
myndir um alvarlegan ágreining.
Þetta kemur ekki heim við raun
verulegar aðstæður eða við
breytni hlutaðeigandi ríkja og
fjármagnseigenda. Það stuðlar
ekki heldur að lausn vandamál
anna.
Gagnrýnin kom fram í ný-
birtri skýrslu Sameinuðu bjóð-
anna, þar sem lögð er .áherzla á
að afstaða beggja aðilja styðjist
enn sem fyrr við margra ára
reynslu af fjárfestingu í vinnslu
hráefna, plantekrur og opinberar
framkvæmdir — en það eru ein
mitt þessi svið sem sögulega séð
hafa valdið mestum viðsjám.
í reyndinni eru þau vanþróuð
lönd sárafá nú, sem ekki eru
reiðubúin að leyfa fjárfestingu
erlendra einkaaðilja í einhverri
mynd. Jafnframt hafa þarfirnar
breytzt, og nú er mest þörf fyrir
fjárfestingu í iðnaðinum — full
vinnslu hráefna, framleiðslu eig
in afurða til að vega upp á móti
innfluttum vörum, og fram-
leiðslu útflutningsafurða — og
í öðrum atvinnugreinum, sem
gefa af sér erlendan gjaldeyri, t.
d. ferðamannaþjónustu.
Þessar greinar eru ekki eins
„Viðkvæmar“ og hinar stóru fjár
festingargreinar, eins Og t.d.
olíuvinnsla, plantekrur og járn
brautir, segir í skýrslunni. Iðn
væðingin í heild felur að sjálf
sögðu í sér verulega þjóðlega
fjármálahagsmuni, en þess er
ekki að vænta að nokkur einka
fjárfesting geti haft áhrif á efna
hagslegt eða pólitískt líf í van
þróuðu landi með sama hætti
og fyrri tíðar fjárfestingar gerðu
oft og einatt.
: Árlegur . einkaf jármagnsstuðn-
ingur til vanþróuðu landanna
nam 2387 milljónum dollara
(rúml. 102,6 milljarðar ísl. kr.)
árið 1961. Síðan dró úr honura
þannig að hann var undir 2 millj
örðum dollara (86 milljörðum
ísl. kr.). á árunum 1962—1964.
Árið 1965 jókst hann aftur upp
í 2640 milljónir dollara (113.5
milljarða ísl. kr.) Meginhluti
þessa fjármagns fer enn til
vinnslu náttúruauðlinda, enda
þótt iðnaður til fullvinnslu hrá
efna bjóði npp á mikla mögu
leika.
Eining verður að nást.
Nú veltur mest á því að finna
grundvöll samkomulags, sem
bæði fjármagnseigendur og mót
tökulönd gangi að. í skýrslu Sam
einuðu þjóðanna er stungið upp
á ýmsum ráðstöfunum til að
bæta andrúmsloftið.
Einn helzti þrándur í götu
aukinna erlendra fjárfestinga er
sagður vera tilfinnanlegur skort
ur á möguleikum og áætlunum
sem miði að því að finna og búa
í haginn fyrir arðvænleg og
girnileg verkefni og tryggja
þeim það fjármagn og þá verk
taka í vanþróuðu löndunum, sem
eru forsenda þess að þeim verði
lirundið í framkvæmd. Að því er
varðar náttúruauðlindir leita fyr
irtæki vitaskuld nýrra aðdrátta,
en í sjálfum iðnaðinum er þetta
framtak ekki fyrir hendi, og þess
vegna hafa fyrirtækin ekki held
ur neinna eðlilegra hagsmuna að
gæta með því að leita til van
þróuðu landanna, þegar frá eru
talin örfá hinna styrstu sem hafa
heimsmarkaði. En það er elnmltt
miðlungsstórar og litlar verk-
smiðjur sem vanþróuðu löndin
hafa þörf fyrir. og þær hæfa het
ur stærð markaðsins og fá frek
ar stuðning hjá stjórn hlutaðelg
andi rflds.
Að vísu má gera ráð fyrir að
þau fyrirtæki sem þegar hafa
örugga fótfestu á alþjóðamark
aði, muni halda áfram að leita
sér hæfilegra verkefna í van
þróuðu löndunum. En það tak
markar fjárfestinguna við þau
fáu fyrirtæki, sem þegar eru
starfandi á þesum vettvangl og
við þau vaniþróuðu lönd, sem
eru þegar á hagsmunasvæði
þeirra. En möguleikamir eru
miklu víðtækari.
Ábyrgðin liggur að verulegu
leyti á ríkisstjórnum vanþróuðu
landanna. Þær verða að eiga
frumkvæði að því að finna verk-
efni sem séu mikilsverð fyrir á
framhaldandi þróun, leita uppi
hæf erlend og innlend fyrirtæki
sem geti leyst þau af hendi, og
útvega nauðsynlegt fjármagn.
Frumkvöðlar.
Áhrifamest yrði ef ört vaxandi
fjöldi þjóðlegra þróunarbanka
tæki verkefnið að sér — slíkir
bankar eru nú orðnir yfir 300
talsins. Þeir ættu í ríkara mæli
en hingað til að eiga frumkvæð
ið og fá í því skyni aðstoð frá
Þróunaráætlun Sameinuðu þjóð
anna. Alþjóðabankanum og hin
um ýmsu greinum hans, og frá
svæðisbundnum þróunarbönkum.
Aðstoðin ætti fyrst og fremst að
vera fólgin í þróunaráætlunum,
fjárhagslegri ráðgjöf, skipulagn
ingu funda og myndun reglu
bundins sambands bæði milli þró
unarbanka á sama svæði og milli
banka, áhugasamra fjármagnseig
enda og annarra fjármálmanna í
iðnaðarlöndunum.
Að því er varðar iðnaðarlönd
in er mælt með opinberu og
einka-framtaki í líkingu við AD
ELA (The Atlantic Community
Development Group for Latin
America). Þessi samtök hafa fyr
ir tilstilli meðlima sinna — sem
eru þekkt fjármála-, verkfræð_
inga,- og iðnaðarfyrirtæki í Evr
ópu, Norður-Ameríku og Japan,
mikið efnahagslegt og tæknilegt
bolmagn til að skipuleggja og
hrinda í framkvæmd þróunarver
efnum í Rómönsku-Ameríku.
Fjárfesting af þessu tagi yrðl
enn árangursríkari, ef hún væri
samræmd af alþjóðlegri stofnun
framtaki vanþróuðu landanna
og ýmissa alþjóðastofnana.
Tryggingar.
Nauðsyn trygginga gegn eign
amámi, gjaldeyrishöftum og öðr
um pólitískum ráðstöfunum er
líka rædd. Sagt er að vanbróuðu
löndin verði með löggjöf og
stiórnarathöfnum að gera ná-
kvæma grein fyrir þvf. með
hvaða skilmálum þau séu reiðu
búin að taka á móti erlendrl fjár
festingu.
Vaxandi fjöldi iðnaðarlanda,
sem veita tryggingar gegn póli
tískri áhættu, marghliða trygg
ingakerfi OECD, sem nú er til
athugunar hjá Alþjóðabankanum
og hinn nýi sáttmáli Alþjóða
bankans um sáttagerð í fjárfest
ingardeilum eru skref í þá átt
að euðvelda lausn vandans.
Tvísköttun er önnur hindr-
un. Lagt er til að Efnahags- og
félagsmálaráðið skipi nefnd með
fulltrúum skattayfirvalda í ýms
um löndum til að draga meigin
línurnar fyrir alþ.lega samninga
sem komi í veg fyrir, að fjár
magnseigendur séu tvískattaðir.
Ennfremur er lagt til, að Sam
einuðu þjóðimar skipi vinnu-
hópa til að fara yfir þær skatta
ívilnanir sem veittar hafa verið
og reyna að koma á samræmi
milli skattakerfa þeirra ríkja
sem eru á efnahagslegum sam-
stilltum svæðum.
Loks er lögð áherzla á það, að
innflutningur tæknikunnáttu og
þekkingar á stjórnunarmálum til
vanþróuðu landanna fyrir til
stilli háþróaðra erlendra fyrir-
tækja sé engu lítilvægari en inn
flutningur fjármagns. í þessu
samb. er nefnt a ðframkvæmda
stjóri Sameinuðu þjóðanna hafi
að tilhlutan Allsherjarþingsins
og UNCTAD hafið rannsókn á
raunhæfum aðferðum til að
skipta frá einu fyrirtæki til anrt
ars. Ennfremur hefur ráðgjafa
nefnd Sameinuðu þjóðanna um
notkun vísinda og tækni í þró
unarmálum farið þess á leit að
gerð verði viðbótarrannsókn á
kostnaðinum við að flytja tækni
kunnáttu til vanþróuðu landanna
og á væntanlegum ráðstöfunum
til að draga úr honum.
Skýrsla Sameinuðu þjóðanna
var samin að beiðni AUsherjar
þingsins og UNCTAD (Ráðstefn
an um utanrikisviðskipti og þró
unarmál.) Hún var tekin til um
ræðu í fjárveitingarnefnd UNC
TAÐ, sem hélt fund í New York
í þessum mánuði (apríl). Efna
hags- og félagsmálaráðið ræðir
hana í sumar.
í síðasta kafla skýrslunnar,
sem ber yfirskriftina „Fram-
kvæmdaáætlun“, er lagt til, að
Efnahags- og félagsmálaráðið
feli framkvæmdastjóranum að
kveðja saman hóp fulltrúa fyrir
ríkisstjómir, alþjóðastofnanir og
fjármagnseigendur, og skuli þeir
út frá tillögum skýrslunnar
reyna að komast að niðurstöðu
um framkvæmdaáætlun á þes*
um vettvangi.
I
Nýr aðstoðarframkvæmds
stjóri Sameinuðu þjóðnnna.
U Thant framkvæmdastjóri
hefur búið til nýtt embætti að
stoðarframkvæmdaatjóra sem
fjalla á um málefni varðandi
samvinnu alþjóðastofnana. Hann
hefur tilnefnt Martin Hill í em
bættið, en hann hefur síðan 19
55 verið staðgengill aðstoðarfram
kvæmdastjórans fyrir efnahags_
og félagsmál og persónulegur
fulltrúi framkvæmdastjórans hjá
sérstofnunum Sameinuðu þjóð-
anna.
Kaupum hreinar
léreftstuskur
Prentsmiðja
Aíþýðublaðsins
ú|>:
SMfWf
K
, ' t
y I
Flytjið vöruna flugleiðís
Flugfélagið heldur uppi áætlunarflugi milli 13 staða á
landinu. Vörumóttakatil allrastaðaalla daga. í Reykjavík
sækjum við og sendum vöruna heim.
Þér sparið
fyrirhöfn
Einfaldari umbúðir,
auðveldari meðhöndlun,
fljót afgreiðsla.
Þér sparið tíma
Fokker Friendship skrú
fuþoturnar eru hrað-
skreiðustu farartækin
innanlands.
Þér sparið fé
Lægri tryggingariðgjöld,
örari umsetning,
minni vörubirgðir.
FLUGFÉLAG ISLANÐS
12. maí 1967 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ