Alþýðublaðið - 22.07.1967, Blaðsíða 5

SENDIBREF
TIL SÉRA JÓNS
. 21. júlí.
MAÐUR heitir Sverre Löberg, norskur að kyni,
þingkjörinn á Þelamörk og í hópi róttækustu mál-
svara Alþýðuflokksins. Hann túlkar gjarnan sér-
skoðanir í ræðu og riti og greiðir atkvæði sam-
kvæmt því. Sverre Löberg er þess vegna um-
deildur, en nýtur eigi að síður virðingar og við-
urkenningar flestra samherja og margra andstæð-
inga. Undantekning er einkum sá fiokkur í Nor-
egi, sem helzt líkist Alþýðubandalaginu á ís-
landi, en leiðtogi hans er Finn nokkur Gustav-
sen. Honum er meinilla við Sverre Löberg, per-
sónulega og málefnalega. Ástæðan mun sú, að
Sverre Löberg stendur honum oft nærri í utan-
ríkismálum, en lætur sér ekki til hugar koma að
segja skilið við Alþýðuflokkinn.
Nýlega breytti Sverre Löberg um skoðun á'
Stórmáli, sem deilur vekur í Noregi eins og víða
um heim, og greiddi hann því atkvæði á þingi
öðru vísi en áður og nú meirihluta Alþýðuflokks-
ins að skapi. Varð þetta Finn Gustavsen tilefni
óvæginnar árásar. Hann fullyrti, að Sverre Lö-
berg hefði beygt sig fyrir flokksaga og látið
kúgast. Sverre Löberg kvað þá ásökun liins vegar
fjarri lagi, hann hefði engu ofríki verið beittur,
en aðeins skipt um skoðun vegna nýrra upplýs-
inga og viðhorfa.
Þetta hefur vakið nokkra athygli í Noregi.
Mér varð af því tilefni hugsað til stjórnmólamanna
og flokka á íslandi.
Heilagur réttur
Ekkert er sjálfsagðara í lýðfrjálsu menningar-
landi en menn skipti um skoðanir. Slíkt er stjórn-
málamönnum heilagur réttur. Sverre Löberg hef-
ur notfært sér hann dyggilega undanfarin ár og
þess vegna stundum lent í andstöðu við flokk sinn.
Honum er þetta andleg nauðsyn. Hann lætur mál-
efni ráða afstöðu sinni. Auðvitað má iðulega
deila um niðurstöður hans. En Sverre Löberg
sannar alvöru sína með því tilviki, sem Finn Gust-
avsen er svo mótfallið. Hann gerir sér hvorki
leik að því að vera með né móti flokki sín-
um. Málefnin marka honum stefnu.
Flokksræðið sviptir marga stjórnmálamenn
þessum heilaga rétti og kúgar þá til hlýðni. Það
dæmir einkunnarliti málefnanna aðeins hvítt og
svart. Afstaða þess til manna er söm og höfundar
kenningarinnar alræmdu: sá, sem ekki er með
mér, hann er á móti mér. Þess vegna finnst
sumum Sverre Löberg óþægur flokksmaður, og
aðrir, eins og Finn Gustavsen, tortryggja hann,
ef honum býður svo við að horfa að víkja frá and-
stöðu til fylgis. Samvizka mannsins er þrætuepli
í norskri stjórnmálabaráttu.
Skyldan viff samvizkuna
Þetta er fátítt á íslandi. Þess vegna sé ég
ástæðu til að rifja upp deilurnar um Sverre Lö-
berg. Okkur væri þörf á slíkum mönnum til þess
að hreinsa andrúmsloft stjórnmálabaráttunnar.
Mér er maðurinn ekki aðeins geðfelldur af því að
við hugsum stundum svipað, og finnst mér þó gott
til þess að vita. Aðalatriðið er að mínum dómi, að
Sverre Löberg er þeim vanda vaxinn að vera sjálf-
stæður einstaklingur í stórum flokki. Hann legg-
ur á sig það erfiði að rækja skylduna við sjálfan
Sig og samvizku sína. Þeim manni er auðvelt að
fyrirgefa, þó að honum geti skjátlazt.
íslenzkir stjórnmálamenn hafa of sjaldan fyrir
því að kappkosta þá viðleitni. Flokksforingjunum
er kennt um, en sú ásökun er hæpin. Valdfrekja
íslenzkra stjórnmálaleiðtoga er ekki stórvíta-
verður löstur. Meira ber á geðleysi flokks-
mannanna, sem láta hugsa og tala fyrir sig og
sitja naumast á alþingi til annars en greiða at-
kvæði eins og svokallaður meirihluti vill og á-
kveður. Af því stafar tvímælalaust virðingarleys-
ið fyrir íslenzkum stjórnmálum og þeirri sögu
frægu stofnun, Alþingi íslendinga.
Pólitísk öfgatrú
Óft er hryggilegt að heyra unga menn ræða
stjórnmál. Þeir virðast sannfærðir um, að and-
stæðingur eða keppinautur sé níðingur eða óþokki,
en flokkur þeirra ginnhelgur eins og söfnuður
eftir niðurdýfingarskírn og foringi hans þess
vegna yfirskilvitlegt ofurmenni. Slík öfgatrú á
harla lítið skylt' við stjórnmálaskoðanir. Hún
minnkar einstaklinginn og heimskar flokkinn.
Úr þessu verður helzt bætt með fræðilegri
kennslu um flokka og stjórnmálastefnur í skólum
landsins. Þjóðfélagsmál eru þar vanrækt. Hins
vegar er skólanemendum smalað í flokka, áður en
þeir komást til vits og þroska. Sú sálnaveiði sæm-
ir ekki menntaðri lýðræðisþjóð með stjórnarskrá,
sem mælir svo fyrir, að samvizka mannsins sé
heilagur réttur.
Andleg niffurlæging
Önnur hvimleið óhæfa einkennir samfélag okk-
ar: íslendingar skipta um stjórnmálaflokka eins
og þegar öfgamenn flytjast milli safnaða. íslenzk-
ur stjórnmálamaður segir ógjarnan skilið við flokk
sinn af rökstuddum skoðanamun. Honum skýtur
fyrirvaralaust upp í hópi fyrri andstæðinga og
tekur að fordæma gamla samherja af haturskenndu
ofstæki, en nýi söfnuðurinn verður allt í einu
himnesk sæluvist. Þess vegna er íslenzk stjórn-
málabarátta löngum persónulegt návígi. Hún
minnir á öfga ástar og haturs og stjórnast frem-
ur af ímynduðum hégómaskap en rökrænni mál-
efnalegri alvöru. Sú einstaklingshyggja er vissu-
lega af öðrum toga sprottin en ræktarsemi við
samvizkuna.
Þetta er sönnun um andlega niðurlægingu. Ég
vorkenni þessum sjálfkjörnu pólitísku trúar-
hetjum, þó að gáfaðir menn séu, djarfir og bar-
áttuglaðir. Þeir vinna fremur til hófsamrar fyrir-
litningar en hlægilegrar aðdáunar persónudýrk-
unarinnar. Henni fylgir stór og þungur skuggi.
Löberg og Gustavsen
Eigi að síður er rík ástæða að sjá gallana
í fari samherjanna. Mér dettur ekki í hug að vera
skilyrðislaus fylginautur manns, þó að mikilhæfur
sé eins og til dæmis Sverre Löberg. Hitt er að-
dáunarvert, að hann leitar sérstöðu í einstökum
málum hverju sinni án þess að tilfinningar
truflist eða sannfæring haggist'. Sverre Löberg
er jafnaðarmaður að skoðun, en lætur ekki
skammtá sér ákvarðanir. Hann metur samvizku
sína meira en svo að rekast í flokki eins og spak-
ur sauður.
Sorglegt er en táknrænt, að Finn Gustavsen
skuli tortryggja Sverre Löberg af haturskenndu
ofstækj í garð norska Alþýðuflokksins. Mennirnir
eru líkir í mati á umdeilanlegum málefnum og
báðir svo persónulega vlrðingarverðir, að þeir
komast ekki hjá því að vera öðru hvoru sam-
herjar á líðandi stund. Munurinn á þeim er hins
vegar sá, að í grundvallaratriðum stjórnmálanna
hefur annar rétt fyrir sér, en hlnn rangt. Þess
vegna myndi ég ólíkt heldur kjósa að vera í flokki
með Sverre Löberg en Finn Gustavsen. Óróleg
samvizka er mér sýnu skapfelldari en öfga-
kenndur rétttrúnaður.
Helgi Sæmiindsson.
m • * pi np I @
Perim - viðkvæmur
blettur í austri
í útvarpssendingu frá Saana höf
uð borg Jemen hefur síðustu daga
verið boðað að gerð verði árás
á Perim innan skamms. Hvað er
Perim? Það er sízt að undra,
þótt þið vitið það ekki. Perim er
lítil eyja á Bab el Mandebsundi,
sem aðskilur Rauðahaf frá Ad
enflóa. Hvernig má það vera, að
þarna geti innan fárra daga
sprungið sprengja, sem leitt gæti
til stórátaka í heiminum?
Eins og fyrr segir er Perim
lítil eyja á Bab el Mandebsundi,
nafnið þýðir Hlið sorgarinnar og
nafnið hefur líklega orðið til
vegna þess, hve siglingar eru
hættulegar á' þessum slóðum og
þess vegna hefur sundið alla
tíð haft og ekki hvað sízt nú
mikið hernaðarlegt gildi.
AlJar skipaferðir til og frá
Rauðahafinu og þar með til og
frá Súezskurði liggja um þröngu
sundin tvö sitt hvoru megin við
Perim, Fyrstu brezku hersveit-
irnar voru settar á land á Per-
im í nóvember 1798, - að beiðni
East India Oc, vegna þess, að fé
lagið óttaðist, að Napóleon myndi
fara um Rauðaliafið í landvinn-
ingaleiðangur til Indlands. Árið
1857 tók brezka flotastjórnin við
eftirlitinu á eynni. Á síðustu öld
var eyjan mikilvæg kolabirgðá-
stöð fyrir skip af ýmsum þjóðum
sem silgdu þarna um, -en þá voru
íbúarinir þar 2500 Arabar og
400 Evrópumenn.
Þegar olía leysti kolin af hólmi
fækkaði íbúunum á' eynni, því að
nú var lítið við að vera. Nú eru
þar eðeins 275 íbúar. En hern-
aðarmikilvægið er hið sama nú
Framhald á bls. 14.

Ágirndarfýlan
í Reykjavík
Herra ritstjóri.
Fyrsta góðviðrisdaginn á sumr-
inu fór ég með krakkana upp í
Heiðmörk.
Þegar þangað kom var þar
illverandi fyrir fýlunni úr síld-
arverksmiðjunum. En þegar
heim kom var það verra. Konan
hafði haft gluggann opinn móti
norðri og stækjan inni var svo
sterk, að krakkarnir misstu mat-
arlyst. Sá yngsti spurði. Því er
ekki bannað að gera svona vonda
lykt? Varð ég að svara honum
að þetta hafi verið bannað í
mörg ár, en sumir menn gætu
brotið lög árum saman og yfir-
völdin heryfðu sig ekki.
Það hefur verið margsannað
að hreinsunartæki kosta ekki
nema nokkur hundruð þúsund
krónur. Samt helzt þessum
ríku mönnum uppi að spúa
sinni ágirndarfýlu yfir bæinn ár-
um saman og forpesta loftið fyr-
ir samborgurum sínum í tug-
þúsunda tali, og skapa þeim van-
líðan.
Þessir menn eru svo ósvífn-
ir að þeir ljúga að yfirvöldun-
um árum saman, og þau þykjast
trúa því, að hár reykháfur sé
lykteyðandi, þó hver gagnfræð-
ingur viti það, að húir reykháf-
ar eru gerðir til að skapa sig,
en ekki til að eyða lykt.
Vildu ekki borgaryfirvöldin
leggja á þessa menn dagsektir
eins og okkur aðra borgara sem
þverskallast við að hlýða lögum?
Ég held, að 50 þús. kr. á dag
mundu kippa þessu í lag mjög
fljótlega, en það mundi auðvitað
hvergi geta bætt það tjón og
vanlíðan, sem þessir náungar
baka okkur.
Fyrir nokki-um árum kom ég
í síldar- og fiskimjölsverk-
smiðju í Þýzkalandi. Hafði ég
orð á því við forstjórann, að þar
væri engin ólykt, enda var verk-
smiðjan í húsaröðinni. Hann hló
við og sagði að sér mundi ekki
lengi haldast uppi að láta verk-
smiðjuna starfa, ef hann spúði
fýlu yfir nágrannana, og ætti svo
að vera víðar.
22. júlí 1967
J. B.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ g