Alþýðublaðið - 14.06.1968, Blaðsíða 8

myrkviðum Af ríku:
30. maí 1967 lýsti Odumegwu Ojukwu hershöfðingi
yfir sjálfstæði Austur-Nígeríu og kallaði Biafra.
Enginn vafi lék á vilja fólksins og mikill fögnuður
ríkti í hinu nýstofnaða ríki. Enginn trúði því að til
átaka kæmi út af þessari ákvörðun, en réttum mán-
uði síðar réðist her stjórnarinnar í Lagos inn í land
ið. Síðan hefur stríðið staðið með gífurlegri hörku
sem er því meiri sem hatrið milli kynþáttanna hef-
ur aukizt um allan helming vegna átakanna.
Achebe.
Það, sem kveikti í tundrinu
var svo tilraun nokkurra ungrá
herforingja til að hrifsa til sín
völdin frá hinum borgaralegu yf
irvöLdum. Tilraunin mistókst, en
liðsforingjarnir höfðu myrt for-
saetisráðherra sambandsríkisins,
tvo forsætisráðherra landssvæð-
anna innan sambandsins og um
hálfa tylft háttsettra herforingja,
aðallega Norðanmanna. Þessu
var öllu vel tekið í Nígeríu vegna
óvinsælda og spillingar þeirra,
sem steypt var af stóli. En upp-
í grein um aðdraganda og rekst
ur stríðsins á s.l. ári segir rit-
höfundurinn Chinua Achebe,
sem er Iboi og því Biaframaður,
frá því, að rekja megi ágreining
inn milli Nígeríu og Biafra allt
aftur til þess tíma, er hugmynd
in um sjálfstæði landsins fyrst
kom fram. Bretar voru í fyrstu
óvissir um hvernig standa skyldi
að málinu. Vildu þeir eitt ríki
eða tvö? Hin ágæta málamiðlun
arhæfni Bret.a kom þá’ til skjal
anna, þeir stofnuðu eitt ríki, er
stjórnað skyldi sem tveimur Norð
ur og Suður Nígeríu. En áður en
langt um leið voru þau orðin
þrjú — Norður, Austur og Vest
ur. Og síðan var komið fram
með orðið Sambandsríki til að
leysa þessa þversögn.
Fyrstu 50 árin í sögu Nígeríu
stóð Norður Nígería, með sinni
Arafiísk-múhammesku menningu,
fast gegn ytri áhrifum, en Vest-
ur og Austur Nigería ( en þó
einkum Austur Nígería) tóku
nýtízku menntun opnum örmum.
Niðurstaðan af þessu varð sú, að
löngu áður en sjálfstæði kom til
hafði mikill fjöldi Austur Níger
íumanna fiutzt til norðurhérað
anna sem skrifstofumenn, tækni
fræðingar o. s. frv. En allt frá
byrjun héldu Norðanmenn uppi
eíns konar apartheid-stefnu
gegn öðrum negrum í húsnæðis
málum og var þeim ekki leyft
að búa í borgum Norðanmanna
heldur urðu þeir að byggja sér
sín eigin hverfi utan borgarmúr
anna. Á þennan hátt og á ýmsa
aðra vegu var komið í veg fyrir
Hópui’ vígbúinn Biafra-hermanna, óárennilegf
myndinni er foringinn. Reykjarmökkinn, sem
að upp gæti komið tilfinning fyr Cr a® elda geitakjöt og snigla, en þá fæðu taka Biafra-menn fram yfir flesta aðra,
ir sameiginlegu þjóðerni. Jafn-
hjörð sem virðist til alls líkleg; maðurinn fremst á
leggur yfir höfuð mannanna er frá matseldun; verfð
framt varð tiltölulegur og vax
andi auður hinna starfssömu og
ötulu Austanmanna mikill þyrn
ir í augum Norðanmanna, sem að
verulegu leyti bjuggu enn við
sín ævafornu óhreinindi í girt-
um borgum. Tvívegis kom til blóð
ugra átaka á meðan Bretar enn
réðu Nígeríu vegna reiði Norðan
manna í garð hinna innfluttu, að
aliega Iboanna að austan.
Eftir að Nígería fékk sjálf-
stæði 1960 versnaði ástandið
stöðugt. Norðanmenn tóku að
setja alls konar lög, er beint var
gegn Austanmönnum, réttur
þeirra til að eiga fasteignir var
afturkallaður o. s. frv. Allt um
það vildu Norðanmenn ekki
heyra minnzt á skiptingu lands-
ins. Nígería var í raun og veru
fjöldi fjandsamlegra hópa, er
bundnir voru á sama klafann og
hlutu að eyða hver öðrum. Aust
anmenn voru fúsastir allra til að
líta á Nígeríu sem heimili sitt.
Iívort það stafaði af græðgi, hug
sjón, heimsku eða blöndu af
öllu þessu skal ósagt látið, þar til
meirj ró hefur færzt yfir, segir
reisnin var líka upphafið að óför
unum vegna landlægs fjandskap
ar og vantrausts innanlands.
Saga uppreisnarinnar var þegar
umrituð og hún var kölluð sam
særi Iboa gegn Hausakynþætt-
inum í norðurhéruðunum, og nú
hófst undirbúningurinn að hefnd
unum.
í maí 1966 myrtu Hausar 2000
Austur Nígeríumenn, sem bjuggu
á þeirra landssvæði. Þúsundir
annarra bjuggust til að flytja
burtu úr norðurhéruðunum, en
sátu um kyrrt, er þeim var lof-
höfðingi varð forustumaður
stjórnarinnar í Lagos og lýsti
því yfir, að enginn grundvöllur
væri fyrir einingu í Nígeriu. Þeg
ar öldurnar loksins lægði lofaði
Gowon öllum, sem flúið höfðu
eða voru á flóíta, griðum.
Endalokin koma svo tveimur
mánuðum seinna, er Norðan-
menn drápu enn 30,000 Iboa
víðs vegar um Nígeríu í sameigin
legu átaki hers, lögreglu og
skríls. Enn hefði Gowon þó get
að bjargað málinu með því að
koma á ríkjasambandi, því að

að fullu öryggi í framtíðinni.
Tveim mánuðum síðar reiddu
Norðanmenn aftur til höggs ■— í
þetta skipti innan hersins og um
alla Nígeríu, nema í austurhlut
anum. Þeir drápu forustumann
sambandsstjórnarinnar, Ironsi
hershöfðingja, sem var Iboi, og
sem þeir gáfu að sök að reyna að
sameina Nigeríu Iboum til fram
dráttár. Auk þéss drápu þeir
200 liðsforingja og hermenn frá
austurhéruðunum. Og nú flúðu
allir Iboar, sem gátu, í áttina
til austurhéraðanna. Gowon hers
Ojukwe hefði ef til vill getað
talið fólk sitt á að fallast á
slíka lausn, en Gowon, og þeir,
sem á bak við hann stóðu, voru
miskunnarlausir og svo var að
sjá sem þeir hefðu talið sig hafa
fundið „hina endanlegu lausn.“
Achebe heldur áfram og segir,
að það sé hörmuleg og grátbros
leg blekking, að stríð Nígeríu
manna nú gegn Biafra sé háð til
að varðveita einingu Nígeríu. Ní
geríustjórn hafi byrjað styrjöld
ina fullviss um að ge'ca lokið
henni á nokkrum dögum vegna
geysilegra yfirburða sinna í
vopnabúnaði og mannafla. Raun
in hefur orðið önnur. Stríðið
hefur þegar staðið eitt ár.
Þá segir hann, að brezka stjórn
in hafi orðið hrædd, er Iboar
voru um tíma búnir að snúa tafl
inu við og búnir að ná í sínar
hendur stórum hluta af mið-
vestursvæði Nígeríú, og hafi
stjórnin þá boðið Lagosstjórn-
inni hernaðaraðstoð. Jafnframt
hafi Nígeríusíjórn sent menn til
Moskvu og árangurinn orðið
MIG-flugvélar, sprengjur, eld-
flaugar og tugir tæknilegra ráð
gjafa. Af ótta við að Rússar ýttu
Bretum alveg út úr Nígeríu hafi
brezka stjórnin svo þar að auki
séð Gowon fyrir nýtízku vopn
um og skotum, sem þessir ástmeg
ir austurs og vesturs beiti nú af
miklum áhuga.
Útlendingar, sem fylgzt hafa
með bardögunum, furða sig á
seiglu Biafram., en hún er raun-
ar ekkert furðuleg: Iboarnir
telja sig vera að berjast fyrir
lífi sínu. Þeir vita hvað Norðan-
menn muni við þá gera og þjóð
þeirra, ef þeir bíði lægri hlut.
Þeir vita hvað gerist í þorpum,
sem Lagosherinn hertekur.
Georges Rocheau, sem páfinn
sendi til Biafra og Nígeríu, segir
Achebe, sagði í viðtali við
franska blaðið Le Monde; „Tvö
svæði verða sérstaklega illa úti.
Fyrst og fremst, á svæðum milli
borganna eru aðeins ekkjur og
Fórnarlamb eyðingar og ótt
3 14. júní 1968
ALÞÝÐUBLAÐIÐ