Alþýðublaðið - 22.09.1968, Side 4

gandalag íslenzkra lista-
manna minnist um þessar
mundir fjörutíu ára afmælis
isíns, stofnað • árið 1928, en
helzti hvatamaður að stoín
un þess var Jón Leifs tón-
skóld. Stofnendur bandalags-
ins urðu fjörutíu og þrír tals
ins, og seytján þeirra á lífi,
en fyrstu stjórn þess skipuðu
Iþeir Gunnar Gunnarsson sem
var formaður ban!<íalagsinis,
Jón Leifs og Guðmundur Ein
arsson frá Miðdal; Gunnar var
þá búsettur í Danmörku, Jón í
Þýzkalandi en Guðmundur frá
Miðdal heima á íslandi. í stoín
skrá bandalagsins sagði m. a.
að tjgangur þess væri að
stuðla að vexti og viðgangi
og útbreiðslu íslenzkra lista,
gæta hagsmuna og efla sam-
vjnnu félagsmanna sinna. En
aðalfélagar samtakanna, segir
í stofnskránni gátu orðið þeir
I íslenzkfr listamenn sem stund
uðu list sína sem aðalstarf og
skapað hefðu verk sem teldust
listarlegs eðlis, og í öðru lagi
listamenn sem stundað hefðu
rækilegt sémám í einhverrj
l'stgrein og hlotið viðurkenn-
ingu fyrir list sína í fleirum
en einu menntalandi auk ís-
lands, segir þar. 1 stofnskránni
var gert ráð fyrir þrenns kon
ar aðild að samtökunum, aðal
félögum, sem væru sem fyrr
segir starfandi fstamenn sjálf
ir, aukafélögum úr hópi áhuga
manna um listir og styrktar-
manna listanna, og áttu þeir
að greiða helmingi hærra til-
lag 11 bandalagsins en aðalfé
:lagar, og loks heiðursfélögum,
mönnum sem listamenn vildu
heiðra sérstaklega og þá e' nk
um og sér í lagi rausnarlegum
styrktarmönnum bandalagsins
sjálfs. En meirihluti félags-
manna þurfti að samþykkja
aðild nýrra félaga hverju
s_nni.
— Á þessi ákvæði mun
aldrei hafa reynt, sagði Hann
es Davíðsson, núverandi for
maður Bandalags íslenzkra
listamanna, í spjalli við Al-
þýðublaðið, en þau munu hafa
verið sett að ráði Jóns Leifs
•sem mestu réð um sk;pulag
samtakanna í upphafi. En
bandalagið hefur verið við
lýði síðan 1928, almenn samtök
listamanna í fyrstu en síðan
•samtök listamannafélaga. Fé-
lögin eru nú sjö, Arkitektafé
ilag íslands, Félag íslenzkra
leikara, Félag íslenzkra l;st-
dansara, Félag íslenzkra mynd
listarmanna, Félag íslenzkra
tónlistarmanna, Rithöfunda
samband íslands og Tónskálda
félag íslands. Þessi félög eru
raunar sprottin upp innan
bandalagsins sem tók upp
•deildaskiptingu eftir starfs-
gre'num þegar listamönnum
fjölgaði, en deildir bandalags
ins gerðust síðan sjálfstæð fé-
lög.
{ stofnskrá Bandalags ís-
lenzkra listamanna eru all-
ströng ákvæði um upptöku
nýrra félaga: þeir skulu hafa
list sína að aðalstarfi og hafa
hlotið nokkra viðurkenningu
fyrir verk sín og aðild þeirra
er háð meirihluta samþykkt
félagsmanna. Hvernig er þess-
um málum nú háttað í banda
laginu? Augljóslega eiga sam
tökin mikið undir því komið
hvort þau eru heldur samtök
viðurkenndra Hstamanna á
sínu sviði, eða samtök allra
þeirra sem við einhverja list
eða list .r fást, áhugamanna og
viðvaninga ekki síður en at
vinnumanna í listum; og með
al annars hlýtur samningsað
staða listamannasamtakaima
fyrir hönd félagsmanna sinna
að eiga mjkið komið undir
þelrri virðingu sem félögin
njóta út á við.“
— Bandalag íslenzkra lista
manna fer ekki með samninga
fyrir félaga sína, sagði Hannes
Davíðsson, það gera aðildar
félögin hvert fyrir sig. Hjns
vegar er ætlunin að bandalag
ið reynist félögunum bakhjall
í hverju því máli sem þau
þurfa Hðsinnis við og þar með
einnjg í kjarasamningum ef á
reynir. Hugsanlegt væri að
lýsa yfir allsherjarverkfalli
Hstamanna ef svo stæði á að
knýjandi aðgerða þætti þörf.
— Aðildarfélög Bandalags
íslenzkra listamanna setja sér
sjálf reglur um upptöku
nýrra félagsmanna, en það er
stefna bandalagsins að leyfa
aðeins einu félagi aðild fyrir
hverja Hstgrein, og augljós
lega er þörf á því að félög'n
vandi val félagsmanna sinna,
geri til þeirra kröfur um á
kveðna verðleika. Félögin
verða að vísu sjálf að ákveða
hvar þau setji markið, — en
ég hygg að þessar kröfur farí
vaxandi í öllum félögunum.
Arkitektar, le'karar, listdans
arar, tónlistarmenn eiga til
tölulega hægt um vik; þeir
krefjast ákveðinnar menntun
ar og reynslu af nýjum félög
um sem verður sönnuð með
skírteinum. Rithöfundar, tón
skáld og myndlistarmenn ætl
ast hjnsvegar til þess að nýir
félagar hafi unnið svo og svo
mikið að list sinni, samið og
bjrt skáldskap eða tónlist og
tek'ð þátt í sýningum. Sýning
arnefnd mynlistarmannafjall
ar um inntökubeiðnir nýrra
félaga sem síðan eru lagðar
fyrir félagsfund til samþykkis
eða synjunar. Myndlistarmenn
eru nú að minnsta kosti í
þrem félögum og kann það
að stafa að einhverju
leyti af hinum ströngu inn
IÓLAFUR JÓNSSON RÆÐIR VIÐ i|
HANNES KR. DAVÍÐSSON ARKITEKT I
FORMANN BANDALAGS ÍSLENZKRA |
USTAMAMNA - ||
MMHMUMUMMWMMVMMMMmMMHMtMVtMIUWMMmHWMVmHUWHHMMHHtWV
4 22- sept. 1968 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Hannes Kr. Davíðsson
tökureglum, og af almennu
agaleysi í samfélaginu; mönn
um þykir leiðin óþarflega löng
og ströng í hóp vjðurkenndra
l stamanna. En það eru ekki
allir listamenn sem fara með
Hti og pensil og nauðsynlegt
að gerðar séu nokkrar kröfur
til þeirra sem vilja aðild að
heildarsamtökum Hstamanna.
Hjns vegar hefur Banda
lag íslenzkra Lstamanna ekk
ert við það að athuga þó lista
menn starfi í fleiru en einu
félagi ef aðildarréttur þeirra
er tryggður í vjðurkenndum
samtökum. Og bandalagið vill
að sínu leyti stuðla að sem
mestri samheldni og eindrægni
listamanna. Því var sú breyt
ing gerð á lögum þess að leyfa
sambandsaðild fleiri félaga að
bandalaginu, og eiga nú bæði
rithöfundafélögin sameiginlega
aðþd að bandalaginu í R.thöf
undasambandi íslands.
— Tvístringur og klofning
listamanna hefur orðið þeim
sjálfum til tjóns og álits
hnekk s, sagði Hannes Davíðs
son ennfremur — meðal ann
ars stuðlað að því að draga
úr kröfum til félagsskapar
þeirra og flykkja undirmáls
mönnum í félögin. Sem betur
fer held ég að samheldni lista
manna sé nú meiri en einatt
áður. En það er áreiðanlegt
mál að ýms r aðiljar í þjóðfé
laginu eru aldeilis ekkí hlynnt
ir því að llstamenn standi sam
an og gera sitt til að blása í
iglæður sundurlyndis þeirra í
milli- Þessir aðiljar gera sér
ljóst að sameiginlega búa lista
menn yfir þjóðfélagslegu afli
á við hverja verkalýðshreyf
ingu.
{ ræðu sinni í afmælisveizlu
Bandalags íslenzkra lista
manna á dögunum vék Hannes
Davíðsson m.a. að Hstamanna-
launum. Hann sagðj:
— Oft heyrum við talað um
listamenn sem styrkþega.
Þetta er í raunnni heldur
hvimleitt tal, því það athugist
að í samskiptum sínum við
þjóðfélagshe:ldina eru það
listamennirnir sem eru hinir
raunverulegu veitendur. . . En
þess skyldu menn vera minn
ugir, að þá sönnu list er ekki
hægt að skapa með peningum,