Dagur - 28.01.1953, Blaðsíða 1

16 SÍÐUR
Þeim, sem skulda síðasta árg.
blaðsins, er bent á, að nú eru
síðustu forvöð að gera skil.
D A G U R kemur næst út á
venjulegum útkomudegi, sem
miðvikudaginn 4. febrúar n.k.
XXXVI. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 28. janúar 1953
4 .bl.
Ljósadýrð á Akureyri um hátíðirnar
Eift helzta áhuga- og hagsmuna-
mál Hríseyinga er é fá rafmagn
'Mynd'rnar hér að o'an geía hugmynd” um IjósaskreyUngar þær, sem hér voru um hátíðirnar og settu
skemmtilegan og hátíðlegan svip á miðbæinn. Á myndinni t. v. sjást jólabjallan, jólatréð og jóla-
stjarnan, sem KEA Iét setja upp við Kaupvangstorg, en á myndinni t. h. er kirkjan, uppljómuð
•flóðljósum og yzt t. h. er jóiatréð, sem bæjarstjórnin í Bergen sendi Ak. að gjöf. (Ljósm.: E. Sigurg.son).
Vinsamlegrs grei
sendiherra um
andmælt
srsornararem
Umræðurnar um handriíamálið halda áfram í dönskum
blöðum - nú heitir Árnasafn „dýrmæíasta
þjóðareign Dana”!
Hinn 5. jan. sl. birti Kaup-
mannahafnarblaðið Berlingske
Aften Avis langa og ýtarlega
grein um handritamálið eftir C.
E. C. Brun, fyrrv. sendiherra
Dana á íslandi, núverandi for-
stjóra stjórnmáladeildar utanrík-
isráðuneytisins danska.
Leggur Brun eindregið til að
handritunum verði skilað og er
grein hans hin skörulegasta og
rituð af sanngirni og þekkingu á
málefnum íslands og sögulegum
rökum í handritamálinu. En
blaðið ,sem birti greinina, er sjálft
mjög andvígt afhendingu hand-
»
ritanna og þegar daginn eftir birti
það harðvítuga ritstjórnargrein,
þar sem það andmælti skoðunum
Bruns og gerði lítið úr þeim. Seg-
ir blaðið, a ðskrif Bruns minni á
stórskotaliðsforingjann í Krón-
borg, sem sætti ávítum fyrir að
hafa ekki affýrað heiðursskotum
við sérstaækt tækifæri, en svar-
aði með því að telja fram 10
ástæður fyrir þögninni, allar
vafasamar, en ellefta ástæðan var
óumdeilanleg: Hann hafði ekkert
púður! Gerir blaðið síðan lítið úr
öllum röksemdum Bruns og
leggst sem fyrr eindregið gegn af-
hendingu handritanna.
Málið var ekki afgrcitt 1927.
í grein sinni ræðir Brun m. a.
iim .þá fullyrðing, sem hvað eftir
annað hefur komið fram í dönsk-
um blöðum, að íslendingar hafi af
sinni hálfu gengið e*»danlegn frá
handritamálinu árið 1927, er um
700 skjölum úr Árnasafni, Kgl.
bókhlöðunni og Ríkisskjalasafn-
inu var skiláð. Segir Brun um
þetta efni í grein sinni á þessa
leið:
Það er rétt, að af Dana
hálfu var reiknað með að málið
væri endanlega uppgert. En af ís-
lands hálfu hefur þetta ævinlega
verið véfengt. Undirstaða hinnar
dönsku skoðunar er sem sé bréf
Safnstjórnar hinn 29. marz 1920,
þar sem lögð var mikil áherzla á
— og jafnframt óskað að komið
yrði á framfæri við íslenzku rík-
isstjórnina — að það væri undir-
skilið við afhendingu þessara
skjala ,að allar kröfur um frekari
afhendingu af íslands hálfu væru
niður fallnar. Hvort þessi skila-
boð hafa komizt til íslenzku ríkis-
stjórnarinnar og með hvaða
hætti, er mér ókunnugt um. En
það kemur óbeint fram í fundar-
gerðum dansk-íslenzku nefndar-
innar, sem gefnar voru út 1944,
bls. 333, 339 og 366, að það getur
a. m. k. ekki hafa gerzt á þann
hátt, að ísland með því að sam-
þykkja samkomulagið frá 15. okt.
1927, hafi verið bundið af þessum
skilmálum eða hafi skuldbundið
sig til þess að skoða málið sem
endanlega afgert þar með. Því að
slík skuldbinding er ekki áminnst
af hálfu dönsku nefndarmann-
anna gagnvart kröfum íslendinga
1938 og 1939 um að taka málið
upp að nýju, sem þó hefði óneit-
anlega verið eðlilegt, ef grund-
völlur hefði verið fyrir því. En ís-
land hafði þegar árið 1925 hafnað
því, að slík skuldbiridirig gæti
verið liður í samkomulaginu hvað
við kemur Kgl. bókhlöðunni (bls.
79) og með tilkynningu íslands
7. des. 1927 um samkomulagið var
ennfrgmur tekið fram, að vænta
mætti þess að mál þetta yrði tek-
ið til meðferðar á ný, hvenær sem
í grein sinni tekur Brun fyrir
helztu röksemdir andstæðinga ís-
lands í handritamálinu, og hrekur
þær lið fyrir lið, í 8 köflum.
„Dýrasta gersemi vor.“
Tveim dögum áður hafði pró-
fessor Paul V. Rubow ritað grein
í sama bla.ð, þar sem hann heldur
því fram, að Árnasafn sé ein
„dýrasta gersemi dönsku þjóðar-
innar“ og jafnar hann því við
(Framhald á 10. síðu).
Unnið að því að reisa fisk-
hjalla á Oddeyrartanga
Útgerðarfélag Akureyringa h.f.
og Guðmundur Jörundsson útgerð-
armaður, eigandi „Jiirundar1', hafa
nú í hyggju að hefja fiskherzlu í
allstóruni * stíl. Eru hvor tveggja
fyrirtækin að láta reisa fiskhjalla
á Oddeyrartanga, og er það verk
nýlegá hafið. Þá hefur Leo Sigurðs-
son útgerðarmaður ákveðið að láta
reisa fiskhjalla á Oddeyrartanga
fyrir um 100 lestir af blautfiski, og
mun m.s. Súlan leggja upp fisk í
þá hjalla.
Þá mun og Kaupfélag Eyfirðinga
hafa i hyggju að koma upp fisk-
hjöllum einhvers staðar við Eyja-
fjiirð.
Rangf skýrf frá úfsvars-
innheimtu
I Alþýðumanniuum í gær er íttll-
yrt,. að láta muni nærri, að helm-
ingur útsvara þeirra, seiri liigð voru
á síðastliðið ár, sé enn óinnheimt-
ur: Þetta er rangt frá skýrt.
Samkvæml upplýsingum, sem
Dagur hcfur frá liæjargjaklkeran-
un»i var .búið að innheiinta 66ý;,
útsvaranna um áramótin síðustu,
en 34% voru óinnheimt.
Þetta er lítíð citt lakari útkoma
eri árið á undán, en aðeins ntunar
hér litlu.
Smábátaúfgerðin og frystihúsrekstur KEÁ undirsfaða
afvinnulíísins - rætf um kaup hreppsfélagsins
á löndum í Hrísey
Meðal Hríseyinga er nú mjög
rætt um inöguleika.á því að fá
rafmagn frá Laxárvirkjuninni út
í eyjuna og er rafmagnsmálið eitt
heizta hagsmunamál fólksins þar
um þessar mundir.
Hríseyingar fá nú rafmagn frá
dieselrafstöð, sem hreppurinn
starfrækir, en hvort tveggja er,
að rafmagnið frá henni verður
óhjákvæmilega dýrt og stöðin er
að ganga úr sér. Er það von Hrís-
eyinga, að svo verði um hnútana
búið, að þeim verði ekki nauð-
synlegt að leggja mikla fjármuni
í að endurnýja þessa stöð, held-
ur komizt þeir í samband við
Laxárvirkjunina eftir að Dalvík-
urlína er fullgerð og geti síðan
notað dieselrafstöðina til vara, ef
á þarf að halda. Mundi þurfa að
leggja kabal-streng út í eyjuna,
sem er dýr framkvæmd, en hins
er einnig að gæta, að Hrísey er
myndarlegt útgei'ðarþorp og að-
staða þar fyrir smáþátaútveg og
atvinnurekstur í sambandi við
hann, á ýmsan hátt mjög góð.
Smábátaútvegur undirstaða.
helgin var stækkuð og telja að
aflahorfur fari batnandi. Heildar-
aflinn í kauptúninu hefui' verið
1100 til 1200 lestir undanfarin ár.
Endurbætur á liafskipa-
bryggjunni.
Aðstaða til smábátaútgerðar-
innar í Hrísey mun og mjög batna
þegar búið verður að ganga frá
hafnarbryggjunni þar eins og
fyrirhugað er. Er ætlunin að setja
járnþil á hafnarbryggjuna og
myndast þá gott var fyrir smá-
bátana. Trjámaðkur herjar mjög
á bryggjustaurana og er því hin
mesta nauðsyn að koma járnþil-
nu upp hið fyrsta til varnar og
til að tryggja bryggjumannvirkin
í framtíðinni.
Rætt um kaup á landi.
Landið, sem kauptúnið stendur
á, er einkaeign og er nú rætt um
(Framhald á 15. síðu).
r
Lesstofa Islenzk-
— Við leggjum mest upp úr
smábátaútgerðinni, segja Hrísey-
ingar, er spurt er um atvinnumál
þeirra. Telja þeir mikils um vert,
að unnt sé að hagnýta hráefnið
til hins ítrasta og þar eru þeir
vel á vegi staddir, því að Kaup-
félag Eyfirðinga hefur komið upp
í Hrísey mjög myndarlegri og
nýtízkulegri hraðfrystistöð, sem
ásamt með smábátaútgerðinni er
undirstaða atvinnulífsins í þorp-
inu. Er þess skemmst að minnast.,
að amerísku sérfræðingarnir, sem
fengnir voru hingað til lands til
þess að athuga hraðfrystihús og
fiskverkunarstöðvar, töldu hrað-
frystihús KEA í Hrísey í fremstu
röð íslenzkra hraðfrystistöðva
um allan útbúnað og rekstur. Af-
köst frystihússins eru 12 smál. á
8 klst. og skapar það mikla at-
sinnu á þeim tíma, sem það er
starfrækt. Vinna þar þá um 40
manns.
Frá Hrísey ganga nú 11 bátar,
og eru 9 opnir trillubátar en 2
þilfarsbátar, auk þess er 70 smál.
skip gei't út frá Hrísey, eign
hiutafélags. Aflaleysi á grunn-
miðum undanfarin ár hefur mjög
.torveldað rekstur þessara báta,
en nú eru menn bjartsýnni á
framtíðina en áður síðan land-
ameríska félagsins
verður opnuð
á laugardag
ísl.-ameríska félagið, sem
stofnað var hér sl. sumar, hef-
ur að undanförnu undirbúið
opnun lesstofu liér í bænum.
Vcrður hún opnuð á fundi
félagsins að Hótei Goðafossi
n.k. laugardagskvöld. Á meðal
gesta, sem mæta þar, verður
Mr. Lorimer Moe, forstöðu-
maður upplýsingadeildar am-
eríska sendiráðsins. Hefur hann
aðstoðað félagið við að koma
lesstofunni á stofn með bóka-
útvegunum og bókaiánum úr
ameríska bókasafninu í Rvík.
Á þessum fundi munu tala þeir
Þórarinn Bjömsson skóla-
meistari og Tómas Árnason
lögfræðingur, og að lokum
verður framreitt kaffi. Lesstof-
an er til húsa í Hótel Goðafossi.
Til að byrja með hefur hún
noltkur hundruð bindi af am-
erískum bókum og tímaritum,
og er ætlunin að lána þær
félagsmönnum og öðrum, eftir
því sem ástæður leyfa, um
vissan tíina, aulc þess sem les-
stofan verður væntanlega opin
viss kvöld í viku.
i