Dagur - 28.01.1953, Blaðsíða 8

8
D A G U R
Miðvikndaginn 28. janúar 1953
«5555555555555555555555555555555555555555555555^
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreíðsla, auglý.ingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa 1 Hafnarstvx'ti 88 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverju.n miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 50.00.
Gjalddagi er 1. júlf.
&*
Prentverk Odds Pjörnssonar h.f.
Afgreiðsla fjárlaganna
VIÐ ÞRIÐJU umræðu fjárlaganna síðastliðinn
mánudag gerði fjármálaráðherrann, Eysteinn Jóns-
son, grein fyrir því, hvernig stjómarflokkarnir
hyggjast afgrciða fjárlögin nú, þegar ljóst er orðið,
að aðgerðir ríkisvaldsins til lausnar verkfallinu kosta
ríkissjóð um 20 milljónir króna vegna niðurgreiðslu
á vöruverði og aukinna fjölskyldubóta.
Tekjuáætlun frumvarpsins hefur verið hækkuð
sem þessu nemur, eða um 5%, en til þess 'áð sú
áætlun standist, jrnrfa tekjur ríkisins að verða eitt'
hvað hærri í ár cn þær voru árið 1952. Ráðherrann
benti á það, að þetta væri nú gert með sérstöku til-
liti til þess, að vænta má þess, að tolltekjur rikrsirrs
af efni til hinna stóru framkvæmda við Sog og Laxá’
svo og við byggingu áburðarverksmiðjú, múndú
nerna verulegum fjárhæðum, en að öðru lcyti eru
tekjumöguleikar ríkissjóðs sízt álitlegri r ár en þeir
voru i fyrra. Áður en til verkfallsins kom, hafði
ríkisstjórnin ákveðið að fá frá Alþingi heimild til
þess að leggja fé til ýmiss konar framkvæmda í ár,
ef það kæmi á daginn, að tekjur ríkisins myndu fara
fram úr því, sem áætlað var við fyrri uniræður fjár-
laganna. Nú er ekki um slíkt að ræða, og þær 20
milljónir, sem ganga til niðurgreiðslu á vörum og
til fjölskyldubóta ríú, þýða því í rauninni niinni
opinberar framkvæmdir og atvinnu, eú orðið heföi
að óbreyttum ástæðum fyrir verkfallslausnina.
Þessar upplýsingar fjármálaráðherrans minna á,
að það er varasamur hugsunarháttur, sem alið er á
af sumu íólki, að þær ráðstafanir til lækkunar á
dýrtíðinni, sent gerðar voru í desember, hafi rauii-
verulega ekki kostað neitt, þar liafi allir fengið eitt-
hvað lyrir ekkert. Fjárframlögin úr ríkissjóði að
þessu sinni reyndust möguleg vegna sérstakra að-
stæðna, þar sem eru stórlyrirtækin þrjú, sem í smíð-
um eru og innflutningur efnis til þeirra fyrir erlent
fjármagn, og með því að horfa til þeirrar staðreynd-
ar, að minna fé verður liægt að leggja til ýmiss kon-
ar opinberra framkvæmda en upphaflega var ráð
fyrir gert. Þessar aðstæður þurfa menn að hafa í
liuga, er þeir ræða um mögulcikana á því að halda
áfram á þessari braut, að færa niður verðlag í verzl-
unum með beinum fjárframlögum úr ríkissjóði.
í ræðu sinni benti fjármálaráðherrann á, að sú
lækkun visitölu, sem gerð var í desember með niður-
greiðslum og nemur raunvérulega fjórum stigum,
kostaði 13 milljónir króna, og voru þá valdar þær
vörutegundir, «cm ódýrast var að greiða niður með
tilliti til áhrifa á vísitöluna. En ef farið verður að
greiða niður íleiri vöruflokka, kemur brátt að því,
að það kostar 8 milljónir og meira að greiða niður
sem svarar tvcimur vísitölustigum. Slík framlög eru
ekki hugsanleg nenia með því að skera niður út-
gjöld til framkvæmda að miklum mun eða breyta
löggjöf, sem kallar á mikil útgjöld, og raska mjög
þeim grundvelli, sem ríkisreksturinn hvílir á. Er
því ljóst, að þessi leið er erfið og torfær, og er nauð-
synlegt fyrir allan almenning að gera sér grein fyrir
því, að afleiðingar af slíkuni áfskiptum ríkisvaldsins
af verðlagi, hljóta að sjást einhvers staðar annars
staðar en í lækkuðu vöruverði. Hér er sem sé ekkert
undrameðal á ferð, ekkcrt himnabrauð, sem ríkis-
valdið getur úthlutað öllum að kostnaðarlausu. Það
er erfiðara að feta niður dýrtíðarstigánn cn upp
eftir lionum.
í LOK ræðu sinnar ræddi Ey-
steirín Jónsson úm nauðsyn þess,
að koma á jafnvægi í fjármálum,
og mælti hann þá meðal annars á
þessa leið:
„Þótt Alþingi og ríkisstjórn geri
skynsáinlégar ráðstalanir til þess að
koma á jafnvægi í fjárhagsmálun-
uni, afgreiði 'greiðsluhallalaus fjár-
lög, útlán bankanna séu höfð heil-
brigð og fjárfestingin miðuð ■ við
það fjármagn, sem raunverulega er
til ráðstöfunar, til þess að standa
undir henni, þá mundu þessar ráð-
stafanir ekki nægja til þess að við-
halda stöðugu verðlagi og stöðugu
gengi peninga, ef sterk almanna-
samtök, eins og til dæmis samtök
launamanna, notuðu sitt mikla vald
og .sín.miklu áhrif, til þess að knýja
íram hærri launagreiðslur en fram-
leiðslan gæti raunverulega borið.
Væri það gert, þá hlyti þar af að
leiða áframhaldandi verðbólgu,
stöðugt hækkandi verðlag, hækk-
andi framleiðslukostnað og þar af
leiðandi gengislækkanir.
Á hinn bóginn mundi það ekki
nægja, þótt samtök launamanna
miðuðu kaupgjaldsstcínu sína við
að koma á jalnvægi ög viðhalda
jafnvægi í fjármálum, stöðugu verðr'
lagi og. stöðugu peningagengi, ef
Alþingi og ríkisstjórn íyrir sitt
leyti gerðu ákvarðanir, sem kæntu
alveg í bága við þá stefnu, til dæm-
is méð ábyrgðarlausri afgreiðslu
fjárlaga og útlánapólitík, scm leiddi
til verðþcnslu og gengislækkunar.
Af þessu sést glöggt, að hœpið
er, svo að ekki sé meira sagt, að
viðhaldið geti cnðið jafnvœgisbú-
skap, slöðugu verðlagi og stöðugu
gengi peninga, nema j)vi aðeins,
að bceði Alþingi og rikisstjórn og
hin öflugu samtök launamanna,
miði ráðstafanir iinar við þetta
markmið." .
ÞETTA ERU athygiísverðar og
skynsamlegar ábendingar. — Slíkt
samstarf ríkisvaldsins og launastétt-
ana um að treysta ’fjárhagslegt sjálf-
stæði þjóðarirírí'ár og þá jafnframt
afkomu cinstaklinganna, er það
marknríð, sem mést er um vert, að
keppt sé nú að.
FOKDREIFAR
Útvarpsstöðin' heyrist vel í
fjarlægð. 1
FREGNIR BERAST af því, að
vél heyrisl tíl nýju útvarps-
■stöðvarinnar hér í grenndinni og
víða um Norður- og Austurland
og allvel. í öðrum landshlutum. —
Blaðinu hefur borizt bréf frá les-
anda sínurrí eiríum í Hólmavík og
segir hann m.' a. á þessa leið:
,,...:Eg..veit nú ekki, hversu
langt Hólmavík er frá stöðinni,
en eg hlustgði á hana í tvö skipti
þegar útvarpað var þaðan dans-
lögum og heyrði alveg prýðilega
vel til hennar, að vísu til muna
Ispgra en að sunnan, en síður en
svo óskýrara, þó hef eg aðeins
4-lampa tæki. Eg hef því hugsað
mér að stilla á Akureyri, þegar
tfuflanir eru á langbylgjunni eins
og. oft á sér stað vegna ýmissa
truflanatækja, sem í gangi eru,
en þeirra vjrðist gæta minna á
þeiri'i bylgjti, ’sem nýja stöðin
sendir ’á'rí..' Gaman væri að fá
fréttir víðar að,: t. d. úr Þingeyj-
arsýslum,, <Skagafirði og Norður-
Múlasýslu.
Éyfirðingar, sem orð fer af.
ÞAÐ ER GAMAN að frétta af
því, þegar einhver héðan úr
byggðarlaginu getur sér gott orð
í störfum sínum annars staðar,
ekki sízt erlendis, og þó einkum
þegar þessar fregnir eru um
framúrskarandi hæfni og dugnað,
svo að orð fer af víða um lönd.
En slíkar fregnir berast okkur til
eyrna nú í vetur af ungum manui,
sem lagði út í heiminn með lít-
inn veraldlegan auð, en miklar
gáfur og dugnað. Þessi maður er
Géirrnúndur Ámason veðurfræð-
ingur, úr i Glerárþorpi, sonur
hjónanna Arna Jóhannssonar og
Friðriku Ingvarsdóttur (frá
Grímsey) , sem þar hafa átt heima
uirí langa hríð én dvelja nú í elli-
heimiliríu Skjaldai-vík. — Synir
þeirra tveir, Geinnundur og Há-
mundur, gátu sér mikið orð í
skóla sem afbragðs námsmenn,
og þeir hafa í starfi sínu aukið
hróður sinn. Hámundur starfar í
Kaupmarínahöfn og er verk-
smiðjuefnafr. og nýtur mikils
álits, en*Geirmundur er veður-
fræðingur í Stokkhólmi og hann
er einn þeirra veðurfræðinga,
sem mest hafa lagt af mörkum til
nýjunga í veðurfræði hin síð-
ustu ár. Eitt höfuðvingsefni Geir-
mundar hefur vei ið að finna vís-
indalega aðferð til þess að spá
fyrir veður langt fram í tímann.
Eru notaða’’ til þess flóknar
i eikningsaðferðir og vélar. Að-
ferð sú, er Geirmundur notar við
þessa útreikninga og vélar, sem
hann hefur fullþomnað, hefur
vakið mikla athygli meðal veður-
fræðinga víða uríi heim, enda
hefur sannast áð hann muni
lengra kominn í að ná góðum ár-
angri en flestir eða allir aðrir.
Var eigi alls fyrir löngu sagt frá
starfi Geirmundar í þætti þeim,
sem fluttur ér í útvarpið hér
mánaðarlega um veðurfarið. Var
það fróðleg .greinargerð og
ánægjulegt að hlusta á hana fyrir
alla íslendinga, og þá ekki sízt
fyrir þá, sem hér búa. Mönnum
dettur í hug, hvort hið fámenna
íslenzka þjóðfélag hafi efni á því
að slíkir efnismenn séu starfandi
með erlendum þjóðum. Eru ekki
nóg verkefni hér og hefur nokk-
uð verið gert tfl þess að bjóða
þessum ungu efríismönnum starf
við þeirrá hæfí hér he'ima?
Kartöfluverðið.
VERZLU.NARFQLK segir blað-
inu, að nokkufs misskílríirígs
virðist gætá hjá almenningi um
kartöfluverðið miðað við sam-
komulag það um vöruverð, sem
gert var í verkfallslokin. Sam-
kvæmt því átti I. flokkur kar-
taflna að kosta kr. 1,75 pr. kg. og
var svo tekið fram í hinni upp-
haflegu útvarpstilkynningu um
þetta efni. 1 vísiltöluútreikningi
er ævinlega reiknað með I. fl.
kartaflna. Kostaði þessi fl. áður
kr. 2,45. í þennan flokk fara
fljótvaxnar tegundir, svo sem
Skán og Ben Lommond, en þær
njóta ekki mikillar hylli hér
nyrðra sem matarkartöflur. Þær
eru hér einnig á boðstólum, t. d.
í kjötbúð KEA á . fyrfnefndu
verði. En . þær ! tegundir, sém
menn kaupa helzt til matar hér
eru Gullauga og Rauðar fsl, og
þær eru metnar í úrvalsflokk.
Kostaði hann kr. 2,75 áður, erí nú
kr. 2,25. Þeir, sem vilja þessar
tegundir, verða því að greiða
þetta verð en ekki kr. 1,75. Loks
er til annar fl., sem einnig er á
boðstólum hér, í kjötbúð KEA. í
honum eru tegundir, sem ekki
eru hreinræktaðar svo og. teg-
undin Rós. Þessi fl. kostar kr.
1,50 pr. kg. Hann geta menn feng-
ið ef þeir vilja, en miklu lakari
til matar verður hann að teljast.
Píanókennsla
get tekið nokkra nemendur.
Þórgunnur Ingimundar,
Þórunnarstræti 122.
Sími 1824.

Kúgun kvenna í Sovétríkjiinum
í nýkomnu Lögbergi er eftirfarandi grein í þætt-
inum „Áhugamál kvenna“, sem frú Ingibjörg John-
son skrifar. Segir þar frá kanadískum ritstjóra, sem
var boðinn til Rússlands. Hann hefur — eins ,og ýsl.
sjómenn, sem gist hafa norðurhafnir Rússlands, —
komið auga á eitt fyrirbrigði, sem ea\ íhugunarefni
fyrir kvenþjóðina: aðbúðina, sem ;konan ,á, yið að
búa í þessari paradís kommúnismans..
Greinin í Lögbergi er á þessa leið:
„Það myndi vekja mikla urídrun og hneyksli hér
í borg, og hvar sem væri annars staþar í þessgri
álfu, ef konur sæjust vinna við vegagerð, strætis-
hreinsun, kolaflutning og önnur slík stritverk; það
myndi þykja hinn mesti ósómi að leggja konum
slík verk á herðar. Oðru máli virðist yera. að-gegna
handan járntjaldsins svonefnda; þar er það talið
sjálfsagt að konum séu úthlutuð hin erfiðustu verk
án tillits til þess að þær eru líkamlega veikbyggðari
en karlmenn.
Um þessar mundir birtist í Winríipeg Free Press
ferðasaga til Peiping á hið svokallaða friðarþing
kommúnista; er hún eftir Gerard Filion, ritstjóra
franska blaðsins Le Devoir, sem gefið er út í
Montreal. Hann er ekki kommúnisti, én er nokkuð
róttækur í skoðunum. Honum var boðið á þingið og
sá hann enga ástæðu til að hafna því boði, því frem-
ur sem honum myndi þannig veitast tækifæri til að
athuga að nokki-u það, sem er að gerast í kommún-
istaheiminum, en að honum eigá fáir vestrænir
bíaðamenn aðgang. Segir hann aílnákvæmlégá frá
því, sem fyrir augu bar, og ættu seríi fléstir að lesá
sögusogn hans með athygli.
Samkvæmt fréttabréfum íslenzka útvarpsins, sem
birtast að staðaldri í Lögbergi, þágu ríbkkrir ísíéríd-
ingar boð á þing þetta; vænta má að þeir færi þjóð
sinni eins óhlutdræga frásögn af ferðalagi síríu eins
og þessi kanadlski ritstjóri. 08 '
Hér fer á eftir kafli úr frásögn hans: ,
• „Hinn vestræni ferðamaður, sern ' kérríur' tíl
Moskvu í fyrsta skipti, verður séhnilégá' 'höggdófá
þegar rússneskar konur bera honUríi'fyrrí’' sjónixj
einu götusópararnir, sem eg sá í Moskvu, vorú* kon -
ur; einu verkamennimir, sem eg sá gera við strætin,
voru- konur. Steinsnar frá Lénm-kaþéllúrírii á
Rauða torginu sá eg sex konur viríriá áð ’vé'gabótum
nálægt hinum miklu áhorfendapöllum, er voru þétt-
skipaðir gestum í tilefni hinna miklu Sovét-skraut-
gangna; ein konan ók vörubíl, tvær affermdu efnið
og þrjár unnu að vegagerðinni.
í almenings-skemmtigarði bak við Kremlhöllina
sá eg þrjár konur aka mold í hjólbörum í blóma-
garða, en formaðurinn — karlmaður — stóð afsíðis
með hendur í vösum og veitti þeim gætur. Á flug-
völlunum við Irktusk og Omsk sá eg konurvera að
endm-bæta rennibrautirnar með steinlími — se-
menti.
Fyrirbrigði þessum lík eru algeng í Sovét-Rúss-
landi; enginn veitir þeim eftirtekt, en fólki frá Yest-
urlöndum getur ekki annað en hnykkt við þessari
sjón.“
— Ætli íslenzku gestimir- hafi veitt þessu- eftir-
tekt? .........
— Sáu þeir konur úti við erfiðisvinnu, sem ein-
göngu er falin efidum karlmönnum í öllum .sið-
menntuðum löndum?
Ennfremur.segir Filion ritst.jóri:.
„Konur eru nauðbeygðar .tilnð taka að sér er.fið-
ustu.vinnu; þú sérð þær við vinnu í .stálverksmiðj-
unum og í kolanámnnum. Undir yfirskyni jafnrétt-
is hefur Marxisminn niðurlægt kvenþjóðina;
kommúnistar ásaka okkur um að hafa.gert konuna
að leikbrúðu, en við getum svarað því til, að þeir
hafa gert konuna að vinnuþræl.“
Á sama veg er frásögn Lydíu-Kirk í bréfum til
dætra sinna, er hún sendi þeim meðan hún dvaldi
tvö ár í Moskvu með manni sínum Alan Kirk,
bandaríska sendiherranum þar. Hún hefur nú tekið
saman efni úr bréfunum og gefið það út í bgkar-
formi og heitir bókin Postmarked Moscow; útdrátt-
(Framhald á 15. síðu).