Dagur - 12.02.1958, Blaðsíða 9

Miðvikudaginn 12. febrúar 1958
D A G U R
9
JONAS ÞORBERGSSON:
AFMÆLISKYEÐJA TIL DAGS
HERRA ritstjóri!
Þú hefir verið svo vinsamlegur,
að veita mér kost þess, að ganga á
vit gamalla minninga og flytja
Degi kveðju á 40 ára afmæli
blaðsins. — Eg hefi raunar á 25
ára afmælinu, 12. febrúar 1943,
flutt blaðinu kveðju mína og árn-
aðaróskir og hljóta þær að þessu
sinni að verða mjög hinar sömu.
Frumherjum starfsins og blaða-
mennskunnar á vegum Framsókn-
arflokksins verður minningasamt,
er þeir leiða hug sinn til byrjunar-
áranna, fjóra áratugi til baka. Svo
mjög sem dregið hefir til umskipta
um kjör þjóðarinnar og allt starf
hennar, að kalla má gersamlega
nýtt landnám bæði til sveita og
sjávar, er frumherjunum það ljóst,
að Framsóknarflokkurinn og blöð
hans áttu sitt meginfrumkvæði og
þátt þeirrar nýju sóknar í lands-
málum, er þá var hafin. — Sam-
herjunum frá þeim árum verða
hugstæðir þeir hamingjudagar, er
þeir við mikla fátækt, yljaðir og
hvattir af hugsjónum samvinnu-
stefnunnar og ungmennafélaganna,
ungir, lífsþyrstir og djarfhuga með
langmið framundan, óttu þátt í
frumstörfum þeirrar þjóðreisnar,
sem leitt hefir til svo mikilla tið-
inda. — Á þeim árum, og löngu
fyrr, var fremur spurt um mark-
mið, ákvörðun og árangur seinunn-
innar baráttu en um laun og lífs-
þægindi. — Vera má, að ungum
mönnum, sem vaxið hafa upp við
gerbreyttar þjóðarástæður og ekki
hafa átt kost þeirrar reynslu, sem
töfrar hugsjónanna veita, meti
þessar hugleiðingar og aðrar þeim
líkar til karlagrobbs. — En sögu-
legum staðreyndum verður ekki
hnekkt.
Eg hefi á 40 ára afmæli Tímans
síðastliðið ár ritað alllanga grein
í blaðið, þar sem eg að nokkru
vik inn á frásagnir og minningar
minar frá fyrstu ritstjórnarárum
mínum við Dag. Verða þær ekki
endurteknar hér né við þær aukið
til muna, enda þótt margt væri
fýsilegt til frásagnar, ef rúm blaðs-
ins og ástæður leyfðu. En með
þessum fáu línum leyfi eg mér að
senda þér stutta ræðu, er eg þá
flutti í afmælishófi blaðsins, ef
þú sæir þér fært að hola henni
niður í blaði þínu. Ræðan hefir
hvergi birzt á prenti og mér væri
Ijúft, ef Dagur vildi taka hana til
varðveizlu. Eg hefi trúað honum
fyrir flestu af því, sem mér hefir
verið annt um að mætti geymast
til síðari tima.
Nokkru vildi eg þó við þessar
minningar bæta og minnast tveggja
manna nánar en eg hefi áður gert.
Finn eg mér það skylt á þessum
timamótum, með því eg, vegna
reynslu minnar og kunnugleika, er
bær um að dæma.
Ingimar Eydal tók við Degi í
vöggunni og leiddi hann hin fyrstu
og erfiðustu spor úr hlaði. Þetta
var hjáverkastarf Ingimars, efa-
laust unnið fyrir sama og engin
laun. Þetta hjáverkastarf hans um
tveggja ára skeið var, auk annars,
framlags hans til vakningar- og
viðreisnarbaráttu Framsóknar-
flokksins. Ingimar ritaði alloft í
blaðið á ritstjórnarárum mínum
og tók síðar við ritstjórninni um
skeið, einnig í hjáverkum. Þessi
frumherji varð mér næsta dýr-
Jónas Þorbergsson.
mætur, er eg, nýgræðingurinn, tók
upp starf við blaðið, og var harla
gott til hans að leita um ráðagerð-
ir, hversu mál skyldi upp taka og
á málum halda. .Ingimar Eydal er
einn hinn bezt gerði maður, sem
eg hefi hitt á leið minni, um glæsi-
legar gáfur, drengskap og skapfar
allt. Hann er gæddur þeim hæfi-
leika, að geta jafnan komið auga
á broslega hlið flestra hluta og að
bregða upp græzkulausum gaman-
mólum. Fyrir því varð það ávallt
hressing og óbrigðul unun, að
blanda við hann geði. — Þessi
skemmtilega kimnigáfa auk glæsi-
Iegrar mælsku gerðu hann að svo
skæðum keppinaut á málfundum,
þar sem deilt var um landsmál, að
aldrei líður úr minni þeirra, sem
óttu þess kost að hlýða á ræður
hans.
Með okkur Ingimar tókst líka
fölskvalaus órofavinátta, og óska
eg að senda honum nú, á 40 ára
Virðulega sanikonia.
1 annarri Mósebók Gamlatesta-
mentisins er greint frá því,
hversu Móse leiildi þjóð sína úr
ánauðinni í Egyptalandi yfir
Rauðahafið og Síaníeyðimörkina
til fyrirheitna landsins.
Þessi mikli leiðsögumaður og
leiðtogi átti sér merkilegan töfra-
staf. — Með þessum staf sínum
klauf Móse Rauðahafið, svo að
ísraelsmenn gcngu þar yfir þurr-
um fótum, cn Faraó, sem veitti
þeim eftirför, drukknaði og lið
hans allt.
Og er ísraelsmcnn scttu her-
búðir sínar við Refcdín, þjáðust
bæði menn og skepnur af mcgn-
um þorsta, en þar var ekki vatn
afmæli Dags, hjartanlega vinar-
kveðju með þökkum fyrir alla
hjálp í starfi mínu og öll okkar
kynni og vináttu fyrr og síðar.
Oddur Björnsson, prentmeistari,
er annar þeirra tveggja manna, er
eg á mest að þakka frá starfsárum
minum við Dag. Oddur var mjög
skemmtilegá gerður, gæddur fá-
gætu Jifsfjöri, atorkusemi listfengi
og smekkvísi í starfi og svo kröfu-
harður bæði við sjálfan sig og aðra
um reglusemi og fulla orðheldni í
starfi, að fágætt mátti teljast. Sam-
starf mitt við Odd Björnsson leyfði
mér aldrei minnsta undanslátt um
kröfur til sjálfs mín og hann varð
mér bæði fyrirmynd og fordæmi,
sem á byrjunarárum mínum mót-
aði starfshug minn og starfshætti
þannig, að orðið hefir mér hug-
stætt og giftusamlegt ávallt síðan.
Samstarf mitt við Odd Björnsson
varð mér eftirminnilega ánægju-
legt svo og við starfsmenn prent-
smiðjunnar alla, ekki sízt son hans,
Sigurð O. Björnsson, sem með svo
miklum myndarskap hefir haldið
uppi merki föður síns, fyrirtæki
hans og lífsstarfi. Leyfi eg mér við
þetta tækifæri að senda Prent-
smiðju Odds Björnssonar, prent-
smiðjustjóranum og starfsliði hans
þakkir minar og árnaðaróskir.
Að lokum óska eg að árna blað-
inu allra heilla á þessu merka af-
mæli. — Mér er ánægja að "geta
látið í ljós það álit mitt, að Dagur
hefir með fullri sæmd svarað því
hlutverki, sem honum var ætlað
og upphaflega var til stofnað. Hef-
ir hann verið málsvari samvinnu-
stefnunnar og hófsamlegrar fram-
sækni í Iandsmálum, og hann hefir
verið málsvari Norðlendingafjórð-
ungs í landsmálum og menningar-
málum.
Verður það lokaósk mín til
Dags, að hlutur hans megi haldast
og vaxa á ókunnum árum til geng-
is og sæmdar landi og lýð.
Jónas Þorbergsson.
að fá. Þá tóku menn að mögla og
sögðu við Mósc: „Hví fórstu mcð
oss af Egyptalandi, til þess að
láta oss, börn vor og skcpnur far
ast hér úr þorsta?“ — Þá sló
Móse staf sínum á klettinn á
Hóreb. Og sjó: Þar spratt fram
tær vatnslind og menn og skepn-
ur svöluðu þorsta sínum.
Mér licfur oft orðið hugsað til
stafsins hans Móse, þegar eg hef
huglcitt leiðsögn og afrck stór-
menna okkar Islendinga á 19. öld
og fyrstu áratugum þessarar ald-
ar: Þcirra, sem leiddu okkur úr
nálega sjö alda ánauð til fyrir-
heitna landsins, þeirra, sem
áunnu okkur að nýju sjálfsfor-
ræði, slitu af okkur verzlunar-
liclsi Dana og reistu land og þjóð
úr rústum. — Eg hygg, að
Fjölnismönnum, Jóni Sigurðs-
syni, Skúla Magnússyni, forvíg-
ismönnum samvinnufélaganna,
ættjarðarskáldunum okkar, for-
göngumönnum í sjávarútvegs-
málum og ræktunarmálum hafi
öllum verið fenginn þcss háttar
töfrastafur í liönd, mcð því að
jeir rufu hvcrja hindrun og
slógu livarvctna fram af bergi
tregðunnar, vanans og deyfðar-
innar tærar uppsprcttur lífs-
magns og vaxtar.
'--s
Og hverjir voru svo töfrar
þessa stafs, scm forfcðrum okkar
og forvígismöjinum var í hendur
fenginn? — Það voru töfrar
þjóðarsársaukans. töfrar harms-
ins yfir glötuðu frelsi og glataðri
reisn, töfrar hugsjóna og fram-
tíðarhyllinga, töfrar hugrekkis,
töfrar fórnfýsinnar við mcjm og
málefni, — töfrar þess hugarfars
manna, karla og kvenna, sem
fórnuðu lífi sínu og hjartablóði í
þrotlausu striti við skort’ og
áþján, til þcss að börn framtíðar-
innar mættu öðlast fyrirheitna
landið.
Þetta samkvæmi hér í kvöld
er haldið, til að minnast þess at-
burðar, er gerðist fyrir fjörutíu
árum, að blaðið Tíminn var
stofnaður og Framsóknarflokk-
urinn hóf þjóðmálabaráttu sína.
— Yfir þcssu samkvæmi, jafnt og
öðrum samkvæmum okkar Is-
lendinga nú á dögum, verður, svo
sem vert er, bæði gleði og glæsi-
bragur. — Eg þakka þá sæmd,
sem mér og konunni minni er
vottuð með því, að bjóða okkur
hingað. — En látum okkur nú í
kvöld, þótt ckki sé ncma í bak-
þanka veizluglaumsins, og að
þessum fagnaði Ioknuin, minnast
þess, að atburðurinn fyrir 40 ár-
um var eitt af ævintýrum þjóðvið
rcisnarinnar og ckki hið ómcrk-
asta. — Lótum okkur minnast
þeirra manna, scm þar voru að
verki og flestir cru nú gengnir úr
leik fyrir elli sakir cða cru
liorfnir af þessum heimi. — Og
umfram allt látum okkur minnast
þess, að yfir atburðinum hvíldu
töfrar stafsins góða; — töfrarnir,
sem eg ncfndi hér á undan: að
forvígismennirnir slógu fram af
þungu bcrgi lamandi fortíðar
tæra lind, lífsmagnaða hugsjón-
um, sem streymdi -fram og varð
að miklu fljóti og. sem heldur
áfram að strcyma inn í ókomna
framtíð.
Lindin, sem brýzt fram af
bergi landsins, fellur samkvæmt
lögmáli sínu um víðar lendur
tímans, cýkur sífellt lindasvæði
sitt, tckur í sig margar þvcrár og
verður að miklu fljóti. — í bráð-
um Ieysingum verður fljótið
korgað og fer hamförum. — En í
miðjum straumál fljótsins fcllur
enn og óvallt hin tæra upp-
sprettulind, — hið fyrsta uppliaf
hins mikla straumþunga.
Fyrir 40 árum spratt fram úr
hugardjúpum ungra manna
Iivarvetna um land upphafslind
Framsóknarflokksins, helguð og
skírð hugsjónatöfrum samvinnu-
félaganna og ungmennafélag-
anna. Þcssi lind cr fyrir löjigu
orðin að miklu fljóti, hcfur fallið
um víðar lcndur og tekið í sig
margar þvcrár. — Hún hefur
fallið gegnum tíma bráðra levs-
inga þjóðlífsins og mikilla upp-
Iausna eldri þjóðhyggju og þjóð-
hátta. — Þessari lind hcfur verið
og verður ávallt sú hætta lniin,
að korgast um of og hverfa í of
urflóði aðfallandi straumvatna.
— í kvöld fagnið þið Framsókú-
armcnn yfir unnum árangri, yfir
breidd og straumþunga þessarar
elfu og þið cigið samúð mína
fullkonma. — Eg sjálfur hef nú
svo lengi staðið hlutlaus álengd-
ar, að mér bæri ekki að dæma
um það, sem miður kann að hafa
farið, heidur viðurkenna og
fagna yfir því, sem lengst hefur
verið komizt í upphaflega átt
stefnunnar. — Eg geri ekki ráð
fyrir því að eg, héðan af, cldist í
þessum efnum frá æsku minni.
— Eg stend enn svo föstum fót-
um á upphafsstöðvum samvinnu-
stefnunnar og ungmennafélag-
anna í landinu, að mér verður ein
áliyggja jafnan hugstæð. — Fyrir
því langar mig nú til — um leið
og cg fagna með ykkur í kvöld,
að cnda þessi fáu orð mín nveð
varnaðarorðum og brýningum til
ykkar.
Gætið þess, Framsókivarmcnn,
að mcginstraumþungi þeirrar
elfu, scm ber franv stefnu ykkar
og starf, verði ávallt helgaður a£
upphaflcgum hugsjónunv þessar-
ar viðleitni; að upphafslindin
lvaldist hrein og tær í miðjum
straunvál. — Því að eins og sá
nvaður, sem stjórnast af síngirni
cinni saman, verður fcyskinn
kvistur á meiðinum og óhlut-
gengur þjóðfélagsþegn, eins
vcrður og sérhver stjórnnvála-
fylking, senv ckki er borin uppi
og efld af hugsjónum, feigðinni
mörkuð.
Takist ykkur lvins vegar, að
helga meginstefnu ykkar upplvaf-
lcgunv hugsjónunv flokksins, —
varðvcita upphafslindina hreina
og tæra í miðjum straunvál, nvun
elfa ykkar falla franv unv sífellt
víðari lendur. — Hún mun falla
með vaxandi straunvþunga langt
inn í ókonvnar tíðir.
Eg óska Tímanunv allra hcilla
og ykkur Framsóknarnvönnunv,
gömlunv og ungunv, árna eg
gengis og góðra verka.
Jónas Þorbergsson.
EiSí? spurði maðurinn
(Framhald af 6. síðu.)
eg núna í 27 herbevgja einbýlis-
húsi með kjallara og tveimur
bílskúrum og 18 metra háum út-
sýnisturni.
Stundum fæ eg ægilega mar-
tröð. Mig dreymir að eg sé enn
að byggja. Eg byggi hverja hæð-
ina upp af annarri. Esjan er orð-
in að pínulítilli hundaþúfu langt
fyrir neðan mig. Eg get ekki
hætt. Næsta hæð kostar ekki
neitt.
RÆÐ A
flutt í afmælishófi að Hótel Borg á 40 ára
afmæli Tímaiis, 18. marz 1957