Dagur - 12.02.1958, Blaðsíða 12

12
D A G U R
Miðvikudaginn 12. febrúar 1958
Nokkur orð varðandi grein um
Almannatryggingar
Helgi Kristjánsson Húsavík
Kveðjuorð
f 8. tbl. Dags þ. á., nánar til-
tekið 29. janúar sl., ritar Magnús
Kristjánsson frá Sandhólum
grein, er hann nefnir Digrir sjóð
ir tii höfuðstaðarins, en að und-
irtitli Nokkur orð um almanna-
tryggingar.
Þar sem mjög mikillar van-
þekkingar gætir í greinninni á
störfum Trygginganna og efna-
hag, og jafnframt eru þar bein-
ar staðleysur, vildi eg mega biðja
blaðið fyrir eftirfarandi athuga-
semdir, svo að lesendur þess
standi ekki lengur í þeirri trú,
að staðhæfingar Magnúsar séu
réttar.
Þar er þá fyrst til að taka að
Magnús telur sig hafa í Rvík
ekið í bíl fram hjá „þrem ný-
byggðum, sem kunningi sagði
mér, að byggð væru að mestu
fyrir almannatryggingafé."
Hér virðist átt við íbúðahverfi,
og sennilegast, að kunningi
Magnúsar hafi átt við lánveit-
ingar úr Lífeyrissjóði opinberra
starfsmanna. Er sá sjóður í
vörzlu Almannatrygginga, svo
sem alkunna er, en ekki eign
þeirra, og lánaður út til íbúða-
bygginga opinberra starfsmanna
eftir föstum reglum. M. a. hafa
margir opinberir starfsmenn hér
í bæ notið góðs af þessum sjóði.
Tryggingastofnun ríkisins á
engar húseignir í Reykjavík,
rekur m. a. starfsemi sína í leigu
húsnæði, sem hún að vísu nú
hefur gert ráðstafanir til að
eignast, að því ég veit bezt.
Hér á Akureyri eiga Almanna-
tryggingar enga húseign, en hins
vegar eiga Ahnennar trygging-
ar h.f. hluta af Hafnarstræti 100,
en þar leigir bæjarfógetaembætt-
ið 2 stofur á 2. hæð fyrir Trygg-
ingaumboð Akureyrar og Eyja-
fjarðarsýslu.
í áframhaldi af hugleiðingum
sínum um ímyndaðar húseignir
Tryggingastofnunar ríkisins og
stórfelldar sjóðmyndanir hennar
segist Magnús hafa grafið upp,
„að 1953 þurfi ríkið að greiða
tryggingunum 110 millj. kr.“
Eg hef fyrir framan mig'
prentaðan rekstursreikning
Tryggingastofnunar ríkisins fyr
ir þetta ár (1953). Þar stendur
að framlag ríkisins það ár til
trygginganna sé 39.9 millj. kr.
M. ö. o. Magnús segir framlagið
70 millj. kr. hærra en rétt er.
Heimildir hans eru vægast sagt
næsta óáreiðanlegar. Þetta ár
varð 2.9 millj. kr. halli á trygg-
ingunum, svo að engir öfundar-
sjóðir hafa myndazt það árið.
Enn segist Magnús hafa heyrt
þess „getið í útvarpsfréttum fyr-
ir jólin, að ríkið byggist við að
þurfa að greiða 180 millj. kr. til
Tiygginganna 1957.“ Hér virðist
heyrnin hafa brugðizt Magnúsi
mjög illa. Á fjárlagafrumvarpinu
fyrir 1957 var áætlað til Al-
mannatrygginga 47 millj. kr. og
til sjúkratrygginga 12 millj. kr.
Þessi áætlun er svo fyrir yfir-
standandi ár 47.6 millj. kr. og
15.2 millj. kr. Misheyrnin er
semsé þreföld, og má minna
gagn gera.
Þessu næst tekur Magnús sér
fyrir hendur að reikna út, hver
sú upphæð verði, er einstakling-
ur greiði til Almannatrygginga
frá 16—67 ára aldurs, og kemst
að þeirri niðurstöðu að hún verði
sem næst 1 millj. kr.
Nú var iðgjald hjóna hér í bæ
fyrir árið 1957 kr. 952.00, en
sjúkrasamlagsgjald hjóna kr.
960.00. Samanlagt yfir árið eru
þetta 1912 kr. Nú er hver ein-
staklingur iðgjaldsskyldur í 51
ár í lengsta lagi og greiðir þá
miðað við hæstu greiðslu 1957
(hjón) alls kr. 97.500.00 yfir all-
an tímann. Sjá allir að þá upp
hæð skortir mjög í milljónina.
Um hitt má þrátta endalaust,
hvað fáist fyrir iðgjöldin, því að
það fer eftir ýmsum aðstæðum:
hvort menn öðlast rétt til fjöl-
skyldubóta, barnalífeyris, slysa-
bóta o. s. frv.
En til fróðleiks má t. d. geta
þess, að hjón, sem verða 77 ára
og tækju lífeyri frá 67 ára aldri
hefðu með núverandi hæð lífeyr-
is þegar fengið 130 þús. rösk, eða
drjúgum hærri upphæð en öll
iðgjöld sín.
Þá flaskar Magnús í grein
smni á því, að kunna ekki grein-
armun á örorkulífeyri og ör-
orkustyrk. Hið fyrra er skyldu-
bætur til öryrkja, er misst hafa
75% starfsorku eða meir að
mati tryggingayfirlæknis, ef
tekjur hamla ekki. Hið síðara
heimildarbætur til 50—70% ör-
yrkja, og ná reglur um niður-
fellingu iðgjalds ekki til þeirra,
né heldur greiðir Trygginga-
stofnunin sjúkrasamlagsgjöld
þeirra.
Fleiri skekkjur í grein Magn-
úsar Kristjánssonár verður hér
ekki elzt við, og að sjálfsögðu ber
ekki að skoða þessar leiðrétting-
ar sem neitun á því, að ekki
standi sitthvað til bóta á trygg-
ingalöggjöfinni. Þvert á móti er
það skoðun mín að þar þurfi
margt lagfæringar við en þær
lagfæringar verður að vinna af
þekkingu og skilningi á lögun-
um en ekki af tortryggni og
þekkingarskorti.
Hér skulu svo að lokum birtar
nokkrar tölur sem ættu að geta
sýnt mönnum hve fjarri lagi sú
staðhæfing er, að Tryggingarnar
sogi héðan fé. Tölurnar eru mið-
aðar við árið 1956.
Bætur greiddar
á Akux-eyri það
ár voru kr. 8.099.342.00
Bætur greiddar
í Ef. — 3.240.334.00
Slysa- og
sjúkrab. um — 700.000.00
Samt. kr. 12.038.676.00
Þessu til viðbótar koma svo
sjúki-asamlagsgjöld elli- og ör-
ox-kulífeyrisþega, um kr. 350
þúsund.
Álögð iðgjöld einstaklinga í bæ
og sýslu, slysati-yggingagjöld at-
vinnurekenda, bílstjóra og sjó-
manna svo og framlag Akux'eyr-
arbæjar og Eyjafjai'ðarhi'eppa
var þetta ár alls kr. 7.178.064.00.
Framlag ríkissjóðs að % ætti þá
að hafa verið fyrir þessi byggð-
ai'lög um .3.590.000.00 kr„ eða
greiðslur Tryggingastofnunar-
innar hér um 1.6 millj. kr. hærri
en svaraði tekjunum.
Nýtt met var sett í farþegaflugi
í heiminum árið sem leið. Nýtt met
liefir verið sett á hverju einasta ári
frá þvi að síðustu styrjöld lattk,
1945. í fyrra flugu samtals 87 mill-
jónir farþega með farþegailugvél
um hcimsins. Meðalfluglengd hvers
í dag var horinn til moldar
frá Húsavíkui'kii'kju Helgi Krist-
jánsson kjötmatsmaður. Fylgdi
honum til gi-afar einn stærsti
hópur manna er hér hefir sézt
við samskonar athöfn, enda var
Helgi kunnugur hverju fullorðnu
mannsbarni frá Ljósavatnsskai'ði
að Jökulsá á Fjöllum. Sýndi áð
ui'nefndur mannfjöldi, sem þó
var minni en oi'ðið hefði í góðu
fæi'i úr sveitum, svo að eigi vei'ð-
ur um villzt, hvern hug menn
báru til hins látna. Auk þessa
voru svo margir vinir Helga
bundnir í skipavinnu og gátu
eigi mætt af þeim sökum.
Helgi var fæddur árið 1893 og
á sextugsafmæli hans, gerðu
vinir hans og samstarfsmenn sér
rökstuddar vonir um það, að enn
mætti vænta alllangrar samveru
og samstai'fs. — En skyndilega
dró bliku á loft, fyrir tæpu ári,
sem boðaði vá, enda ekki langt
að bíða afleiðinga, því hinn 23.
janúar þessa ái'S var hann látinn,
öllum til hai'ms og saknaðai’, er
til hans þekktu.
Við Helgi uxum upp saman
frá unglings- til fullorðinsái'a og
rofnaði aldrei né féll nokkru
sinni skuggi á þá vináttu, sem af
því spratt.
Aldrei hefði mér hugkvæmzt
að biðja Helga nokkuri'ar þeirrar
bónar, er hann hefði ekki talið
farþega reyndist vera 935 kíló-
metrar.
Tölur þessar eru frá alþjóða flug-
málastofnuninni — ICAO —, og lét
framkvæmdastjóri stofnunarinnar,
Svíinn Carl Ljungberg, svo um-
mælt, að með sama áframhaldi og
verið hefði frá 1945 myndi flugfar-
þegatalan kornast uppí 100 miljéxnir
árið 1958. I’essar tölur þýða, að
farþegaflugvélar heimsins eru sam-
tals 10 miljémir klukkustundir á
loíti yfir árið.
2 miljónir farþega kringum jöröina.
Flugfarþegatala heimsins árið
sem leið svarar til þess, að fluttir
hefðu verið tvær miljémir farþcga,
sem svarar vegalengd kringum jörð-
ina. Eða, sagt á enn annan hátt:
Samanlagt ferðalag hinna 87 miljém
flugfarþega svarar til þess, að flogið
hefði verið með hvern einasta Dana,
Norðmann og Finna — börn og
gamalmenni meðtalin — frá heima-
landi þeirra yfir Atlantshafið lil
Ameríku.
Öryggisráð
Sameinuðu þjóðanna hélt samtals
49 ftmdi árið sem leið. Það var
einum fundi færra en 1956. — í
fyrra voru alls 28 fundir haldnir
í ráðinu um Kashmir-deiluna.
sjálfsagt að verða við samstundis
og munu furðu mai'gir hafa líka
sögu að segja, svo var hann bón-
góður og hjálpfús. Ti'yggari eða
betri vin hefði ég naumast getað
fundið, þó vel væi'i leitað.
Helgi var allra manna glaðast-
ur og kátastur í vinahópi og
mai-ga gamanstund áttum við
saman fyrr og síðar enda max'gt
aðhafzt til skapléttis og skemmt-
unar á unglingsái’unum og oft
hlegið dátt, stundum þó mest af
því, að sjá Helga velta um
hi-ygg tárfellandi af hlátri og
kátínu. Komur hans á heimili
ínitt hin síðari árin, eftir að við
urðum aftur nágrannai', voru
mér og fjölskyldu minni ætíð
fagnaðar og gleðistundir og bein-
linis hlakkað til næstu heim-
sóknar, sem nú er innilega sakn-
að, en jafnframt þakkað, það sem
þegið var.
Það er ætíð þungbært, að skilja
við góða förunauta í hinzta sinn,
en það er eitt af óhagganlegum
lögmálum tilvex'unnai', komist
maður annai-s eitthvað til ára, að
slíkt verður ekki umflúið og ber
að sætta sig við það, eftir beztu
getu.
Það eina sem gei't verður, er
því það, að geyma íneð sér allar
góðar minningar og þakka þeim
sem til þeiri-a hafa stofnað.
Helgi Kristjánsson var einn
þeirra, sem mínar þakkir og
míns fólks vei’ðskuldaði og eiga
þsesar línur að flytja þær, þó
seint komi. Vei’a má að það stoði
hann lítt héðan af, né nái til
hans, en yfii'leitt eru loka-þakk-
irnar til manna ekki fluttar þeim
í lifenda lífi, heldur eftir dúk og
disk, eins og það er orðað og
bregður hér því ekkert nýrra
við.
Húsavík 3. febrúar 1958.
Sigurður Egilsson.
------------o----
Helgi Kristjánsson, fréttaritai'i
Dags í Húsavík, var til grafar
boiinn 3. þ. m. Hann andaðist 22.
jan., 63 ára að aldri. Með honum
er mætur maður og drengur góð-
ur til hvíldar genginn.
Helgi var Þingeyingui', ætt-
aður frá Húsabakka í Aðaldal, en
dvaldist á unglingsárum sinum á
Laxamýi'i. Hann kvæntist Þuríði
Sigtryggsdóttur frá Jarlsstöðum í
Aðaldal og í-eistu bú þar í sveit.
Þau eignuðust tvö börn, Sigríði,
sem er gift kona í Húsavík og
Hrein, gjaldkei'a hjá Kaupfélagi
N.-Þingeyinga á Raufarhöfn.
Konu sína missti Helgi eftir
stutta sambúð og fluttist hann
eftir það til Húsavíkur og átti þar
heima til dauðadags. Hann var
kjötmatsmaður hjá K. Þ. í meira
en aldarfjói'ðung og vann auk
þess ýmis önnur störf hjá félag-
inu, meðal annai's skrifstofustöi'f.
Helgi var öi'geðja og örlátur,
hreinskiptinn og drenglyndur. —
Hann var hx-austmenni og verk-
maður mikill og trúr. Hneigðir
Framhald á bls. 15.
íslenzk bókmennfasaga eftir
Stefán Einarsscn prófessor
Seint éi síðasta éiri kom tit í
Bandáríkjunum íslenzk bókmennta-
saga eftir Stefán Einarsson prófess-
or í Baltimore. Béxkin er gefin éit
af félaginu The American-Scandi-
navian Foundation.
Bókin heitir á ensku „A Hist-
orv of Icelandic Literature", og er
þriðja ritið í flokki Ixóka um sögu
og bókmenntasögu Norðurlanda,
sem félagið gefur út, og jafnframt
fvrsta heildarritið, scm skrifað er
á ensku um íslenzkar béxkmenntir. j
I béxkinni, sem er 400 blaðsíður
að stærð, er rakin jxróun ísleiizkra
bókmennta, allt frá þjéiðveldistím-
anum fram á vora daga. Hiifundur
skiptir efninu í ýmsa þætti: helgi-
kvæði, veraldlegan kveSskap,
kirkjulegar bókmenntir, ýmis af-
brigði sagnaskáldskapar, áhrif sið-
inga o. s. frv. Einn kafli bókarinn-
ar cr helgaður tímabilinu milli
fyrri og síðari hcimstyrjaldar og
annar fjallar um skáld og ritliöf-
unda meðal Vestur-lslendinga.
Bragi Sigurj.
Farþegaflugið í heiminum
Eins og ef allir Danir, Norðmenn og Finnar
hefðu verið fluttir yfir Atlantshafið