Dagur - 22.12.1965, Qupperneq 3

JÓLABLAÐ DAGS
3
ÓLAFUR ÓLAFSSON KRISTNIBOÐI:
Mainz til
Höfuðatriði í ævisögu Jóhannes-
ar Gensfleisch zum Gutenberg, eru
auðtalin: Hann var fæddur 1394 í
Mainz á 4>-ýzkalandi, fann upp
prentlistina 1446, gaf út fyrstu
Biblíuna á prenti 1455 og dó 1468,
þá 74 ára gamall.
Furðu lítið meira er vitað með
vissu um manninn, sem vegna upp-
fyndingar sinnar og frábærs al'-
reksverks, varð einn af mestu
menningarfrömuðum mannkyns-
ins.
Nefna má það, sem víst er talið,
að hann lifði ákaflega hamíngju-
snauðu lífi. Hann átti í skuldabasli
miklu, varð tvívegis gjaldþrota,
lenti í málaferlum, varð tilneydd-
ur að lokum að láta af hendi prent-
smiðju sína við forheVtan lánardrott
inn. Hann var fertugur, þegar hon-
um var stefnt fyrir að hafa rofið
hjúskaparheitið. Hann . kvæntist
aldrei. i > i >.
Til eru heimildir er benda til > '
Jress, að hann .yarð 'sndmma hag-
leiksmaður ágætur. Hann lyar gull-
smíðameistari, fágaði dýra steina
og smíðaði málmspegla fyrir tildur-
drósir. Að sinni miklu uppfyndingu
vann liann í hjáverkum og með
leynd í tíu ár.
'Síðustu æviárin mnn hann hafa
verið blindur. Aðrir tileinkuðu sér
heiðurinn af að hafa l'nndið upp
prentlistina og högnuðust á stór-
kostlegri sigurför hennar um lönd
og álfur heims.
bœw , ;an
Myndastytta Gutenbergs í Mainz, gjörð
af Thorvaldsen
Jóhannes Gutenberg vann tvö-
faldan stórsigur.
Meginatriði uppfyndingar hans
var lausaletur og prentjrrýstivél,
eða pressa. Á því hvorutveggja bygg
ist öll prentun enn, eftir fimrn alda
Jrróun.
Notagildi uppfyndingar sinnar
sannaði hann einnig sjálfur, með
útgáfu fyrstu bóka prentaðra með
lausaletri — og þá fyrst og fremst
með útgáfu Bókarinnar, senr enn
þykir bera af flestum bókum öðr-
um.
Biblían hefur að eintaka fjölda
náð meiri útbreiðslu en nokkur
bók (önnur. Síðan gengið var frá
fyrstu ritaðri ittgáfu hennar, eins
og við nú hcöfum hana, á fjórðu öld
eftir Krist, hefur ritum hennar ver-
ið snúið á 1233 tungumál, sem
áætlað er að 96 hundraðshlutar
mannkynsins geti skilið — ef ekki
vantar lestrarkunnáttu. Slíkt und-
ur hefði ekki gerzt án prentlistar-
innar.
Tvo fyrri Jrriðjunga Jreirra 16
alda, sem saga Biblíunnar nær yfir,
eða nálega tíu aldir, átti útgáfa
hennar cinkum skjólshús í kristn-
um klaustrum, — framan af aðal-
lega í Egyptalandi og Sýrlandi.
Öld eftir öld unnu þúsundir
munka að afritun bóka í Jrágu
kirkjunnar og stofnana hennar. Og
hvergi hafa handrit varðveitzt bet-
ur frá sagga loftsins og ránshendi
mannsins en innan klausturmtira.