Dagur - 22.12.1965, Qupperneq 6

6
JÓLABLAÐ DAGS
1959, að hún var send með særisku
skipi til sinna upphaflegu heim-
kynna, Pelplin í Póllaridi.
Tzfetlur einar af Gutenbergs Biblíu
teljast til sjaldgæfra dýrgripa.
Geymdur er í háskólabókasafn-
inu í Tíibingen í Þýzkalandi, fjórði
partur blaðs. Eitt blað eða fleiri fyr
irfinnast í bókasöfnum vestrænna
þjóða. Flest eru þau 63, að því er
íroðir menn telja.
Sautján blöð úr Gutenbergs Bib-
líu eru í Kungliga Biblioteket í
Stokkhólmi, þannig til konrin, að
þau höfðu verið notuð í kápur ut-
an um ríkisreikninga. Enn eru til
í ríkisskjalasafninu þar í borg alda
gamlir reikningar í slíku bandi.
Gutenbergs Biblía frá St. Bride
klaustri hafði verið tekin úr bandi
til slíkra nota .
Engar skýrslur ná yfir það, hve
mikið kann að vera um einstök
blöð úr Gutenbergs Biblíu í fórum
fornbóksala og braskara. Vitað er
þó að yfirgnæfanlegur meiri hluti
slíkra bókarleifa muni vera í Banda
ríkjunum.
Eins dæmis skal getið til skýring-
ar á því.
Maður er nefndur Gabriel Wells
og á heima í Xew York. Hann hafði
komizt yfir eintak af Gutenbergs
Biblíu, en í það vantaði 48 blöð.
Hann leysti úr bandi þau 593 blöð,
sem eftir voru. Hann lét nú binda
þau livert um sig' milli leðurfóðr-
aðra og skreyttra Spjalda — og aúg-
lýsti með hæfilega miklu skrumi til
sölu.
Annar rnaður, A. Houglon að
nafni, átti 260 blöð og seldi „í srná-
sölu“.
Minningu meistarans frá Mainz
hefur verið maklcgur sómi sýndur.
Af frægum söfnum í býzkalandi
munu tvi) vera einna kunnust með-
al menntanranna viða um heirn:
Annað er í Wittenberg og kennt
við hinn mikla biblíuþýðanda og
siðbótafrömuð Martein Luther, —
hitt helgað minningu hins snjalla
hugvitsmanns og Biblíu útgefanda
Jóhannesar Gutenbergs.
Gamla Gutenbergs safnhúsið í
Mainz eyðilagðist í loftárásum
1945, en safnmunum tókst að
bjarga. Fyrir atbeina alþjóðlega
Gutenbergsfélagsins og Sambands
biblíufræðinga — og fjölda margra
annarra aðila — var húsið endur-
byggt miklu stærra og fullkomnara
en áður. Þar er nú fullkomnasta
prentlistarsafn í heimi.
I Gutenbergssafninu í Maiuz má
nú rekja lmökralausa sögu prent-
listarinnar allt frá byrjun 15. aldar
og til síðustu ára. Ometanleg hand-
rit og skjöl liá Babyloníumönnum,
Egyptum, Hellenum og Rómverj-
um vísa veginn til aldanna fyrir
daga Gutenbergs og allt til upphafs
prentlistar. Verkfæri og áhöld frá
ýmsurn tímum sýna, auk bókanna,
þróun prentlistar. Þar gefur að líta
r > *
L»œ tttttttfótttrt
tthMfrt tfclWi 1
* f

Blaðsíða í Gutenbergs Biblíu, skreytt
nieð blómum og fuglum, liandmáluð-
um. Formáli og upphaf Orðskviðanna.
Mynd af Salómó konungi, máluð í op
upphafsstafsins, sem mun vera P
nákvæma fyrirmynd Hólaprent-
smiðju hinnar fornu.
Þarna hefur verið komið upp
prentstofu Gutenbergs með öllum
tækjum. Þar eru að verki prentar-
ar klæddir líkt og iðnaðarmenn á
15. ökl. Safngestir geta fengið heim
með sér biblíublað úr gömlu press-
unni, eins og hún hefur verið smíð
uð eftir fornum fyrirmyndum. —
Kjarni og stolt safnhússins er þó
Gutenbergs Biblía.
Yfir 70 þúsund gestir frá 60 lönd
um rituðu nöfn sín í gestabók safns
ins á fyrsta starfsári þess.
Söguþræðir hinna miklu biblíuút-
gefenda, Jóhannesar Gutenbergs
og Guðbrands Þorlákssonar, lágu
saman um síðir, eftir einnar aldar
aðdraganda.
Prentlistin breiddist óðfluga út.
Að liðinni hálfri öld frá því, er
Gutenberg lauk smíði fyrstu tækja
til prentunar, höfðu 1120 prent-
smiðjur verið stofnsettar í alls 260
borgum og bæjum Vestur-Evrópu.
Sjálfsagt hefur þeim langflestum
svipað til fyrstu prentsmiðju hér á
landi. Brautryðjendur voru faraud-
sveinar, er fluttu stað tir stað með
prentþrýstivél og fábreytt úrval let-
urs og annað, sem nauðsynlegt var
til préntunar blaða og bóka.
Þeirrar stéttar hefur að líkindum
Jón sænski verið, sá er )ón biskup
Arason fékk hingáð til lánds og lét
stofna prentsmiðju 1530 eða þár
um bil, Hólastól til mikils frægðar-
l j °
áirka og alþjóö fil óméfarilegs;gágns
og sóthá! ‘ ’’ 1
Bökirien'nfir höfðri órðið til og
varðveitzt 'liér á landi með svípuð-
um hætti og í hinum stóru og auð-
ugu ríkjum álfunnar. Hér voru
bækur skrilaðar og afskrifaðar öld
eftir öld. Hélzt það jafnvel lengi
eftir að farið var að prenta bækur.
Jón prófessor H elgason telur að
áætla rnegi að til séu íslenzk hand-
ritabindi „einhversstaðar í nám-