Dagur - 22.12.1965, Síða 8

8
JÓLABLAÐ DAGS
SIGURÐUR EGILSSON:
Nokkrar æskuminningar
op fer^asaöa frá 1901
FYRSTU endurminningar mínar, er
en tolldu glöggt í minni, munu vera
frá'3. og 4. aldursári.
Þá var á heimili mínu gamall maður,
Jósef aS nafni, sem ég tel mig ,muna
allglöggt hvernig útlits var og einnig
man ég vel kæk er hann var haldinn,
en það var smá hóstakjöltur á undan
hverri setningu er hann hóf máls á.
Honum mun hafa verið ætlað að líta
eftir mér úti við, en ellihrumleiki bann-
aði honum að hafa hemil á sti'ák, sem
var allfrár á fæti, eftir aldri og auk þess
talinn óþægur. Minnist ég þess einn
daginn að voi'lagi, að stór pollur hafði
myndazt fram undan útgöngudyrum
hússins, svo að krók varð að fara til
þess að komast fram hjá honum. Var
ég að spígspoi-a við pollinn og mynda
mig til að vaða hann, en vissi vel að
slíkt var foi'boð, hversu sem mig þó
langaði til þess. í þessu kemur Jósef í
dyrnar og segir um leið í fullu trausti
þess, að sér verði ekki hlýtt: „Vaddu i
pollinn", en það lét strákur ekki segja
sér nema einu sinni og gerði enda
meira, því pollinn óð hann í sprettinum
og bleytti bæði lappir og rass og taldi
sig gert hafa í fullri heimild. Fengu svo
báðir sneypu af. Eftir þetta baðst Jósef
undan eftirliti með stráknum, sem hann
taldi sig engan mann til að eltast við,
en sagðist fremur reyna að dvelja fyrir
systur hans, ef með þyrfti, sem var
tveim árum yngri og lítt gangfær, en
til þess kom lítið, því gamli maðurinn
fékk lungnabólgu ekki alllöngu síðar,
er varð honum að aldurtila.
Kemur nú næsta glögga myndin, sem
ég man, á þá leið, að morguninn sem
Jósef dó, fói-u þeir afi minn og paþbi
inn í herbergið hans til að hagrá^Sa.
iíkinu og bera út í geymsluhús á hlað-
inu. Vildi ég nú óvægur fara méð þéim
inn í herbei-gið, en var stjakað frá, enda
þótt ég sækti allfast á, en erindið var
að sjá sálina úr Jósef, sem mér hafði
skilizt að væri orðin laus frá honum og
þá að sjálfsögðu sýnileg og erindi feðga
mundi þá vera að fást eitthvað við
hana, þar sem meira mundi um hana
vert en sjálfan Jósef eins og komið var.
Nú var líkið borið út og lagt á fjalir
úti í geymsluhúsinu. Næstu daga var
ég svo á hnotskóg eftir sálinni, sem ég
taldi víst að hlyti að vera á sveimi
kringum Jósef, en með því að hátt var
upp í gluggann á herberginu þar sem
líkið stóð uppi (fjölin mun raunveru-
lega hafa verið reist upp, svo að líkið
’stóð, eftir því sem mig minnir), sá ég
glöggt hvaða hugmynd ég gerði mér
um útlit eða eiginleika sálarinnar, en,
lítil þóttist ég vita að hún vpei'i, fleyg
á einhvorn máta og út um éndáþai\m-
inn áleit ég hana hafa fai'ið; þegar mað-
urinn dó.
Það sem ég man mest fi'ásagnarvert
og hægt er að tímasetja eru jai'ðskjálft-
arnir 1896, sem voru allsnai'pir þó mild-
ir mættu teljast heima, samanborið við
það sem á gekk sunnanlands.
Á mínu heimili var stórt og traust
timbui’hús, sem þola mundi mjög mik-
ið, en þegar stæi'stu kippirnir riðu á,
hnykkti í húsinu og nötraði talsvei't,
svo að mér leiddist það og var meira
úti en inni yfir daginn, en man þó bezt
eftir því, að ég hélt mig mikið í torf-
bænum, sem var rétt hjá timburhúsinu
og húsmennskufólk bjó í, því að mér
fannst heyrast minna þar á og jafnvel
hristast minna, en skynsemin nægði
ekki til þess að vita að torfbær er vara-
samari en gott timburhús þegar urn
þverbak keyrir með jarðskjálfta., í
þessu sambandi minni'st ég þess, að í
einu baðstofurúminu var köttur á srpá-
kettlingum, sem ég var að leika mér að,
en gömul kona, Jakobína að nafni, sem
fór til Ameríku litlu síðar, sat á rúmi
gegnt mér og mun hún hafa átt köttinn.
Baðstofan var þiljuð innan, en á einurn
stað bak við rúmið sem kisa vai' í,
hafði fjöl gefið sig frá, svo að stór í'ifa
var á þilinu. En hvernig sem á þvi stóð,
varð mér sú skyssa á, að missa einn
kcttlinginn inn í rifuna á milli þils og
veggjar og man ég enn í dag harma-
tölur gömlu konunnar og ávítui', því
hún áleit mig hafa gei't þetta af hrekkj-
urn, enda gekk illa að ná kisa út, sem
hefir víst, skrþð.ið eitthyað frá rifunni.
Kaus pg því heldur að þola háváðann
og hrístinginri í heimahúsibu, on .áð!
eiga riléira' undir’ toi'fbæjai’vistinni.
Ekki man/ég til meinnar hræðslu' við.
j.ai'ðskjálfitana hjá rpér, né,, að, nokkur
, ^ei'ðist,',en, pkký fi'ptjti^t; um þpíöpin og
tjónið sunnanlands, fyrr en allíöngu
síðar.
Eins og ' altítt var um sveitadrengi,
fékk ég snemma áhuga á að komast á
fjárrétt og helzt í göngur og mun hafa
sótt mjög fast að komast á Hraunsrétt,
sem var fjárflesta réttin í S.-Þingeyjar-
sýslu og sú sem flestir reyndu að kom-
ast á og var mér loks lofað því að haust-
ið sem ég yrði 9 ára (1901) skyldi það
ske og má geta nærri hvort gefið var