Dagur - 22.12.1965, Síða 11

JÓLABLAÐ DAGS
11
súkkulaðibollum, sem buið var að hella
í þegar ég settist, hvernig sem á því
hefir staðið. Súkkulaðibollinn leit mjög
sakleysislega út og girnilega og inni-
haldið sýndist vera mundi ylvolgt með
því að ekkert rauk upp úr bollanum.
Saup ég því hiklaust vænan sopa, en
hann reyndist mér sá hvimleiðasti er
ég hafði sopið og hefi raunar sopið síð-
an, þvi undir skáninni sem myndast
hafði á yfirborðinu var sjcðheitt súkku-
laði og hefi ég aldrei í verra komizt.
Að spýta út úr sér eða stökkva frá
borðinu, fannst mér hvorttveggja ófært,
þótt mér kæmi það raunar fyrst í hug.
Var þá ekki eftir nema sú eina lausn,
að kyngja sopanum hvað sem tautaði.
Um þessa skömm mátti enginn vita
fyrr né síðar og þær sáru kvalir, auk
sneypunnar, reyndi ég að bera með
sjálfum mér, en langur tími leið þar til
fullgróið var, og lítið gagn vafð mér að
góðum og girnilegum veitingum á
Skinnastað að því sinni, enda kom ég
engu niður. En þessi reynsla hefir dug-
að mér ævilangt ó sínu sviði og nú veit
ég að mjólkin í súkkulaðinu átti sökina
vegna þess eðlis síns að leita á að
mynda skán á yfirborði þegar hún er
hituð eða soðin.
Einhverntíman snemmá vetrar var
frænka mín dóttir Björns skírð með all-
mikilli viðhöfn nafni ömmu sinnar, og
komu þá gestir af næstu bæjum, eink-
um Skógum, næsta bæ fyrir vestan, en
þar var mannmargt heimili, stórmynd-
arlegt og náið frændfólk okkar, enda
vinátta góð og samneyti mikið á milli
heimilanna. Var nær daglega sótt vatn
í lind hjá Skógum, því ekkert neyzlu-
vatn fékkst í Ærlækjarseli, en þvotta-
vatn yar sótt í tjörn hjá Hróastöðum,
næsta bæ austanvið. Oft kom ég í
Skóga, mór til stórrar ánægju, þar sem
viðtöfcúr og viðmót allt var ákjósan-
legt. Þá var langamma mín Rannveig á
'lífi á níræðisaldri að mig minnir, en
fögzt í kör; þó vel málhress og talaði
heilmikið við mig. Þótti mér nokkuð
unu vei't að hafa séð langömmu mína,
sem þá var sjaldgæfara að mönnum
auðnaðist, en á seinni árum síðan meðal
mannsævin lengdist og ömmurnar fóru
að verða yngri eða réttara sagt ungu
ömmunum og langömmunum fór að
fjölga.
Einn viðburðurinn var sá, að Björn
frændi þurfti út í Grjótnes á Sléttu og
auðvitað varð ég að fara með, en svo
óheppilega vildi til, að hann þurfti að
koma við á tveim eða þrem stöðum og
sitja alllangan fund á Snartarstöðum,
svo að við lentum í myrkri talsverðan
hluta leiðarin.nar og ég gerðist syfjað-
ur og naut verr ferðarinnar en ella gat
orðið. Þó fór svo, að næst þegar ég
ferðaðist um Sléttuna meira en 50 ár-
um seinna, var ég þar ekki með öllu
ókunnugur. Man ég enn eftir sumu er
fyrir bar í ferðinni og þar á meðal
nokkuð glöggt eftir mönnum er á fund-
inum áðurnefnda voru, svo sem Jóni
á Brekku, Ingimundi á Snartarstöðum,
Þorsteini á Daðastöðum, Pétri á Odds-
stöðum, Jóni á Ásmundarstöðum o. fl.,
en einhverjir þessara manna munu og
hafa komið í Ærlækjarsel á meðan ég
var þar.
Þegar heim kom úr Sléttuferðinni,
sfcyldi setzt að náminu, en áhugi minn
var meiri á því verfclega og samneyti
við lifandi fólk, en á bókverkinu, svo
að notaðar voru tylliástæður til undan-
komu. Biblíusögurnar þóttu mér miður
trúlegar sumar, en að vísu ekki leiðin-
legar allar, eins og t. d. um Davíð og
Golíat, en mér var illa við allt óraun-
verulegt, eins og mér skildist að segja
mætti um biblíusögurnar hvaðan sem
ég kann að hafa fengið þá hugmynd. Um
dönskunámið er svo sú saga, að ég átti
að læra 40 tima í dönsku eftir Þóru
Friðriksson og byrjaði þá með því er
bókina sjálfa snerti, að ég harðneitaði
því að kona gæti verið sonur einhvers,
svo að þar sem augljós lygi stæði fram-
an á bókinni mundi innihaldið reynast
varhugavert, eins og líka fljótlega kom
á daginn. í fyrsta tímanum kom fyrir
orðið paa, sem var þýtt með íslenzka
orðinu á, en í fyrsta kaflanum stóð svo
setningin: „paa een Gang“, sem Vilborg
sagði mér að ætti að þýða „í einu“, og
var mér þar með nóg boðið, ef telja
ætti mér trú um að sama orðið. þýddi
bæði á og í og væri það rétt, vildi ég
ekki leggja erfiði í að læra slíkt tungu-
mál og lauk þá dönskunáminu að því
sinni. i
Á meðal margra gestá er þ'árria körhu
var t. d. Villi Hansarson, sá er átti
hestinn Svip er frægur var og sá Villi
er varð þess megnugur, einn af fáum,
að gera vart við sig eftir vistaskiptin
miklu. Hesturinn þótti gæðingur mikill
en eigandinn sérkennilegur. Hann var
barngóður mjög og lagði sérstaka vin-
áttu á Guðmund son Björns og þegar
hann kom á mitt æskuheimili færði
hann okkur systkinum fagrar olíu-
myndir af Maríu mey og trú von og
kærleika. Dvaldi hann oft nokkra daga
á sama bæ og taldi sér heimili í Ær-
lækjarseli nokkuð lengi þó hann væri
þar ekki stöðugt.
Maður var nefndur Eiríkur Þorbergs-
son, sem átti heima á Húsavík fyrir
og um 'aldamótin, en fór til Ameríku.
Ilann var trésmiður að iðn, en grúskari
að eðlisfari, enda fjölhæfur maður og
fékkst við fleira en handiðn sína, svo
sem Ijósmyndatöku, enda frumkvöðull
á því sviði hér um slóðir. Fyrstu tré-
smíðavélar innleiddi hann hér og virkj-
aði læk til þess að hreyfa þær o. fL
Hann kom með fyrstu kvikmyndavél-
ina til Húsavíkur, sem þó ílentist þar
ekki. Hins vegar sýndi hann kunningj-
um sínum einhverjar myndir og þar á
meðai eina er sýndi aftöku Maríu
Antoinettu hinnar frönsku og varð ég
sVo frægur að sjá þá mynd hjá honum.
Myndirnar titruðu svo mjög að ónota-
legt var á að horfa og sótti mig loks
svefn um stund, en ég hrökk upp við
það, að höfuð Maríu hentist frá fall-
öxinni í áttina til áhorfenda.
Nokkru fyrir jólin 1901 kom nefndur
Eiríkur í Ærlækjarsel til gistingar við
annan mann og .hafði meðferðis áhald,
sem hann nefndi „fonograff" og sem
síðar hlaut íslenzka nafnið hljóðriti.
Var það áhald nýuppfundið og á leið
til heimsfrægðar. Aðalhlutar áhaldsins
voru sívalningur úr mjúku efni, sem
hringsnerist í legum fyrir fjaðrakrafti,
en nál í sambandi við svokallaðan hljóð
nema setti rispur á valsinn um leið og
hann snerist og festi það sem sagt var
eða sungið í hljóðnemann á valsinn. Af
valsinum var svo hægt að láta hljóðið
verða heyranlegt aftur, með snúningi
á valsinum, en allstór trekt tengd við
valsinn til að auka hljóðið og dreifa því.
Var 1 þetta 1 sannkallað undratæki á
þéirH tíð: að; minnsta; kosti, enda höf-
úndurirtri, Édison, orðinn heimsfrægur.
Aðaíeihndi Ei'íks á þessar slóðir mun
hafa Verið að skemmta fólki og kynna
því h'ýjungarnal', því að fróðleiksfúsum
og nýjungagjörnum mönnum er það
sönn lífsnautn að miðla öðrum af sinni
þékkingu og það án endurgjalds eða
hagnaðarvona. Víst er það, að lengra
varð ekki komizt í því að skemmta
fólki en gert var þetta vetrarkvöld í
Ærlækjarseli með tóli Eiríks og leikara
skap Gríms Sigurjónssonar, félaga Ei-
ríks, sem var hinn mesti fjörkálfur og
spilagosi.