Dagur - 02.12.1983, Blaðsíða 4

a .. fftOt- C
4 - DAGUR - 2. desember 1983
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 130 Á MÁNUÐI - LAUSASÖLUVERÐ 18 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARM.: HERMANN SVEINBJÖRNSSON
FRÉTTASTJÓRI: GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN: EIRlKUR ST. EIRlKSSON, GYLFI KRISTJÁNSSON,
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI: HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Um innlendar
skipasmíðar
Fimm þingmenn Framsóknarflokksins hafa
lagt fram á Alþingi þingsályktunartillögu
um viðhald og endurbætur á skipastólnum,
þar sem skorað er á ríkisstjórnina að beita
sér fyrir því að viðhald og endurbætur á ís-
lenska skipastólnum fari í ríkari mæli fram
innanlands.
Eins og nærri má geta er viðhald þessa
mikla flota viðamikið viðfangsefni. Með
viðhaldi er átt við allar viðgerðir, stórar og
smáar, svo og endurnýjun skipa eða skips-
hluta. Ljóst er að um gífurlega fjármuni er
að tefla og þess vegna veltur á miklu að vel
takist til og augljóst að hvert framfaraspor
í þessum efnum hefur áhrif á þjóðarhag.
Viðgerðir og viðhald flotans fara ýmist
fram innanlands eða erlendis. Eðli málsins
samkvæmt er og verður umtalsverður hluti
þessara verkefna unninn hér innanlands.
Á það einkum við um hin smærri verk og
viðgerðir, sem framkvæma þarf fljótt. Engu
að síður fer talsverður hluti viðhalds og
viðgerða flotans fram erlendis.
Með þingsályktunartillögunni er gengið
út frá því að það sé þjóðhagslega hag-
kvæmt að sem mest af viðgerðum og við-
haldi skipaflotans fari fram innanlands,
enda verði sú þjónusta samkeppnisfær við
erlenda aðila bæði hvað varðar verð og
gæði.
Til þess að ná því markmiði að íslending-
ar sjálfir annist viðhald og viðgerð á skipa-
flotanum þurfa allir aðilar sem málið varðar
að leggjast á eitt; útgerðir og skipafélög
verða að undirbúa betur áætlanir um við-
hald og stefna í auknum mæli að fyrir-
byggjandi viðhaldi; smiðjur og skipasmíða-
stöðvar verða að efla verk- og rekstrar-
tæknilega getu og auka með því framleiðn-
ina og veita betri þjónustu. Með samstilltu
átaki þessara aðila er hægt að ná mun betri
árangri.
Á það er bent í greinargerð með þings-
ályktunartillögunni að opinberir aðilar
þurfi jafnframt að leggja sitt af mörkum,
s.s. yfirvöld iðnaðar og sjávarútvegs, bank-
ar og opinberir sjóðir, ekki síst með því
móti að beita sér fyrir róttækum aðgerðum
til að jafna þann mun sem er á fjármögnun
viðgerða á verktímanum annars vegar hér
á landi og hins vegar erlendis. Að þessu
leyti sé um verulegan mun að ræða inn-
lendum viðgerðarfyrirtækjum og útgerðum
í óhag.
Kristján frá
Djúpalæk skrifar
um nýjar bækur
Bragi Sigurjónsson:
Göngur og réttir
Fyrsta bindi.
Önnur prentun aukin og endurbætt.
Það þarf ekki að skrifa langt mál
um innihald þessa ritverks. Þar er
bæði fróðleik og skemmtan að
finna, allt upp í bókmenntaleg
iistaverk, sbr. þátt Sigurðar á
Kvískerjum, „Nótt undir jökli“.
Þetta fyrsta bindi fjallar um
Skaftafells- og Rangárvallasýslur
og leiddi lestur þess mig til marg-
víslegra hugleiðinga um orða-
frjósemi íslenskrar tungu enda
nefna þeir þar syðra flesta hluti
er lúta að göngum og réttum öðr-
um nöfnum en ég vandist.
Það var lengi vel sveitasiður að
ef maður kom úr fjarlægu héraði
og nefndi hlutina öðrum nöfnum
en heimamenn þá var hlegið að
honum og sagt að hann talaði
„vitlaust“. En hann notaði vita-
skuld aðeins málfar sinna heima-
haga og enginn kominn til að
sanna að það væri nokkuð „vit-
lausara" en hinna.
Að lítt athuguðu máli teljum
við íslenskt mál eitt og hið sama
um allt Iand. En það er nú síður
en svo heldur eru málsvæðin
mörg. Kannski er vestfirskan
okkur minnisstæðust. Það er þó
einnig ótrúlega mikill munur á
sunnlensku og norðlensku og er
þá ekki verið að tala um fram-
burðarmun sérstaklega. Aust-
firskan er þar mitt á milli og hef-
ur blæ beggja málsvæða án þess
að skil séu glögg. Ég er t.d. alinn
upp í nyrsta hreppi Norður-
Múlasýslu og hann er algjörlega
á norðlensku málsvæði. Þegar
sveit mín eyddist af hallærum og
pestum, sem mun hafa gerst
a.m.k. tvisvar, fylltu Þingeyingar
í skörðin.
Mér varð raunar fyrst ljós þessi
mikli munur á málfari norðan- og
sunnanmanna er ég sá í sjónvarpi
heimildamynd um búskaparhætti
á Suðurlandi. Ég skildi t.d. varlu
hvað við var átt þegar fjallað var
um torfristu, svo voru nöfn
áhalda og efnis ólík.
Bók þessi leiðir glögglega í ljós
að munurinn er ekki minni þegar
önnur sveitastörf ber á góma.
Skaftfellingar tala um „fjöll“, við
„heiðar“, þeir segja „fjalleðill“,
„fjallferð,“ „fjallkóngur",
„fjallmenn", „fjallpeli“, við
„gangnaseðill", „gangnamenn",
„gangnastjóri“, „gangnapeli“.
Þeir tala um „safn“, við
„Engin rós án þyma“
. r
Séra Adam Þorgrímsson kvað:
íslensk ljóð og listamál
lýsa þjóðarsnilli
sem í óði yngdu sál
íss ogglóða milli.
Þorgrímur bóndi í Nesi, Aðal-
dal, faðir séra Adams, orti
þessa vísu um sveitunga sinn.
Mun hún vera svar við annarri
engu mildari:
Kraunastöðum Friðrik frá
firða stingur hnýfli.
Grátlegt er að gumi sá
gerir sig að fífli.
Björn S. Blöndal kvað eftir lest-
ur ljóðabókar Konráðs Vil-
hjálmssonar:
Hreggi tengist sálarsvið.
Svellum þrengist vökin.
Samt má lengi vaka við
vorsins Strengjatökin.
Lúðvík R. Kemp orti um lysti-
semdir lífsins:
Lystisemda lífsins njótum,
- liðna tíð er vert að muna,
þó við stöku boðorð brjótum
í bróðemi við samviskuna.
Karl Friðriksson brúasmiður
kvað:
Oft ég hef við armlög hlý
unað kvenna hylli.
Skyldi það geta skeð á ný
efskemmra væri á milli.
Ingibjörg Björnsdóttir í Valadal
orti:
Úti á lífsins ölduglaum
oft á bátinn gefur,
freistinganna fyrir straum
fallið margur hefur.
Marta E. Sigurðardóttir kvað
um mann sem mun hafa átt við
sitt að stríða:
Gengur slunginn, gæðasmár
gimdum þrunginn púki.
Spmndin ungu flekar flár
flagarinn tungumjúki.
Jóhannes í Engimýri orti þetta
um vetrarrjúpuna:
Kuldinn bítur ómjúkt á.
Úti er lítill friður.
Rjúpan hvíta fjöllum frá
fljúga hlýtur niður.
Allan daginn ill við kjör
yfir snæinn þýtur.
Heim að bæjum flýtir för
er fjallahaginn þrýtur.
Sér efhallar húsin á
hún affalli lúa
bið ég alla lið að ljá
litlum fjallabúa.
Arnór Sigmundsson kvað svo
um rósirnar:
Ekki gengur allt í hag
afþví sem við kjósum.
Fýsir mig hvem fagran dag
að fá að baða í rósum.
Sjái ég fagran rósarunn,
ég reyni við að spyma
því mér em orðin kunn:
„Engin rós án þyrna“.
Sigurbjörn K. Stefánsson ólst
upp í Óslandshlíð í Skagafirði,
en gerðist skósmiður í Reykja-
vík. Hér birtast þrjár vísur eftir
hann:
Andans glóðin gjörist treg,
gleymist óðarvinna.
Stirða, hljóða hreyfi ég
hörpu Ijóða minna.
Skynja háttu lýðs og Ijóðs,
lands er þrátt ég unni.
Les ég þáttinn orðs og óðs
úti í náttúrunni.
Ástir braga, ættarmót,
öll mín fagurvirði,
yndi, saga og óðarbót,
- allt úr Skagafirði.