Dagur - 25.05.1984, Blaðsíða 4

4-DAGUR-25. maí 1984
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 150 Á MÁNUÐI -
LAUSASÖLUVERÐ 22 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÓRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRlKUR ST. EIRlKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Land ítötrum
Þegar litið er á gróðurlendi
íslands í dag, þá er erfitt að
ímynda sér að landið hafi
einhverju sinni verið skógi
vaxið, jafnvel allt frá fjöru
til fjalls við upphaf
landnáms. En forfeður okk-
ar gengu hart að skóginum;
hann var notaður til beitar
og eldiviðar og var einn af
þeim landkostum sem hélt
lífinu í þjóðinni á harðinda-
árum. Við þessu er ekkert
að segja, en það er hægt að
bæta skaðann; við getum
skilað landinu því sem for-
feður okkar tóku. Og það er
mikið verk, því þar sem
skógurinn hvarf hófst upp-
blástur sem leiddi til örfoka
lands.
Rétt fyrir síðustu aldamót
hófst barátta fyrir því að
snúa vörn í sókn og á fyrstu
árum aldarinnar var Skóg-
rækt ríkisins sett á laggirn-
ar. Síðan hafa bæst við
skógræktarfélög um allt
land og á fleiri sviðum rækt-
unar hefur verið unnið mik-
ið og gott starf, t.d. hefur
Landgræðsla ríkisins náð
markverðum árangri. En
stærstur er að líkindum
þáttur hugsjónafólksins um
land allt, sem hefur skilið
nauðsyn þess að klæða
landið úr tötrum í skjólgóð
klæði gróðursins. En því
miður hefur fjárveitinga-
vald ríkisins ekki alltaf ver-
ið á sama máli og ræktunar-
mennirnir, sem hafa þurft
að standa í stöðugri baráttu
við fjárveitingavaldið og
því miður allt of sjaldan
haft erindi sem erfiði.
„Þjóðhátíðargjöfin" var
myndarlegt átak á sínum
tíma, en því miður hefur
því ekki verið fylgt eftir.
Það viðhorf hefur verið
ríkjandi til skamms tíma, að
skógrækt sé ekki annað en
tómstundagaman, hún geti
aldrei skilað neinum arði.
En á síðustu árum hafa
fleiri og fleiri landsmenn
áttað sig á þeirri staðreynd,
að það er hægt að rækta
skóg á íslandi til nytja.
Bændaskógar eru í vöggu,
en eru þegar að komast á
legg á Fljótsdalshéraði;
skógrækt á Norðurlandi
annar eftirspurn heima-
manna eftir jólatrjám og
gott betur, auk þess að
rækta tré og runna fyrir
ræktunarfólk; skjólbelti
auka afurðir búpenings og
matjurtagarða, jafnframt
því að spara orku við húsa-
hitun; og síðast en ekki síst
sjá íslenskir skógar völund-
um landsins í auknum mæli
fyrir hráefni. Og það sem er
meira um vert; Hákon
Bjarnason fyrrverandi
skógræktarstjóri, fullyrðir
að íslenskir skógar geti séð
okkur fyrir 95 prósentum af
þeim smíðavið sem við
þurfum. Fleiri kosti skóg-
ræktar mætti nefna og hún
er þegar orðin myndarleg
atvinnugrein.
Ræktunarþrá þjóðarinnar
er að vakna eftir nær aldar-
baráttu. Vonandi gerist það
sama um fjárveitingavald-
ið, þannig að hægt verði að
gera átak í landgræðslu og
skógrækt á komandi árum,
með auknum framlögum til
Skógræktar ríkisins, Land-
græðslunnar og áhuga-
mannafélaga. Jafnframt
þarf að standa við bakið á
bændaskógræktinni og
opna landlausu áhugafólki
leið til ræktunar. — GS
Akureyri —
bœr í rrúðju landi
Norðlendingar hafa nú síðustu
mánuði ákaft stundað þá vafa-
sömu iðju að gráta Björn bónda.
Þeir eru orðnir ófáir leiðararnir
sem birst hafa í norðlenskum
málgögnum, að ógleymdu öllu
greinaflóðinu og útvarpssending-
unum. Það er meira að segja svo
komiö að jafnvel aðiiar fyrir
sunnan eru farnir að taka þátt í
grátkórnum, að vísu í falsetto, en
taka undir þó. Ástæða alls þessa
kórsöngs er skýrsla, vissulega
svört um búsetuþróun í landinu
sem unnin mun hafa verið á veg-
um Fjórðungssambandsins. Það
er í sjálfu sér góðra gjalda vert að
semja þykka doðranta um vanda-
mál Norðurlands, og vissulega
skapar það atvinnu handa ein-
hverjum sem ekki veitir af í
kreppunni en um arðsemi þeirra
starfa sem þarna skapast má
vafalaust deila.
Flóttinn rekinn
Ekki eru Akureyringar eftirbátar
annarra Norðlendinga í barlóms-
listinni og ef til vill er þeim nokk-
ur vorkunn þegar tillit er tekið til
þeirrar staðreyndar að íbúum
bæjarins fækkaði um sextán á
síðastliðnu ári og þrátt fyrir þessa
fólksfækkun virðist atvinnu-
ástandið lítið ætla að batna, var
það þó nógu slæmt fyrir.
Það má endalaust deila um
ástæður þeirrar kreppu sem Ak-
ureyri umfram önnur bæjarfélög
hefur þurft að ganga í gegnum.
Menn tala um það að þjóðin hafi
lifaö um efni fram og allt það, þó
svo að erfitt sé að sannfæra það
láglaunafólk, ekki síst hér á
mesta láglaunasvæði landsins um
slíkt enda hefur þetta fólk lítið
fengið annað en að þefa af veig-
unum í verðbólguveislunni frægu
en orðið að þola timburmennina
ekki síður en aðrir.
En hið slæma þjóðmálaástand
skýrir ekki nema að hluta til hina
sérakureyrsku kreppu. Það verður
að segjast eins og er, verulegur
hluti þessarar kreppu er Akur-
eyringum sjálfum að kenna og
engum öðrum. Akureyringar
með háttvirta bæjarstjórn í
broddi fylkingar virðast helst
gera sér það til dundurs að reka
flóttann suður á bóginn, horfa á
hann eins og hvert annað nátt-
úrulögmál. Samfara þessu láta þeir
svo plata sig upp úr skónum. Sem
dæmi um það má nefna konuna
ágætu að sunnan sem flutti hing-
að með fyrirtæki sitt og græddi
vel á hitaveituævintýrinu sællar
minningar, en hljóp svo suður
þegar því var lokið með nafn
Norðurlands í farangrinum án
þess að bofs heyrðist að norðan.
Eða þá popphljómsveitin sem
hyggst flytja suður til hins ímynd-
aða „markaðar“ sjálfsagt til að
koðna niður í reykvískri rigning-
armeðalmennsku, eftir að hafa
orðið sér úti um dálaglega upp-
hæð úr sjóðum bæjarins. Nýjasta
dæmið er svo hin fyrirhugaða
iðnhönnunardeild sem þeir
Reykvíkingar vilja endilega setja
upp í Réttarholti sínu, að sögn til
þess að koma listaskóla sínum,
einum allra slíkra skóla alfarið á
ríkisjötuna. Auðvitað á þessi
deild hvergi heima nema í iðnað-
arhöfuðstað íslands sem Akur-
eyri óumdeilanlega er . . Og þá
er ónefnt hvernig Akureyringar
láta það óátalið að menn komi að
sunnan til að græða á hvers kyns
afþreyingarstarfsemi til dæmis
misjafnlega löglegum videó-
leigum og ljósmyndaframköllun.
Þetta eru hlutir sem heimamenn
geta sjálfir hæglega annast.
Það sem að framan er sagt ber
engan veginn að skoða sem neins
konar norðlenska þjóðrembu í
nasistastíl, eða fjandskap út í að-
komumenn . . Ymsir bestu synir
og dætur þessa bæjar hafa verið
aðkomumenn og fordómar gagn-
vart aðkomufólki eru svartur
blettur á bænum. Þannig ætti Ak-
ureyri tæpast eitt besta leikhús á
íslandi ef ekki kæmi til fórnfúst
og óeigingjarnt starf aðkomu-
manna, til dæmis leikhússtjóra sem
hafa verið hver öðrum betri. En
taka ber þeim aðkomumönnum
sem hér vilja leggja út í eins kon-
ar „síldarævintýri" með varúð,
ekki síst ef þeir vilja græða á at-
vinnukreppunni í bænum. Og
Akureyri þarf ekki að vera neitt
síldarpláss.
Margir möguleikar
Akureyri er bær mikilla mögu-
leika ef rétt er á málum haldið.
Þessir möguleikar felast einkum
í tveim samtvinnuðum kostum,
legu bæjarins í miðju landinu,
sem margir gera sér ekki grein
fyrir og svo afleiðingu þessarar
legu hið einstæða veðurfar sem á
Akureyri ríkir.
Kostir þessarar legu bæjarins
komu berlega í ljós nú í vetur í
sambandi við sýningar Leikfé-
lagsins á „My Fair Lady“ og raun-
ar einnig nú síðar á Karde-
mommubænum, en báðar þessar
sýningar hafa verið vel sóttar af
fólki frá hinum ólíklegustu lands-
hornum. Annars munu þessum
möguleikum til „menningarstór-
iðju“, vonandi verða gerð
betri skil síðar . . En lega bæjar-
ins býður upp á frekari mögu-
leika. Það hefur komið í ljós að
akureyrsk fyrirtæki hafa getað
undirboðið reykvísk til dæmis á
Austurlandi og þau geta einnig
verið samkeppnisfær á Vestfjörð-
um. Það er því óþarfi að einblína
á Reykjavíkurmarkaðinn þó
mikilvægur sé. En það þarf miklu
meiri kynningu á þessum mögu-
leika og getur maður ekki varist
þeirri hugsun að þeim hundrað
þúsundum sem varið var úr
bæjarsjóði til að vinna gegn
vímuefnaneyslu æskulýðsins, svo
þarft mál sem það nú er hefði
betur verið varið til kynningar á
kostum bæjarins í stíl við það
sem Reykvíkingar gerðu í vetur.
1 Það er nefnilega staðreynd að
mikil fylgni er milli ofneyslu
vímugjafa og stöðnunar í at-
vinnu- og efnahagsmálum.
Legu sinnar vegna getur Akur-
eyri einnig orðið samkeppnisfær
bæði á svið mennta- og heilbrigð-
ismála og talandi um heilbrigð-
ismálin þá get ég ekki stillt
mig um að harma það tómlæti
sem Akureyringar sýndu nýaf-
stöðnu sjónverndarátaki. Fyrir-
tæki og einstaklingar hafa svo
sem oft verið örlát á gjafir til vog
lendnahallanna suður hjá Davíð
og því engin vorkunn að styrkja
málefni í sinni heimabyggð. En
við ráðum því miður hvorki yfir
sjónvarpi né Dallasleikurum.
Veðurfarið býr einnig yfir ýms-
um kostum. Eyjafjörður er eitt
besta landbúnaðarhérað landsins
en hráefni landbúnaðarins geta
ásamt sjávarfangi orðið undir-
staða lífefnaiðnaðar og skal í
þessu sambandi minnt á stór-
merkt frumvarp Steingríms J.
Sigfússonar um miðstöð rann-
sókna á því sviði á Akureyri. Því
máli hefðu norðlenskir fjölmiðlar
mátt sinna miklu meira en raunin
hefur orðið á . . Og það er ein-
mitt þarna sem byrja þarf. Vekja
þarf íbúana í miðju landsins til
vitundar um möguleika sína sam-
fara þrýstingi á stjórnvöld. Það er
engin byggðastefna sem ekki er
fylgt eftir af átaki heimamanna
sjálfra í viðkomandi byggð.
Reynir Antonsson