Dagur - 23.11.1984, Page 12

12 - DAGUR - 23. nóvember 1984
Horft á videó - sem nýtur mikilla vinsælda meðal allra aldurshópa.
gerðarleysið gerir þau óánægð.
Þau verða æst og þurfa að fá út-
rás fyrir það sem þau hafa séð.
Afleiðing langtíma sjón-
varpsgláps er hreyfingarleysi og
möguleikar barna til að kynnast
og hafa stjórn á líkama sínum
minnka að mun.
Málfar barna á forskólaaldri
er í mjög örri þróun og því er
hætta á að málþroski og skiln-
ingur bíði hnekki þegar um er
að ræða mikla sjónvarpsnotk-
un. Ástæðan er sú að það tal
sem fylgir myndunum gerir eng-
ar kröfur þess efnis að börnin
séu málfarslega virk. Þetta á
fyrst og fremst við þegar börn
sitja einsömul fyrir framan tæk-
ið og hafa engan til að ræða við.
Lítið sem ekkert rými er skil-
ið eftir fyrir hugmyndaflug
barna þar sem sjónvarpsefni
samanstendur af tilbúnum
myndum. Börn samtímans eiga
oft erfitt með að hlusta á sögu
án mynda því þau eiga bágt
með að gefa hugarfluginu laus-
an tauminn og ímynda sér sögu-
umhverfi og atburðarás.
Það er nauðsynlegt að foreldrar
geri sér grein fyrir mikilvægi
þess að þeir horfi á barnaefni
sjónvarpsins með börnunum
sínum, en stilli þeim ekki fyrir
framan skjáinn einum og yfir-
gefnum.
Myndirnar geta gert börnin
óttaslegin og þá er geysilega
mikið Öryggi fyrir barnið að
hafa einhvern fullorðinn hjá sér
til að hughreysta það. Hafi
barnið þetta öryggi verða hin
hræðsluvekjandi atriði myndar-
innar bæði spennandi og áhuga-
verð.
Einnig getur verið að barnið
skilji ekki allt sem fram fer í
þættinum og geta þá vaknað
ýmsar spurningar hjá barninu
sem hinn fullorðni ætti að geta
skýrt út. Þá getur myndefnið
verið skemmtilegt og vakið
hlátur og kátínu og er þá ósköp
notalegt að sjá að mamma og
pabbi eru líka að hlæja.
Eftir þættina er svo gott að
hafa einhvern til að geta talað við
um efnið og rifja upp innihald
þeirra. Það vekur samkennd
hjá barninu og foreldrum þess,
þar sem þau hafa þá upplifað
eitthvað saman.
Það er óneitanlega þægilegt að
nota sjónvarp eða video sem
barnfóstru til þess að geta unnið
Tieimilisstörfin í friði og ró eða
sofið út á morgnana. En höfum
við leitt hugann að því hvaða
líkamleg og andleg áhrif það
hefur á börn að horfa mikið á
sjónvarp?
Ef við horfum framhjá efninu
sjálfu og lítum aðeins á athæfið,
þá má skilgreina það sem þrot-
lausa setu þar sem allur líkam-
inn er óvirkur og sömuleiðis öll
skynfæri önnur en augu og
eyru, sem eiga það á hættu að
þreytast um of.
Þá hefur verið sýnt fram á að
starfsemi heilans minnkar veru-
lega þegar horft er á sjónvarp
og hugsunin verður bæði óskýr
og ómeðvituð.
Eins og við vitum búa börn
yfir mikilli hreyfiþörf og það er
þeim eðlilegt að bregðast við
utanaðkomandi áhrifum. Þegar
börn horfa á sjónvarpsefni má
ætla að þau fái löngun til að
taka virkan þátt í því sem er að
gerast á skjánum t.d. dansa,
renna sér á skautum, taka í og
þreifa á hinum ýmsu hlutum.
Hvað eftir annað hlýtur sú
löngun að vakna að taka þátt í
því sem fram fer, en börnin
verða alltaf frá að hverfa þar
sem slíkt er ógerningur.
Það er oft talað um að ofbeldi
í sjónvarpi hafi slæm áhrif á
börn og er það áreiðanlega bæði
satt og rétt. Hins vegar kemur
það sjaldan fram að jafnvel
saklausasta sjónvarpsefni getur
vakið árásarhneigð hjá börnun-
um, einmitt sökum þess að að-
bama œskilegt
- eður ei?
Texti: Matt. 28,16-20
Fagnaðarboðskapur
tii allra
Sigur er unninn. Það er ekki þörf
á að nokkur h'ði undir valdi
myrkraafla og sé.í fjötrum syndar.
Enginn þarf að óttast dauðann.
Með upprisu sinni frá dauðum
sannaði Jesús fyrir öllum að hann
var sigurvegari. ÖJlum mönnum
er opin Ieið til fullkomins samfé-
lags víð hinn eina og sanna Guð.
Þess vegna kom hinn upprisni
frelsari í eigin persónu. sem lif-
andi vitnisburður um það sem
gerst hafði og sagði við lærisveina
sína: „Allt vald er mér gefið á
hímni og jörðu. Farið því og gjör-
ið allar þjóðir að lærisveinum."
Með öðrum orðum sagði Jesús:
„Þið veröið að íáta alla vita að
sigurinn sé unninn.“ Lærisvein-
arnir fóru og vitnuðu um hinn
upprisna frelsara. Ekkert gát
hindrað þá og Guðs ríki óx.
Til umhugsunar:
Kristniboð
Enn stendur hinn upprisni Jesús
og gefur börnum sínum skipun.
Látið alla vita um sigurinn. Það
eru milljarðar manna, sem ekki
hafa fengið að vita þetta enn. Þeir
lifa í dag undir valdi myrkraafla
og geta ekki losnað nema við, sem
þekkjum sigurvegarann, Jesúmi
Krist, látum boðin um hann ber-
ast til þeirra.
Enginn má bregðast skyldu
sinni. Enginn má afsaka sig með
að segja að þeir sem ekki þekkja
Jesúm séu sælir í sinni trú. Það er
ekki satt. Það er aðeins Jesús,
sem veitir sigur yfir hinu illa og
gefur hjartanu frið. Þetta eru
aldagömul sannindi sem ekkert
fær haggað.
Umsjón: Jón Bjarnason frá Garðsvík
Svo bar við á skrifstofu Dags að
mær ein hallaði stól sínum aftur
svo lá við falli. Á stund háskans
þreif hún til manns er nærri stóð
og náði að rétta sig af. Þá varð
til hálf vísa. Seinna var mér fal-
ið að botna.
Þrífur hún í klofid klók,
klípur í Steina læri.
Velsæmis hún óvart ók
yfir landamæri.
Mývetningurinn Baldvin Stef-
ánsson kvað um Laxá að vor-
lagi:
Elur söng og fræðaföng,
frostaspöng má hopa.
Laxá ströng sín stikar göng,
stans er á öngum dropa.
Baldvin kvað er hann fann lóu
sem króknað hafði í hreti:
Undir fjalla hárri hlíð
hátt úr lofti dottin
lóan, sem að lengi blíð
lofað hafði drottin.
Hjálmar J. Stefánsson í Vagn-
brekku kvað um stúlku sem
villtist í Dimmuborgum:
/ Dimmuborgum dúnabil
dýran festi blundinn.
Hefur eflaust ætlast til
að hún væri fundin.
Þá kemur svokölluð einyrða-
vísa, eftir Mývetninginn Gam-
alíel Halldórsson.
Reiðin sætir illu ein.
Öldu mætir reiðinn.
Reyðin kætir soltinn svein.
Söðla gætir reiðinn.
Eftirfarandi vísur hlýtur Jakob
Thorarensen skáld að hafa
kveðið í bölsýniskasti:
Elgur, froða, ys og þys,
útvarpsgjamm og hraði.
Heimska öld sem afleiðis
öslar á hundavaði.
Nú má heita að heimurinn
heiðri öllum rifti,
er sem guð og andskotinn
ætli f makaskipti.
Benedikt Ingimarsson á Hálsi
yrkir um sannleikann:
Sérhver leiður lygagestur
litar dökku huga manns.
Sannleikur er sagna bestur
sárt þó stingi broddur hans.
Næstu vísu nefnir Benedikt
Sorg og gleði:
Oft var gott og illt sem skeði,
enda um slíkt ég gerði braginn.
Mesta sorg og mesta gleði
mætast kannski sama daginn.
Loks kveður Benedikt um ferð-
ina sem aldrei var farin:
Viljinn er illa varinn,
vita það fleiri en ég.
Ferðin sem ekki var farin
fremur var nöturleg.
í ágætu bréfi frá Ólafi Sigfús-
syni í Forsæludal er þetta skráð,
meðal annars: Ég hef ort marg-
ar vísur um dagana, en sárfáar
sem eru þess virði að þær fari á
prent.
Af þeim mætti langa lest
láta birtast sýnum,
en vera heima hygg ég best
hendingunum mínum.
Þær eru kveðnar einsemd í
oft á næturvökum,
litlir vængir verða því
vaxnir á þeirra bökum.
Ef þú vilt þeim ota á flug
ekki skal það banna,
efþær særa einskis hug
eða hlustir manna.
Og svo eru það uppákomurnar.
Þetta orðskrípi er farið að nota
um allt sem óvænt kemur. Ekki
get ég orða bundist um þessi
ósköp:
Uppákomur allt er nefnt
óvænt sem við ber og skeður.
Uppákomum að er stefnt,
annað menn ei framar gleður.
Uppákomur alls konar
allir hafa á milli vara.
Þegar blessað barn ég var
bannað var með klám að fara.
Jón Bjarnason.