Dagur - 23.11.1984, Page 13

23. nóvember 1984 - DAGUR - 13
Aldnir hafa orðið
Erlingur Davíðsson skrásetti.
„Ólánstalan" 13 hrín ekki á þessu rit-
safni sem er að verða árvissara en
verkfall bókagerðarmanna. Þetta
nýja bindi er sem sé það þrettánda í
röðinni og kannski það jafnbesta.
Þeir sem nú er rætt við eru: Guðni
Ingimundarson, Jóhannes Jónsson,
Jónína Steinþórsdóttir, Skarphéðinn
Ásgeirsson, Sveinn Einarsson, Stein-
þór Eiríksson og Sæmundur Stefáns-
son.
Allt eru þetta góðir þættir,
skemmtan og fróðleikur í bland. En
í frásagnarlist veit enginn „hvað er
hvurs né hvurs er hvað“, fremur en í
öðrum bókum þar sem tveir eða fleiri
vinna saman. En hlutur skrásetjara
er mikill hér, hann kann sitt fag.
Ég ætla aðeins að geta tveggja
þáttanna í þetta sinn, þeirra er mér
falla best í geð.
Þáttur Skarphéðins „í Amaró“ er
mér mjög að skapi því ég er áhuga-
maður um dulræn fræði og yfirnátt-
úrlega atburði en af slíku er mikið
hér og sumt stórmerkilegt. Skýrir þar
ýmislegt þá velgengni sem fallið hef-
ur honum í skaut.
Ekki er innkaupamanni bráðónýt-
ur sá hæfileiki að skynja með fing-
urgómunum hvaða vara sé söluvara
og hver ekki, en það var ein gáfa
Skarphéðins. Dugnaður þessara
hjóna og forsjálni hefði varla nægt
ein til að komast frá venjulegu um-
hverfi almúgans á Svalbarðsströnd,
gegnum kreppu og stríð til stórveld-
isins í Hafnarstræti 101. Þau áttu að
baki máttug öfl og yfirmennsk.
En það kemur ekki þeim svo ýkja
mikið á óvart sem til þekkja að heilög
rögn standi að baki Skarphéðins,
slíkur sem hann er. Hitt kynni mann
meir að undra að tveir af fyrrverandi
forstjórum KEA hefðu verið þessum
samkeppnisaðila höfuðstyrkur við
uppbyggingu Amaró, en það kemur
skýrt í ljós í kaflanum.
Þáttur Sveins Einarssonar fv.
veiðimálastjóra er hreint afbragð.
Systkinin frá Miðdal voru öll mjög
vel gerð; dugnaður, listgáfa og kjark-
ur hafði fallið þeim ríkulega í skaut.
Útilíf, fjallferðir og veiðimennska,
allt sem heimtaði karlmennskudáðir,
ásamt með sköpunargleði gerði þetta
fólk sérstætt. Sveinn segir mjög
hressilega frá. T.d. eru frásagnir af
námsdvöl hans við leirgerðarlist í
Þýskalandi á ungum aldri vafðar
töfraljóma þó að í bakgrunni sé
svartur skuggi ofbeldisverka nasism-
ans, rétt áður en ósköpin dundu á
fyrir alvöru. Sveinn varð m.a. mál-
vinur sjálfs Himmlers. Ekki er lak-
ari, að sínu leyti, saga hans eftir að
hann kemur heim og gerist veiði-
málastjóri. Störf hans þar virðast
hafa verið miklu viðameiri en maður
hélt. Hann sat ekki bara í mjúkum
stól og rabbaði við búandkarla í síma
um meindýr. Hann fór á staðinn og
leiðbeindi og gekk til verks með
þeim. Frásagnir af grenjalegum og
barátta við refi, mink og svartbak ér
æsilegt lesefni og þá ekki síður kvöl
fórnardýra þessara rándýra í landi
okkar. Jafnvel krummi gamli er hér
afhjúpaður sem vargur í véum,
kroppandi augun úr lifandi ungviði
og rekjandi garnirnar úr bráð sinni.
Þáttur Sveins veiðimálastjóra er
veigamikill, nær hug lesandans á vald
sitt jafnt í blíðu og stríðu. Við búum
í miskunnarlitlum heimi - en lokk-
andi.
Þrettánda bindið af Aldnir hafa
orðið er að venju með myndum af
sínum sjö setugestum og gerir skrá-
setjari grein fyrir þeim í upphafi
hvers kafla svo sem vera ber. Bókin
er um 300 bls.
Súrt regn
Vigfús Björnsson.
Það tókst, varð mér hugsað er ég
hafði lokið lestri þessarar bókar. Mér
er þá einnig ljóst að kröfur til ís-
lenskra skáldsagnahöfunda eru
óvenju strangar nú. Það er lesendum
gott að hafa átt einn snjallasta höf-
und heims um 70 ára skeið. En
öðrum höfundum er það ströng við-
miðan, brýning.
Þessi skáldsaga Vigfúsar er vaxin
upp úr náttúru landsins, næm skynj-
an á töfra hennar og óttinn um að
yfir henni vofi eyðing skynjast sem
þungur undirstraumur í kliði stíls.
Táknrænir váboðar sjást.
En þetta er einnig ástarsaga, sam-
kennd karls og konu, hrifnæmi, þrá
og uppfylling hennar.
Bókinni er skipt í tvo hluta, sá
fyrri heitir „Vonglaðir ferðamenn“.
Tveir vinir, Fríðþjófur tónlistarmaður
og Júlíus, þýskur listmálari, ferðast
um landið að áliðnu sumri og teyga
töfra þess á öræfum og í byggð. Þá
ber að stórbýlinu Fjalli þar sem Frið-
þjófur hafði dvalið sem drengur.
Heimasætan, sem þá var barn, er nú
orðin uppkomin blómarós - og ástin
kviknar.
Síðari hluti bókar heitir „Súrt
regn“. Friðþjófur og stúlkan hans
dvelja bæði í höfuðborginni og sam-
bandið styrkist með hægð. Áfram
þokast einnig Öræfasinfónían í hug
og höndum Friðþjófs.
Hjón þau er tónskáldið býr hjá
leika stórt hlutverk í sögunni og
nokkrar aukapersónur þjóna sem
túlkendur skoðana höfundar og lífs-
ótta hans. Jenni rafvirki segir:
„Hvernig á heimur að standast sem
er byggður upp á ótta, blekkingum
og lygi? Lygi sem er annað og meira
en segja ósatt. - Lygi sem er grund-
vallarfölsun á þörfum mannsins.
Heimurinn er þegar á elleftu stundu
svo björgun er brýn.“ Enn fær óttinn
um tortímingu heims og unaðar
áherslu af ýmsum váboðum, náttúr-
legum og dulrænum. Uggvekjur eru
á kreiki. Súrt regn, í táknrænum
skilningi, vofir yfir. En Friðþjófur
lýkur sinni örlagasinfóníu. Listin og
ástin sigra í bókarlok vofur ytri veru-
leika, innri kvöl. Saga þessi virðist
rökrétt byggð, hraðgeng og útúr-
dúralítil og á lifandi máli. Sennilega
væri höfundi þessum þó óhætt að fær-
ast enn meira i tang, kata dýpra í
hjörtu persónanna. Hann er íþrótta-
mannslega vaxinn á sínu sviði. En
þetta er góð lesning. Bókin er 141
bls. og vel útlítandi.
Eitthvað fyrir þig?
Samvinnudagar 24. og 25. nóvember í
Félagsborg samkomusal verksmíðja Sambandsins
Opið kl. 14-18 báða dagana
Vörusýningar frá:
Efiiaverksmiðjunni
Sjöfit
ACT
Sldnnaverksmiðjunni
Iðunni
Ullarverksmiðjunni
Geflun
Dukrista: „Maður og maskína II"
Guðm. Ármann.
Bragðkynningar frá:
Kjötiðnaðarstöð
KEA
Mjólkursamlagi KEA
Efiiagerðinni Flóru
Brauðgerð KEA
Kaffibrennsla
Akureyrar
Samvinnutryggingar og Búseti kynna starfsemi sína
Skem mtiatri ði á klukkustundar fresti
Tískusýningar, leikþættir, söngur
Fræðslu- og skemmtiefhi á myndböndum
Okeypis happdrætti fyrir alla gesti
Komdu og skoðaðu, smakkaðu og skemmtu þér
Starfsmannafélag KEA
SAMVINNUVORUR
OKKAR VÖRUR
Starfsmannafélag
verksmiðja Sambandsins