Dagur - 15.11.1985, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 15. nóvember 1985
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58,
AKUREYRI, SlMI 24222
ÁSKRIFT KR. 360 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ 35 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GlSLI SIGURGEIRSSON
FRÉTTASTJÓRI: GYLFI KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN: ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR,
BRAGI V. BERGMANN, GESTUR E. JÓNASSON,
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (HÚSAVÍK),
YNGVI KJARTANSSON, KRISTJÁN G. ARNGRlMSSON,
KRISTJÁN KRISTJÁNSSON, MARGRÉT Þ. ÞÓRSDÓTTIR
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Konur í framsókn
JeiðarL
Það kímdu margir þegar
Landssamband framsókn-
arkvenna kynnti þá álykt-
un sína að konur í Fram-
sóknarflokknum skyldu
skipa efstu sæti á fram-
boðslistum til jafns við
karlmenn. Konur í Fram-
sóknarflokknum hafa ver-
ið mjög skeleggar í bar-
áttu sinni fyrir auknum
áhrifum í flokknum og
með þessari ályktun
vöktu þær verulega at-
hygli á sínum baráttumál-
um.
Félagsmálastarf þeirra
hefur verið mjög virkt og
þær hafa í síauknum mæli
tekið þátt í starfi
flokksins. Þær hafa haldið
fjöldamörg námskeið til
að gera konur hæfari til
þátttöku í stjórnmálastarfi
og nú er árangur þessa
mikla starfs farið að skila
sér.
Það vakti mikla eftirtekt
hversu hlutur kvenna var
stór á kjördæmisþingi
framsóknarmanna á Norð-
urlandi eystra. Þær voru
þriðjungur þingfulltrúa og
höfðu aldrei verið fleiri.
Þær tóku virkan þátt í um-
ræðum og störfum
þingsins. Niðurstöður
kosninga urðu svo þær að
þingfulltrúar kusu þær til
ábyrgðarstarfa. Konur
voru í efstu sætum í öllum
kosningum, hvort sem um
var að ræða kosningar í
trúnaðarstörf innan kjör-
dæmissambandsins eða
til miðstjórnar Framsókn-
arflokksins.
Konur á kjördæmisþing-
inu nyrðra hefðu ekki get-
að tekið völdin, eins og
látið var í veðri vaka m.a. í
útvarpsfréttum. Til þess
höfðu þær einfáldlega
ekki atkvæðamagn, ef
konur hefðu aðeins kosið
konur og karlar karla.
Framsóknarmenn treystu
konum einfaldlega fyrir
því að taka að sér ábyrgð-
arstörf.
Þetta átti ekki aðeins
við á Norðurlandi eystra,
því skömmu síðar bárust
fréttir af mjög svipuðum
niðurstöðum kjördæmis-
þings framsóknarmanna
á Suðurlandi. Ef þessi þró-
un heldur áfram hafa
framsóknarmenn ótvírætt
tekið forustuna í jafnrétt-
ismálum kynjanna. Þá
þurfa ekki að koma til
neinar reglur um að annar
hver maður á framboðs-
listum eða í trúnaðarstörf-
um almennt skuli vera
kvenkyns.
Það er fróðlegt að bera
þessar niðurstöður saman
við miðstjórnarkjör hjá Al-
þýðubandalaginu. Þar
gildir sú regla að ákveðið
hlutfall annars kynsins
verði að ná kjöri, nánar til-
tekið 40%. Þessi regla er
augljóslega sett til að
hjálpa konum til áhrifa,
enda máttu sjö karlmenn
víkja úr stjórninni þar sem
kosningaúrslit fullnægðu
ekki þessari reglu.
'JkoII — hnýsa___________________
Mrnir og minjar
Evrarlandslíkncskid svokallaða mun vera elsti og þekktasti fornmunur,
sem fundist hefur hér á landi. Það fannst í landi Eyrarlands í Önguls-
staðahreppi 1817 og er varðveitt á Þjóðminjasafninu.
í september 1984 var ég á
tveggja vikna ferðalagi um
Sovétríkin að skoða söfn og
stúdera sovéska fornleifafræði.
Söfnin voru gjöróli'k þeim söfn-
um sem maður á að venjast í
Skandinavíu. Ekki bara ytra og
innra útlit heldur miklu fremur
stefna og markmið safnanna.
Mjög mörg söfn eru til húsa í
byggingum sem fyrir byltinguna
voru opinberar stjórnsýslubygg-
ingar eða í einkaeign keisarans,
(Tsarins). Varla þarf að taka
það fram að þetta voru og eru
sérlega glæsilegar byggingar, en
ekki ætíð jafn hentugar sem
söfn, alla véga ekki ef miðað er
við þær kröfur sem nú eru gerð-
ar í Skandinavíu og á Vestur-
löndum. Ég man ekki eftir einu
einasta safni sem var í húsi sér-
staklega byggt sem slíkt.
Markmið safna í Sovétríkjun-
um er, annars vegar að sýna al-
þýðunni þeirra sögu og vekja
með því föðurlandsumhyggju í
mun ákveðnari tón en við
Skandinavar eigum að venjast.
Og hins vegar eru söfnin eins
konar áróðursvopn yfirvalda á
ágæti kerfisins og samfélagsins.
í Ijósi þessa skildist mér ástæða
þess að forsögunni skuli vera
gerð svo lítil skil sem raun bar
vitni og reyndar tíminn fram
að tilkomu Péturs mikla á sautj-
ándu og átjándu öld, (1672-
1726). Astæðan er auðvitað sú
að áróðursgildi forsögunnar,
áður en Sovétríkin urðu Sovét-
ríkin, er rýrari en nútímasagan
og ekki vænlegt að minna al-
þýðuna um of á að þá börðust
menn innbyrðis, þ.e.a.s. ógnin
kom að innanverðu. Þjóðin var,
og er reyndar enn, margar mis-
litar þjóðir og gengið á ýmsu
gegnum aldirnar þeirra á milli,
og gerir ef til vill enn. Yfirvöld-
um er því lítil þægð í því að
minnna fólk á þessar staðreyndir,
miklu mun betra er að sýna öll-
um sameiginlegan óvin fyrir
utan Iandamærin, sem nær allir
geta sameinast gegn. Stríðum
eru sem sagt gerð afar góð skil,
einkanlega frá þessari öld.
Maður gæti freistast til að
halda að við Skandinavar séum
lausir við þennan áróður af
hálfu safna, en svo einfalt er
það nú ekki. Öll söfn taka af-
stöðu varðandi sögu þess lands
sem það er í, hvort sem sú
afstaða er meðvituð eða ei.
Sovétmenn eru bara ekkert að
tvínóna við hlutina, þeir skilja
mátt safnsins sem upplýsinga-
miðils og áróðurstækis. Sama
gildir um leikhús, listasöfn og
aðrar menningarstofnanir. Sú
hætta er alltaf fyrir hendi að
raunveruleikanum sé hliðrað til
í upplýsingamiðlum, svo að
markmiðunum sé betur náð.
Ekki fór maður á mis við slíkt í
hinum sovésku söfnum. Það
verður þó að segjast að það sem
er raunverulegt fyrir mig er ekki
endilega raunverulegt fyrir þá,
reyndar ómögulegt. Eitt atriði
verð ég þó að minnast á, því þar
er raunveruleikanum virkilega
hliðrað til. í byltingarsafninu í
Leníngrad var hvergi minnst á
Trotskí, sem þó var svo ná-
tengdur byltingunni, (höldum
við), og mjög náinn vinur
Leníns. í safninu voru myndir
þar sem greinilega var búið að
þurrka út einhverja persónu.
Myndirnar voru aukreitis
óvenju lélegar, skerpan afleit
og myndirnar ógreinilegar.
Málið er bara að sömu myndir
eru til á Vesturlöndum, skírar
og greinilegar og enginn þurrk-
aður út, heldur viðkomandi
leyft að vera með. Þar er kom-
inn Trotskí.
Hvaða hugmyndir fær maður
um sögu Akureyrar og Eyja-
fjarðar þégar maður kemur í
Minjasafnið á Akureyri? Lík-
lega er ekkert frá upphafi
byggðar á svæðinu, meginþorri
munanna er frá nítjándu og
tuttugustu öld, ásamt slæðingi
frá sautjándu og átjándu öld.
Bjarni
Einarsson
skrifar.
Það sem er sýnt í söfnum endur-
speglar fortíðina, atvinnuhætti,
verkmenningu, almenna hætti
fólksins o.s.frv. En er saga Ak-
ureyrar og nágrennis ekki lengri
en munir safnsins gefa til
kynna? Eða er það einhver
meðvituð stefna hér nyrðra að
leggja áherslu á áðurnefndar
aldir í einhverju áróðursskyni?
Nei, ekki held ég það. Hér áður
fyrr var engin aðstaða til að sjá
um forna gripi sem hér fundust
og lá leið þeirra allra suður. Þar
lentu þeir smám saman á
Þjóðminjasafninu og hafa ekki
átt afturkvæmt síðan. Þessi ör-
lög hentu alla gripi alls staðar af
landinu. Fyrir sunnan voru grip-
irnir notaðir í ákveðnu áróðurs-
skyni, ísland var að brjótast til
sjálfstæðis og því hafði forsagan
töluvert áróðursgildi.
Nú eru breyttir tímar, eða
eru þeir svo breyttir? Mér vitan-
lega hefur leiðin suður ekkert
torveldast, þó að fjöldi gripa
sem finnast í jörðu hafi minnk-
að af ýmsum ástæðum. Hins
vegar hefur baráttan fyrir sjálf-
stæði breyst og færst frá
Reykjavík út í dreifbýlið. Og
það er þar sem gripirnir hafa
mest gildi í dag. Þessi mál
breytast ekkert nema að við-
komandi byggðarlög sjái að sér
og hlúi að sinni menningu, ekki
aðeins sögu sinni heldur og
menningu almennt. Maður lifir
ekki á brauði einu saman.
Hvenær skyldi Þór snúa aftur
á heimaslóðir?
Bjarni Einarsson.