Dagur - 26.09.1986, Blaðsíða 6

6 - ÐAGUR' - 26v september 1986
___________________erlendur vettvanguc
Fá karlmenn
aðfæða
börn?
Skurðlæknirinn greip hnífinn og risti fimm senti-
metra skurð í miðjan kviðinn. Síðan klauf hann
vöðvann undir og opnaði með fingrunum nægilega
stóran vasa í hann til að koma leginu fyrir. Næst los-
aði hann gætilega um aðalkviðæðarnar, lét setja á
sig stækkunargleraugu og tengdi legið slagæða- og
bláæðakerfinu. Um leið og æðaklemmurnar voru
fjarlægðar hvarf föli náliturinn af perulaga líffærinu
fyrir ferskum roða. í gegnum legið rann aftur nýtt
blóð. Mörg handtök voru enn eftir áður en hægt var
að loka skurðinum. Svolítið þykkildi á kviðnum
sýndi hvar legið hafði verið gróðursett.
Skyldi nú líkaminn meðtaka
aðskotavefinn? Og skyldi ein-
hvern tíma þroskast fóstur í
þessu legi?
„Þessu hljóta þau sem fram-
kvæmdu uppskurðinn að hafa
velt fyrir sér. Og það því fremur,
að enginn nema þau vissu að
undir grænu yfirbreiðslunni á
skurðarborðinu lá karlmaður.
Nokkrum mánuðum síðar
koma læknar frjóvguðu eggi fyrir
í ígrædda leginu. Og eftir hálfan
mánuð er það staðfest: Karlmað-
ur er barnshafandi í fyrsta sinn.
Hvaða kjaftæði er þetta
annars? Léleg vfsindaskáldsaga
eða blaðamannasprengja?
Nei, ekki alveg.
„Ef við værum viss að vilja
það, gætum við framkvæmt þetta
„læknisfræðilega afrek“ strax í
dag.“ útskýrir dr. Jacques
Testart, „faðir fyrsta franska
glasabarnsins". Rétt eins og hver
annar gæti það allt eins orðið
J.R. úr Dallas, sem yrði að
þamba gos í staðinn fyrir viskí,
sitjandi óléttur við barboröið. Að
áliti sumra sérfræðinga væri leg-
ígræðsla ekki einu sinni nauðsyn-
leg, heldur mætti koma fóstri fyr-
ir í kviðarholi. Samkvæmt
reynslu af utanlegsfóstrum
kvenna má gera ráð fyrir að
frjóvgað egg gæti einnig hjá karl-
mönnum þroskast í blóðríka fitu-
vefnum yfir þörmunum. Fóstrið
mundi mynda legköku og taka
upp næringu.
Hugmyndin um barnshafandi
karlmann var fyrst rædd opinber-
lega fyrir sjö árum. Þá fæddi
Margaret Martin í Nýja-Sjálandi
heilbrigt barn, þótt legið hefði
verið fjarlægt úr henni mörgum
mánuðum fyrr. Aðeins 24 konur
án legs hafa svo vitað sé orðið
ófrískar í veröldinni. Margaret
Martin er sú eina sem fæddi sitt
barn, en það var tekið með keis-
araskurði. Á eftir sagði læknir
hennar, dr. Peter Jackson, við
blaðamenn, að þessi fæðing sýndi
að líffræðilega væri ekkert því til
fyrirstöðu að karlmaður gæti fætt
barn á sama hátt.
„Loksins - nú geta karlmenn
fætt börn“ eða „Konur lausar við
fæðingarkvöðina“ hljómuðu
fyrirsagnir blaðanna.
Ennþá hefur enginn fram-
kvæmt karlmannsfæðingu. En á
sjöunda áratugnum gerði Banda-
ríkjamaðurinn dr. Cecil Jacobsen
tilraun, sem þá var raunar ekki
svo mikið rætt um. Hann kom
frjóvguðu bavíanseggi fyrir í
kviðarholi karldýrs. Fóstrið
þroskaðist, en dr. Jacobsen batt
endi á þungunina eftir fjóra mán-
uði. „Tilgangurinn með tilraun-
inni var alls ekki að komast að
raun um hvort karlmaður gæti
borið þunga, heldur að kanna
hve sjálfstætt fóstur getur þrosk-
ast utan líkama móðurinnar,“
útskýrði hann.
skurðlæknirinn dr. Leonard Bailey í
Kaliforníu grætt apahjarta. „Baby
Fae“ dó eftir 3 vikur af því að líkami
þess hafnaði dýrahjartanu.
Louise Brown er núna 8 ára. Hún er
fyrsta barnið sem getið var í til-
raunaglasi. Tilveru sína þakkar hún
bresku læknunum dr. Patrick Step-
toe og dr. Robert Edwards, sem
kallaðir eru „feður glasabarnanna“.
Enn hefur enginn framkvæmt
þetta, en svona gæti það litið
út. Skurðlæknar hafa komið
legi fyrir í kviði karlmanns og
síðar frjóvguðu eggi í leginu.
Þar þroskast síðan fóstrið á
venjulegan hátt uns barnið er
tekið með keisaraskurði.
Enda þótt dr. Jacobsen, er
varð heimsfrægur sem upphafs-
maður legvatnsprófana, hafi aldrei
birt niðurstöður þessarar tilraun-
ar, er í dag gjarna vísað til henn-
ar sem sönnunar um möguleika á
karlkyns móður.
Dr. William DeFries setti fyrstur
gervihjarta í mann. Hann vonaðist
til að geta með því lengt líf tann-
læknisins dr. Marney Clarks um
nokkur ár til viðbótar. En hann dó
eftir 112 daga þjáningar.
Með nýrri frystitækni er nú hægt að
geyma sæði, eggfrumur og jafnvel
fóstur. Auðugur Bandaríkjamaður
berst nú fyrir því að fá að „fram-
leiða“ yflrburðagreint fólk með
frystu sæði nóbelsverðlaunahafa.
Á sömu skoðun er Peter Tau-
ber, prófessor í kvensjúkdómum
í Essen: „Þetta er bæði fræðilega
og raunverulega framkvæman-
legt. Og ef eftirspurn er fyrir
hendi verður það áreiðanlega
gert fyrr eða síðar.“
En hvar skyldi eftirspurnin
helst vera? Ýmsir sérfræðingar
eins og kynlífsfræðingurinn John
Money frá Baltimore, nefna fyrst
og fremst karlmenn sem láta
skipta um kynferði. Eftir aðgerð-
irnar þjást þeir oft af þeirri til-
finningu að vera konur, fangnar í
karllíkama. Fyrir marga þessara
kynskiptinga gæti þungun og fæð-
ing táknað uppfyllingu heitustu
þrár þeirra, þ.e. að lifa lífinu sem
kona að öllu leyti.
Hommapör gætu einnig orðið
hugsanlegir „viðskiptavinir“.
Þeir þyrftu þá ekki annað enn egg- ■
gjafa til að geta fjölgað í fjöl-
skyldunni.
Enn væri hægt að hugsa sér, að
hjón sem ekki vilja eignast börn
strax láti frjóvga egg og rækta
fóstur í tilraunaglasi. Það yrði
síðan fryst á réttu þroskastigi. Ef
eiginkonan létist síðar eða yrði
ófær um að bera barn, gæti faðir-
inn borið þungann og fætt barn
þeirra. Að sjálfsögðu fylgdi þessu
viss áhætta. Þar sem algengast er
að blæðingar á fyrstu mánuðum
kviðarholsþungunar bindi endi á
hana, yrði maðurinn að vera und-
ir stöðugu eftirliti á sjúkrahúsi.
Þrátt fyrir þennan vankant og
marga fleiri, jafnvel hættu á getu-
leysi eftir meðgönguna, kvaðst
þriðjungur franskra karlmanna
undir 35 ára aldri mundu við
þessar aðstæður taka möguleik-
ann á barnsburði til alvarlegrar
athugunar. Kvikmyndaleikarinn
Dustin Hoffman var nýlega
spurður hvað honum fyndist um
þá hugmynd að karlmenn eign-
uðust börn. „Það er þá mál til
komið! Ég væri sko alveg til í
það.“
Eflaust eru þó fjölmargir kven-
sjúkdómalæknar á sömu skoðun
og prófessor Siegfried Trotnow,
sem fylgdi fyrsta þýska glasa-
barninu til lífsins 1982: „Ég lít á
þetta sem vísindaskáldskap. Ég
held það hljóti að vera óvenju-
legt fólk sem óskar eftir svona
nokkru. Sem kvensjúkdóma-
læknir mundi ég hugsa mig
tvisvar um, áður en ég tæki
ábyrgð á barnsburði karlmanns."
Ekki stóð á viðbrögðum við
þessari yfirlýsingu dr. Trotnows.
Kvensjúkdómalæknir í Ham-
borg, sem lengi hefur rann-
sakað vandamál varðandi ófrjó-
semi, hafði þetta að segja: „Auð-
vitað er sjálfsagt að reyna þetta.
Því þá ekki? Ef karlmenn fá að
ganga með og ala börn verða þeir
kannski ekki eins áreitnir."
Kvenréttindakonan Gloria Stein-
em er sammála þessu: „Konur
eru minna ofbeldishneigðar en
karlar. Þær meta mannslífið
meira af því að þær geta borið
undir belti og fætt börn.“
Umræður hafa ekki síður
spunnist um hina þjóðfélagslegu
og lögfræðilegu hlið málsins. í
dag getur barn í raun átt fimm
„foreldri“, þ.e. konuna sem lagði
til eggið, manninn sem lagði til
sæðið, eldismóðurina sem þrosk-
aði fóstrið í legi sínu og fæddi
barnið og að síðustu foreldrana
sem ekki gátu getið barnið saman
heldur tóku við því nýfæddu. Að
auki er sérfræðingurinn sem sér
um frjóvgun eggsins í tilrauna-
glasinu einnig stundum nefndur
„faðir“ barnsins. Hvað viðkemur
karlmannsþungun spyrja menn
varla mjög lengi um hvað menn
megi gera eftir að ljóst er að
menn geti gert það, fremur en
þegar tilraunir voru gerðar með
hjartaflutning. Því þegar allt
kemur til alls kostar mistekin
kviðarholsfæðing karlmanns í
hæsta lagi getuleysi eða fósturlát,
en mistekinn hjartaflutningur
lífið.