Dagur - 04.09.1987, Blaðsíða 6

„Lífið er dýrmætt“
- Vilhelm Ágústsson lýsir aðdraganda ferðarinnar
í íslenskum dagblöðum 23.
mars 1987 mátti sjá fyrirsagn-
ir sem þessa: „Tveim V.-
Þjóöverjum bjargað af há-
lendinu, nær dauða en lífi.“
Þær eru því miður allt of
algengar þessar fyrirsagnir,
og ekki eru allir eins heppnir
og þessir menn voru, þ.e. að
sleppa lifandi. Degi hefur
borist frásögn mannanna af
þessari hrikalegu reynslu, og
birtist hún hér á síðunni. Það
var Vilhelm Agústsson, sem
vart þarf að kynna nánar fyrir
Akureyringum, sem var fyrir
milligöngu þýskrar ferða-
skrifstofu aðstoðarmaður
ferðalanganna við undirbún-
ing leiðangursins, og fer frá-
sögn hans af aðdraganda og
hans þætti hér einnig.
„Þerta byrjar á því að för-
stjóri þýskrar ferðaskrifstofu
sem skiptir mikið við okkur
hringir og biður mig að aðstoða,
ef með þuffi, tvo viðskiptavini
sína sem langi til að koma til
íslands og ganga á skíðum yfir
hálendið frá norðri til suðurs.
Ég lofa því og segi honum að
það sé mér kærkomið að segja
mönnunum svolítið frá fjöllun-
um og að ég skuli aðstoða þá
eftir bestu getu.
Hann segir mér að þetta séu
menn sem séu mjög vanir fjall-
göngum og hafi gengið mikið,
bæði á Grænlandi, í Finnmörk
og hefðu verið að æfa undanfar-
ið í Ölpunum.
Mennirnir koma og þetta eru
menn, 44 og 49 ára gamlir.
Annar þeirra er virtur dómari í
Munchen og heitir Gerhard
Domback en hinn Otto Keck og
er listmálari. Ég reydni að
greiða götur þeirra, sem var
ekki mikið. Aðallega þurfti að
gefa þeim upplýsingar um há-
lendið og á korti fórum við sam-
eiginlega yfir gönguleiðina.
Leiðin er 300 km í beinni loft-
línu sem menn hafa gengið á 5-7
dögum, en þeir ætluðu sér 16-18
daga, svo þeir reiknuðu með að
vera veðurtepptir í þó nokkra
daga. Þeir höfðu því nógan
tíma.
Um kvöldið fóru þeir á fund
Hjálparsveitar skáta á Akur-
eyri, sem hafði tekið að sér að
fara yfir búnað þeirra, ráðleggja
þeim og aka þeim síðan inn í
Eyjafjarðardal.
Ég lofaði þeim að fylgjast vel
með þegar þeir kæmu á Hvera-
velli til þess að vera viss um að
allt væri í lagi, en þar er tal-
stöðvarsamband. Þetta gerði ég
í nokkra daga um það leyti sem
eðlilegt var að þeir ættu að hafa
náð þangað.
Síðan gerist það, að þeir
leggja af stað þann 10. mars
með skátunum, en þeir breyta
svolítið þeirri áætlun sem ég var
búinn að semja fyrir þá. Það var
að ganga fram allan Eyjafjarð-
; „Ég var farinn að hafa áhyggjur.“
a'rdal og tjalda þar í botninum,
það væri hæfileg dagleið. Dag-
inn eftir skyldu þeir halda upþ
úr dalnum og að Laugafelli, það
væri einnig ágæt dagleið auk
þess sem þeir fengju þar húsa-
skjól í Laugafellshúsinu sem er
norðaustan við Hofsjökul.
Þetta hafa skátar á Akureyri
gert í gegnum tíðina, farið
þarna inneftir með unglinga og
annað, og gengið prýðilega.
Þessi leið býður upp á, að ef
það skellur á vont veður þegar
komið er upp á hálendið, er
auðvelt að hopa niður. En í
meðförum þeirra og samtölum
við skátana, ákveða þeir að fara
upp svokallaðan Vatnahjalla-
veg sem er utar í dalnum og
reyna að ná þar húsum í Berg-
landi sem er hús sem stendur í
Urðavötnum fyrstu nóttina.
Þetta Íagðist ekki vel í mig,
því ég veit að erfitt er að finna
Bergland í vondu veðri og var
það alls ekki gott á fjöllum
þessa næstu daga. Ég tók eftir
því að þótt það hafi alltaf verið
sæmilegasta veður hér á Akur-
eyri, var alltaf sorti og ljótt veð-
ur yfir hálendinum. Eg var far-
inn að hafa áhyggjur út af
þessu, og höfðum bæði ég og
skátarnir reglulega samband við
Hveravelli til þess að vita hvort
þeir væru komnir þangað.
Aldrei komu þeir þangað.
Þegar liðnir eru fjórir dagar
fram yfir að ég taldi eðlilegt að
þeir kæmu á Hveravelli, stytti
upp einn daginn og gerði heið-
skírt yfir landinu. Eg fékk Skúla
bróður minn til þess að fljúga
með mér yfir skálana á fyrirhug-
aðri gönguleið, og urðum við
alltaf meira og meira hissa eftir
því sem við skoðuðum fleiri
skála, því hvergi urðum við
mannaferða varir, alls staðar
fannbarðar dyr eftir undan-
gengin veður og greinilega eng-
inn haldið þar til.
Við flugum alla gönguleiðina,
sáum ekkert kvikt og enn voru
þeir ekki komnir á Hveravelli.
Var ég nú eftir þessa flugferð
farinn að óttast allmjög um þá.
Að kveldi næsta dags, þegar
ég og nokkrir úr Hjálparsveit
skáta á Akureyri erum að hugsa
um að fara að gera út leitar-
leiðangur, er hringt framan af
Þormóðsstöðum í Þormóðs-
staðadal í Eyjafirði. Var okkur
sagt að þangað væru þeir
komnir, allmjög þrekaðir. Við
urðum mjög hissa á þessu, því
þarna voru þeir komnir til
byggða, austan megin við Eyja-
fjörð í stað þess að hafa ætlað
að ganga í vestur.
Eg bað þá að sendá mér
ferðalýsingu eftir að heirn væri
komið, sem þeir gerðu, en mér
finnst vanta í hana nákvæmari.
í lýsingar á sumum stöðum.
Skálinn sem þeir komu að,
sem þeir nef-na „Svartolíufang-
elsið", heitir Galtaból. Þeir
segjast hafa komist inn í skála
þar sem olía var geymd. Þetta
er óupphitaður skáli og skil ég
vel að vistin þar hafi verið erfið.
En skálinn við hliðina sem þeir
segjast halda að hafa verið
geymsla, og þeir segja að ekki
hafi verið hægt að komast inn í
enda eflaust erfitt án skóflu; þar
voru uppbúin rúm, hitunartæki
og nesti til að láta sér líða vel í
marga mánuði. Þetta lýsir
örlitlu úrræðaleysi, lífið er það
dýrmætt. En þeir eru svo kurt-
eisir og agaðir eins og Þjóðverja
er siður, að þeir reyna ekki að
brjótast inn í húsið sem er hálf-
um metra frá.
Þó bjargar það iífi þeirra að
hitta á þennan skála, því þeir
eru komnir í skjól, þótt kuldinn
hafi verið mikill.
Ég dreg þá ályktun, að þessir
menn sem hafa gert mikið af að
ganga dagstúra á fjöll í Ölpun-
um þar sem þeir búa og eru
mjög miklir útilífsmenn, að það
er ólíkt því að koma upp á
ísland þar sem víðáttan er. í
Ölpunum hafa þeir fjöll sem
þeir þekkja báðum megin við
sig sem kennileiti. Svo koma
þeir á endaleysur sléttanna á
íslandi þar sem kennileiti eru
engin í vondum veðrum og hafa
þar ekkert til að styðjast við.
Þeir hafa greinilega ekki verið
búnir að reikna út stefnur til að
halda gráðunum, eins og við
segjum. Ævinlega er göngu-
stefna reiknuð nákvæmlega út,
og henni haldið mcð gönguátta-
vita. Mér finnst eins og þeir hafi
strax orðið hræddir við vonda
veðrið og misst bókstaflega allt
skyn.
Ég talaði við annan þeirra
áður en þeir fóru heim, og sagði
hann að þegar augun væru orð-
in góð ætlaði hann að koma aft-
ur reynslunni ríkari." VG
Hér fer frásögn feröaianganna
sjálfra eins og hún kemur fyrir.
I hana vantar eins og fyrr segir
ákveðna kafla t.d. hvernig á
því stóð að þeir villtust af leið.
En lýsingin segir ákaflega vel
hvernig þeim leið sjálfum og
hvað þeir hugsa. Hún verður
vonandi til þess að lesendur
sem hyggja á fjallaferðir dragi
lærdóm af.
Aðdragandi
„Til eru í Evrópu þrjú svæði sem
kalla má „Pólar-eyðimörk“. Þau
eru Hardanger vidda í Noregi,
Sarek í sænska hluta Lapplands
og miðhálendi íslands.
Því síðasttalda svipar mjög til
hálendis Tíbets. Það teygir sig
100 km norður-suður og 125 km
austur-vestur. En svæðið getur
gefið þeim mikið, sem þorir að
bjóða frosinni og ískaldri einver-
unni byrginn. Þetta segjum við,
því sá sem dvelur á íslandi og ætl-
ar yfir hálendið, kemst ekki hjá
því að komast í snertingu við
hina köldu og sérstöku vinda sem
eru einkennandi fyrir þetta
hálendi.
Hefðum við átt að efast meira í
byrjun? Áætlun okkar var að fara
ferð yfir hálendi íslands að vetri
til, nánar tiltekið f mars 1987..
Leggja átti af stað frá Akureyri
til suðvesturhluta Islands ogenda
yið Gullfoss. Þessi vegalengd er
um 300 km löng í beinni loftiínu.
Ferðast átti á skíðum með bak-
poka og tjald. Viö áætluöum að
gangan tæki 16-18 daga og höfð-
um í desember ’86 fengið þyrlu til
þess að koma fyrir vistum og öðr-
um nauðsynjum í veðurathugun-
arstöð sem staðsett er á miðri
leið.
Til þess að tryggja öryggi
okkar, höfðum við meðferðis góð
kort af svæðinu, vissum af góðum
ferðamannaskálum á leiðinni og
höfðum áunnið okkur góða þjálf-
un í vetrar- og sumarferðum,
bæði í Ölpunum og á öðrum
snjóasvæðum svo sem á Græn-
landi og í Lapplandi.
Af reynslu fyrri ferða var
útbúnaður í samræmi víð nota-
gildi og þyngd og síðast en ekki
síst gáfu hjálparsveitarmenn á
íslandi okkur grænt ljós, en þeir
athuguðu hæfni okkar gaumgæfi-
lega. Svar þeirra var stutt og
laggott: „Þið náið þessu strákar!“
Um þetta svar snúast hugsanir
mínar, en túlka einungis fræði-
legan möguleika.“
(Hér vantar í frásögn félag-
anna töluvert langan kafla, eða
hvernig á því stóð að þeir villtust
og hve langur tími er liðinn. Inn-
skot blaðamanns.)
Varð snjóblindur
Það er laugardagur 15. mars
1987. í þrjá tíma hef ég beðið í
tjaldi mínu eftir félaga mínum.
Hann lagði af stað um tíuleytið f
leit að ferðamannakofa sem sam-
kvæmt korti ætti að vera hér
nálægt. Frá því.r gær, er ég snjó-
bhndur því suðvestan stormur
blés skáhallt framán ’ f okkur qg
náði að þekja okkur með margra
sentimetra lagi af þéttum snjp.
Það blés jafnvel undir gleraugun.
Stormur, kuldi og stingandi
endurgeislun sólarljóssins gerði
það að verkum sem aldrei hefur
hent mig fyrr, en það er að verða
snjóblindur.
Núna ligg ég því hér, hjálpar-
vana og óttast um vin minn. Síð-
Kort af svæðinu sem um er rætt. Skorna línan sýnir áætlaða leið. Sú heila, þá leið seni
staðir.