Dagur - 16.12.1987, Blaðsíða 11

16. desember 1987 - DAGUR - 11
Sjónarmið málfræðinga hlýtur að
vega þyngst. Þeir segja að ekki
skuli berjast gegn „sýkinni", það
gæti haft hroðalegar afleiðingar
fyrir inálið. Sálfræðin segir líka
að ekki skuli berjast gegn henni
vegna hættu á bælingu, tjáningar-
hræðslu og örvinglun hjá ein-
staklingnum.
Félagsfræðin hefur einnig
sitthvað til málanna að leggja og
allt á sömu lund. Hún bendir á að
fordæming á „þágufallssýki“ í
skólum (og að ofan) geti stuðlað
að aukinni stéttaskiptingu, skipt-
ingu í stéttamállýskur og þar af
leiðandi aukinni mannfyrirlitn-
ingu og hroka. Ekki er það fýsi-
leg framtíð. Nógu slæmur er fjár-
hagslegi ójöfnuðurinn svo mál-
farslegur bætist ekki við. Það
væri siðlaust með öllu.
Ég brást glaður við um daginn
er ég heyrði nemanda í íslensku
við æðstu menntastofnun lands-
ins segja „mér langar“. Viðkom-
andi var að vísu skammaður í
bak og fyrir af öðrum nemendum
og honum tjáð að slíkt málfar
hæfði ekki stöðu hans í samfélag-
inu. Nemandinn kippti sér lítið
upp við lætin og sagði: „Æ
krakkar, þetta skiptir nú ekki
svona miklu máli.“ Góð
viðbrögð. Menntamenn halda að
Hvað hyggst þú kenna þínum
börnum. Ætlarðu að ala þau upp
til að segja „mér langar“?
Þess má geta að ritgerðarefnið
var ekki sjálfvalið og hann varð
að gera því skil þótt það stríddi
gegn eigin sannfæringu. Þessi
nemandi segir sjálfur „mig
langar“ og vill að börnin alist upp
við að segja slíkt hið sama. Sem
sagt, að leiðrétta þau, enda segja
þau langflest „mér langar“. En
burtséð frá málfræðinni, getur
það haft alvarlegar afleiðingar,
sálrænar og félagslegar, að leið-
rétta börn? Leiðir það til málótta
hjá börnunum? Vitnum aftur í
viðtalið við Erling Sigurðarson:
„Ég get hins vegar ekki
aðhyllst óskaplega fagurlegar
kenningar sem menn halda
stundum fram um málótta, að
ekki megi leiðrétta því það leiði
til málótta. Leiðréttingin og
ábendingin á að vera eðlilegt
fyrirbæri í öllu uppeldi, því ef
ekki væri leiðrétt og hver færi að
tala eins og honum sýndist þá
gegndi málið ekki því félagslega
hlutverki sem það á að gegna í
samskiptum manna.“
Og Erlingur heldur áfram:
„Það er jafnréttiskrafa að fá til-
sögn til að geta talað, sett mál sitt
skýrt og skipulega fram með
segja börn „mér langar" þótt þau
séu alin upp við það í foreldra-
húsum að segja „mig langar“? Er
við fóstrur að sakast, samskipti
við önnur börn, eða er þetta
almenn breyting á málkerfinu
sem hefur náð til máltilfinningar
ungra barna?
Á að senda þjóðina
í meðferð?
Ég leyfi mér að halda því fram
að meirihluti þjóðarinnar sé
„þágufallssjúkur“ en það er mis-
munandi á hve alvarlegu stigi
„sýkin“ er hjá einstaklingunum.
Suniir segja „mig langar" en þeg-
ar frumlagið breytist gleymist
þessi regla og þeir segja „Agli
langar" eða „henni langar" í
staðinn fyrir „Egil langar“ eða
„hana langar“. Á að senda þjóð-
ina í meðferð?
Nú langar mig til að höfða til
máltilfinningar ykkar. Hvað eru
margar villur í þessum texta, sem
gæti verið eðlilegt talmál:
„Ég verð að hringja í læknirinn
því Gunna er lasin. Ég veit að
henni finnst þetta hinn mesti
óþarfi og henni langar ekkert til
læknis en hún neyðist til að leita
sér hjálpar. Ha, kvíðir þig fyrir?
Hvað gera börnin þegar þau byrja í skóla? Vita þau í hvorn fótinn þau eiga að stíga?
virðingu sinni sé misboðið ef þeir
láta undan „þágufallssýkinni“
enda þótt ég viti að „þeim“ dauð-
langar til þess, þar eð slík mál-
notkun er almenn, þjál og brenn-
ur á tungum flestra þó að þeir
þori ekki að viðurkenna það.
NIÐURLAG
Ekki gefst hér svigrúm til frek-
ari bollalenginga, ég vil aðeins
draga saman nokkur áherslu-
atriði í lokin.
Tafarlaust verði hætt að berj-
ast gegn „þágufallssýki" í skólum
og á opinberum vettvangi, enda
getur slík afturhaldssemi verið
skaðleg mönnum og máli. Hug-
takið „þágufallssýki“ verði lagt
niður, upprætt, til að fyrirbyggja
frekari skaða. Komið verði á fót
nefnd málfræðinga til að marka
stefnu í þessum málum.
Ekki er ég tilbúinn að svara því
hvort kenna eigi í skólum það
sem áður hét „þágufallssýki" eða
hvort frelsi skuli ríkja í málbeit-
ingu manna, en þetta er áreiðan-
lega efni í aðra grein.
Eigum við að berjast
gegn þágufallssýkinni?
Þannig hljóðar nú pistill ís-
lenskunemans og hvernig líst
ykkur á, lesendur góðir? Kennar-
inn gat að mestu sætt sig við rök
nemans en hann varpaði fram
einni samviskuspurningu í lokin:
ríkulegum orðaforða. Til þess
þurfum við leiðbeiningu og léið-
réttingu."
Ef við eigum að fara leiðrétt-
ingarleiðina þá verður að byrja á
henni nægilega snemma. Foreldr-
ar, dagvistir og aðrir uppalendur
verða þá að taka höndum saman
og samræma aðgerðir sínar.
Hverjum eiga börnin að trúa þeg-
ar þau heyra „mér langar“ allt í
kringum sig og síðan reyna sumir
að leiðrétta þau, fá þau til að
segja „mig langar“? Af hverju
Nei, láttu ekki svona. Grími
vantar hvort eð er alltaf fleiri
sjúklinga og mig hlakkar til að sjá
þér batna.“
Hvað er athugavert við þennan
texta? Jú, þarna eru 5 áberandi
beygingarvillur eins og flestir sjá
vonandi eins og skot. Ef ekki þá
hlýtur beygingarkerfí-málsins að
vera á leiðinni til andskotans.
Lýk ég nú þessu eintali mínu en
vona þó að einhverjir hafi haft af
því nokkurt gaman og jafnvel
gagn. SS
Katlilangar íbrauð
Honum vantar álegg
Mérldakkartajótana
Kvíðir i^fynr-
Nei, mérkvíðurekk.fyrir
önumlangar til ■»« jólagjof,
líkamér
spurning vikunnar
Sigtryggur Magnason:
Blakbolta. Ég held að mig langi
ekki í neitt fleira.
Freyja Árnadóttir:
Einhver húsgögn í herbergið
mitt.
Sigurrós Friðbjarnardóttir:
Helst langar mig að fá góða og
flotta myndavél. Svo langar mig
líka að fá apaskinnsgalla.
Erna Þórarinsdóttir:
Mig langar að fá myndavél eða
útvarpstæki eða segulbands-
tæki. Annars er mér alveg
sama, t.d. er gott að fá góðar
bækur.
Steingrímur Hallur
Sveinbjörnsson:
Bara eitthvað. Fjarstýrðan bíl
eða eitthvert svoleiðis dót, svo
langar mig í sleða.
Hvað langar þig mest til að
fá í jólagjöf?
__________Spurt á Húsavík_______