Dagur - 11.05.1988, Blaðsíða 5

11. maí 1988 - DAGUR - 5
) leiklist J
Samband Kalla og Láru er dauðadæmt, enda er við fordóma, Ödipus og fjandsamlegt þjóðfélag að etja. Mynd: c,b
P Kertalog:
„Eg er ekki dýr“
Leikfélag MA: Kertalog
Höfundur: Jökull Jakokssun
Leikstjóri: Erla Ruth Harðardóttir
Lýsing: Sigrún Kristjánsdóttir
Leikmunir: Björg Bjömsdóttir, Þorgerð-
ur Hrönn Þorvaldsdóttir, Dóra Jóhann-
esdóttir, Bryndís Elfa Valdemarsdóttir,
Guðrún Marta Ásmundsdóttir
Aðalhlutverk: Sigríður Ólafsdóttir, Þór-
gnýr Jónsson Dýrfjörð
Leikfélag Menntaskólans á
Akureyri frumsýndi leikritið
Kertalog eftir Jökul Jakobsson
í Samkomuhúsinu síðastliðið
mánudagskvöld. Áhorfendur
kunnu vel að meta framlag
nemenda til leiklistarinnar og
er ánægjulegt að leikfélagið
skuli hafa valið Kertalog til
sýningar því verk Jökuls eiga
ávallt erindi til okkar.
Kertalog er afar „jökulskt“
verk. Samtöl persóna hljóma oft
sem eintöl sem afhjúpa viðkom-
andi persónu í stað þess að þróast
í uppbyggilegar samræður um til-
tekin málefni. Sálarflækjurnar
eru til staðar og raunar ekkert
duldar í þessu verki því sögusvið-
ið er geðveikrahæli. Þjóðfélagið
er fjandsamlegt, þeir sem eiga
um sárt að binda eru útskúfaðir,
niðurlægðir. Það eru peningarnir
og völdin sem gilda.
Aðalpersónurnar, Kalli og
Lára, kynnast á geðveikrahæli.
Bakgrunnur þeirra er ólíkur.
Lára er af lág- eða millistéttar-
fólki komin. Foreldrar hennar
skildu þegar hún var kornung,
mamma hennar giftist öðrum
manni og þau eignuðust dóttur.
Lífsbaráttan endurspeglast í því
að Lára varð að passa systur sína
meðan foreldrarnir voru að vinna
og einn daginn missti hún litlu
telpuna ofan í brunn. Stjúpi
hennar fyrirgaf henni aldrei,
þessi atburður varð til þess að
hún „veiktist" og var send á hæli.
Aðeins gömul frænka hennar
skipti sér af henni með því að
koma í heimsókn.
Kalli kemur hins vegar úr há-
stéttarfjölskyldu. Foreldrarnir
eru ríkir, móðirin gjörspillt og
lætur það berlega í ljós að maður
hennar er aðeins fyrirvinna. Hún
er heima með Kalla. Kalli á að
verða arkitekt. Hann lendir í
„veseni“ í skólanum. Stúlka sem
hann var með segir honum upp
þrátt fyrir að Kalli hafi hótað að
fremja sjálfsmorð ef hún vogaði
sér slíkt. Hann lendir á hæli. Þar
kemur í ljós að sálarástand hans
á sér dýpri rætur en ætla mætti í
fyrstu og verður það best skýrt
með ödipusarduld í þeirri mynd
sem Freudistar telja rangtúlkun,
þ.e. drengurinn sængaði hjá
móður sinni.
Vandamálaleikrit? Að vissu
marki kannski en Jökull er ekki
að velta sér upp úr sálarástandi
aðalpersónanna heldur fyrst og
fremst sambandi þeirra sem
þjóðfélagið dæmir til dauða.
Kalli og Lára verða ástfangin.
Þau losna af hælinu og fara að
búa saman. Sambúðin gengur
ágætlega í fyrstu eða allt þar til
móðir Kalla kemur í heimsókn.
Hún segir þessa sambúð
skammarlega og minnir á sam-
band Kalla við hana sjálfa. Málin
þróast á þann veg að Kalli kiknar
undan ofurvaldi móðurinnar og
fjármagnsins og samþykkir að
fara í arkitektúr, enda fær hann
veglegan styrk frá foreldrunum.
Lára lendir aftur á hælinu og
það er nöturleg stund þegar Kalli
kemur í heimsókn til hennar.
Hann er kominn úr tengslum við
þá veröld sem hann kynntist
sjálfur, firringin er yfirþyrmandi
og þessi heimsókn er spegilmynd
af yfirborðslegri heimsókn frænk-
unnar fyrr í verkinu.
Kertalog er uppfullt af táknum
og skírskotunum. Það má nefna
heimsókn Kalla og Láru á
Sædýrasafnið þar sem dýrin eru í
búrum og fólk kemur til að glápa
á þau. Sjúklingarnir á hælinu búa
við svipaðar aðstæður. „Ég er
ekki dýr. Ég er manneskja eins
og þið,“ hrópar Lára í örvænt-
ingu sinni. Fordómarnir eru
sterkir, t.d. má Kalli alls ekki
hringja til pabba síns á skrifstof-
una og raunar má það alls ekki
fréttast að hann hafi lent á hæli.
Það er svo afskaplega niðurlægj-
andi fyrir fólk í jjessari stöðu.
Uppfærsla Leikfélags Mennta-
skólans á Akureyri er að mörgu
leyti sterk og Erla Ruth Harðar-
dóttir hefur gert marga góða hluti
í sínu fyrsta hlutverki sem leik-
stjóri. Kertalog verður í þessari
uppfærslu hæfileg blanda af
gamni og alvöru. Maðurinn, kon-
an og þriðji maðurinn setja
skemmtilegan svip á lífið á hæl-
inu og bláklæddu sjúklingarnir
vekja oft hlátur vegna kostulegra
tilburða. Sumum finnst það
kannski ekki besta leiðin til að
losna við fordóma að gera grín að
geðsjúklingum en stundum er
skopið, eða háðið, sterkasta
vopnið í baráttunni við fordóma.
Erla Ruth hefur gert ýmsar
breytingar á verkinu, sennilega í
því skyni að færa það í nútíma-
horf. Éflaust má margt að upp-
færslunni finna en það eru smá-
munir því sýningin var góð.
Ádeilubroddurinn komst til skila
en ég hafði jafnvel óttast að
Kertalog myndi leysast upp í
ærslaleik þegar ég sá einn geð-
sjúklinginn á hjólbörum í einum
keng. Sem betur fer tók sýningin
ekki þá stefnu og útkoman sýnir
berlega að áhugaleikhópar eiga
ekki síður að taka fyrir alvarlegri
verk, verk sem snerta okkur og
Kertalog á fullt erindi í þjóðfélag
þar sem fordómar og firring eru á
hverju strái.
Sigríður Ólafsdóttir var einlæg
í hlutverki Láru, lék með hjart-
anu og var því trúverðug. Ein-
staka hnökra mátti greina á fram-
sögn hennar, s.s. þegar hún segir
„bonsi“ (bangsi). Þá gekk hún
full langt í að andvarpa út úr sér
orðunum. Það kom vel út í fyrstu
en var orðið dálítið einhæft þegar
leið á sýninguna.
Þórgnýr Dýrfjörð stóð sig
einnig nokkuð vel í hlutverki
Kalla, sérstaklega í átakamiklum
atriðum en í tilfinningasenum
skorti hann næmleika og virkaði
stundum kærulaus. Samleikur
hans og Sigríðar var oft hinn
ágætasti.
Af öðrum leikendum má nefna
Sævar Sigurgeirsson sem var
kostulegur í hlutverki mannsins,
Sigurður Jóhannesson var sann-
færandi kapítalisti í hlutverki
pabbans en Guðfinna Kristófers-
dóttir hefði mátt vera ákveðnari í
hlutverki móðurinnar. Hún náði
sér þó á strik undir lokin. Þorgeir
Tryggvason túlkaði uppburðarlít-
inn lækni á trúverðugan hátt en
það hlutverk var ekki nógu mark-
visst og það sama gildir reyndar
um mörg önnur þótt ekki hafi
það leitt til stórtjóns. Þá var
Drífa Þuríður Arnþórsdóttir
örugg í hlutverki frænkunnar.
Svört tjöldin og leikmunir féllu
vel að sýningunni, en af hverju
var kókið alltaf drukkið úr Pepsi-
glösum? Lýsingin var einföld en
þokkalega útfærð. Niðurstaða
mín er sú að Kertalog er verk
sem á fullt erindi til okkar allra
og eflaust verður þessi sýning
Leikfélagi MA frekar til fram-
dráttar en hitt.
Stefán Sæmundsson
Herrabúðin auglýsir
Erum að taka upp föt, staka jakka og buxur í
miklu úrvali.
Fyrir nýstúdentana.
Föt í soft sniði (vítt snið) frá Falbe og Van Gils frá
kr. 10.800.-. Smokingar, smokingskyrtur, slaufur,
lindar og margt fleira í miklu úrvali.
Málsaumur. Verslið hjá fagmanni.