Dagur - 10.02.1989, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - 10. febrúar 1989
spurning vikunnar
Björn Már Jakobsson:
Já, við erum búnir að fá fullt af
nammi og fengum mest í Bún-
aðarbankanum.
Kári Garðarsson:
Já, rosalega. Ég vaknaði kl.
08.00 og við erum búnir að fara
út um allan bæ og fá fullan poka
af nammi.
Auður Jakobsdóttir:
Já ég vaknaði kl. 07.00 og
klæddi mig í búninginn sem
mamma bjó til. Við erum eigin-
lega búnar að fara út um allan
bæ.
Brynja Hrönn Þórsdóttir:
Við vöknuðum snemma og fór-
um eiginlega út um allt. Krakk-
arnir fá víst mest í Lindu, en við
fórum ekki þangað því þar var
svo mikil biðröð.
Nanna Þorbjörg
Guðmundsdóttir:
Já æðislega gaman. Við erum
búnar að fá næstum því tvo
poka af nammi, en við ætlum
ekki að borða allt í einu.
Var gaman á öskudaginn?
(Spurt á Akureyri)
Sigfús Jónsson:
Um prhagsáætlun
Akureyrarbæjar 1989
Nú sér senn fyrir endann á þeirri
árlegu törn sem felst í gerð fjár-
hagsáættunar fyrir bæjarsjóð og
stofnanir bæjarins. Unnið hefur
verið að henni nær óslitið í 3-4
mánuði af nefndum og embættis-
mönnum bæjarins. Á lokasprett-
inum hefur bæjarráð fengið það
erfiða hlutskipti að samræma
áætlanir einstakra deilda og fjalla
um óskir þeirra er lúta að fjár-
festingum, tækjakaupum, við-
haldi og nýmælum í starfsemi.
Óskirnar eru margar en aðeins er
unnt að verða við litlum hluta
þeirra og sannast þar gamla orð-
takið að „fús er hver til fjárins".
í fjárhagsáætlunum bæjarins í
gegnum tíðina má lesa þær
áherslubreytingar sem orðið hafa
í tímans rás. Fyrstu áratugi í sögu
bæjarstjórnar var fátækrafram-
færsla langstærsta verkefnið svo
sem lesa má í kvæði Bólu-
Hjálmars, Eyjafjörður frá 1870.
Bæjarstjórnin ver og vaktar,
veldisboð með lögum fraktar,
þeir sem eru minni maktar,
mega rétti sínum ná.
Um og upp úr síðustu aldamót-
um tóku verkefni bæjarfélagsins
að breytast. Æ minni hluti
útgjaldanna fór nú til fátækra-
framfærslu en meira fjármagni
var varið til gatnagerðar, hol-
ræsa, vatnsveitu, rafveitu og
hafnarframkvæmda. Hélst svo
fram um miðja öldina að áherslur
tóku að breytast og bæjarfélagið
að auka þjónustu sína við ein-
staklinga og einstaka hópa. Er
hér m.a. átt við börn, aldraða,
sjúka og aðra þá sem minna
mega sín. Einnig hafa íþrótta- og
æskulýðsmál, fræðslumál og
menningarmál skipað veglegan
sess í starfsemi bæjarins á síðustu
árum.
Til þessa síðarnefndu mála,
sem gjarnan eru nefnd „mjúku
málin“ á nútímaíslensku er nú
varið yfir 60% af útgjöldum
bæjarsjóðs.
Heldur er rýmra um fjárhag
bæjarsjóðs en var þegar ég stóð
hér í sömu sporum í fyrra. f>á
barði ég lóminn vegna dökks
útlits um tekjuöflun bæjarsjóðs á
árinu. Sem betur fer rættist þó
vel úr þeim málum á haustmán-
uðum, auk þess sem verðlags-
forsendur áætlunarinnar stóðust
nokkurn veginn. Hin mikla
aðhaldsáætlun síðasta árs styrkti
því stöðu bæjarsjóðs verulega.
Óstöðugleiki í íslensku efna-
hagslífi og óstjórn í fjármálum
þjóðarinnar veldur sem fyrr
áhyggjum.
Á síðasta hausti var t.d. enn
einu sinni gripið inn í ákvarðanir
um gjaldskrárhækkanir hjá Hita-
veitu Akureyrar og fleiri stofn-
ana af ríkisvaldinu. Á síðasta ári
var lagður sérstakur skattur á er-
lend lán sem veldur veitunni bú-
sifjum og nú snemma í janúar fór
Alþingi í síðbúið jólafrí án þess
að hafa samþykkt lánsfjárlög fyr-
ir árið 1989. Hitaveitan þurfti að
taka stórt erlent lán í janúar til
greiðslu á skuldum en gat ekki
því engin voru lánsfjárlögin. Ég
hef drepið hér stuttlega á nokkur
dæmi frá reynslu hitaveitunnar til
að benda á hvaða óvissu fyrirtæki
og stofnanir þurfa að búa við.
Dagvistastofnanir og sundlaugin
frusu inni með eðlilegar verðlags-
Sigfús Jónsson, bæjarstjóri á Akur-
eyri.
hækkanir þegar verðstöðvun
brast á sl. haust og þurfa þessar
stofnanir því að hækka sínar
gjaldskrár allnokkuð umfram
verðlagshækkanir á þessu ári til
að halda í fyrra horfi.
Ég vil í máli mínu víkja fyrst
að afkomu bæjarsjóðs á síðasta
ári, fjalla þá um forsendur fyrir
teknahlið áætlunarinnar og síðan
um útgjaldahliðina. Að lokum
mun ég fjalla um fjárhagsáætlanir
annarra bæjarstofnana.
Afkoma ársins 1988
Þegar fjárhagsáætlun var sam-
þykkt í upphafi sl. árs var gert
ráð fyrir að almennar tekjur
bæjarsjóðs, þ.e. að frátöldum
vaxtatekjum og tekjum vélasjóðs
yrðu 916.963 þús. kr. í maí sl. var
tekjuáætlunin lækkuð um 13
millj. kr. vegna ákvörðunar ríkis-
valdsins um skerðingu á framlagi
til Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga og
í lok ársins var áætlun um útsvar
hækkuð um 9 millj. kr. Alls voru
því áætlaðar tekjur 912.963
þús. kr. en urðu í reynd um 924
millj. kr., þ.e. greiddar tekjur
eða 11 millj. kr. umfram áætlun.
í þeirri tölu er ekki meðtalin
staðgreiðsla útsvars í desember
sem greidd er bæjarsjóði í janúar
og nemur um 40 millj. kr.
Hagnaður að rekstri vé'asjóðs
var áætlaður 4 millj. kr. en varð í
reynd 5,3 millj. kr. Vaxtatekjur
voru áætlaðar 16,8 millj. kr. en
vextir greiddir bæjarsjóði reynd-
ust um 25 millj. kr. Áfallnar vaxta-
tekjur reyndust hins vegar tæp-
lega 53 millj. kr., þar af reiknaðir
dráttarvextir 46,5 millj. kr.
Rekstrargjöld bæjarsjóðs voru
í upphafi árs áætluð 772.521 þús.
kr., en séu fjármagnsgjöld ekki
meðtalin og tekið tillit til breyt-
inga sem gerðar voru á útgjalda-
hlið áætlunarinnar síðar á árinu
varð niðurstöðutala áætlunarinn-
ar 739.551 þús. kr. Rekstrargjöld
bæjarsjóðs urðu í reynd um 758
millj. kr. eða tæplega 20 millj. kr.
umfram áætlun.
Gjaldfærður stofnkostnaður
var áætlaður í upphafi 49.930
þús. kr. en var lækkaður í 45,5
millj. kr. með breytingum á áætl-
uninni síðar á árinu. í reynd varð
hann aðeins 39,6 millj. kr.
Kostnaður við nýbyggingar og
vélakaup var í upphafi árs áætl-
aður 91 millj. kr. en eftir nokkrar
breytingar sem gerðar voru á
árinu varð endanleg áætlun 93,7
millj. kr. Ríkisframlög til
nýbygginga voru áætluð 37.705
þús. kr. en hækkuðu um 6 millj.
kr. á árinu. Nettó var kostnaður
bæjarsjóðs vegna nýbygginga og
vélakaupa því áætlaður 49.995
þús. kr. en varð í reynd 55.909
þús. kr. Ástæðan er fyrst og
fremst sú að framlag til bygginga
aldraðra við Víðilund, þ.e.
gatnagerðargjöld, var ekki inni í
fjárhagsáætlun.
Vaxtatekjur bæjarsjóðs voru
áætlaðar 16,8 millj. kr. en urðu í
reynd 25 millj. kr. í greiddum
vöxtum, þar af rúmlega 18 millj.
kr. í dráttarvöxtum. Vaxtagjöld
bæjarsjóðs voru áætluð 40,9
millj. kr. en greiddir vextir urðu
aðeins 24,1 millj. kr. Mestu mun-
aði þar að gert hafði verið ráð
fyrir 18 millj. kr. kostnaði vegna
yfirdráttar á hlaupareikningi sem
var ekki nýttur á árinu.
Niðurstaðan er því sú að
afkoma bæjarsjóðs batnaði
greiðslulega séð í heild um 18,7
millj. kr. á árinu 1988.
Veltufjárstaða bæjarsjóðs
batnaði mjög mikið á árinu 1988.
Með því að afskrifa skuldir dval-
arheimilanna við bæjarsjóð sem
veltufé kemur í ljós að hreint
veltufé hefur aukist um tæpar 99
millj. kr. á árinu. Veltufjárhlut-
fallið var í árslok 1988 1:1,46 en
hafði í ársbyrjun verið 1:0,92.
Ástæður batnandi veltufjárstöðu
eru fjórar: 1) Aukning útistand-
andi bæjargjalda um 58 millj. kr.
Tafla 6
Samanburður á tekjum milli fjárhagsáætlana 1988-1989
Áætlun Rauntölur Áætlun Hækkun Hækkun
1988 1988 1989 frááætl. frá raun-
1988 tölum '88
(D (2) (3) (1) 1 (3) (2)/(3)
Útsvar 508.000 558.000" 648.000 27,6% 16,1%
Aðstöðugjald 153.500 156.173 184.000 19,9% 17,8%
Skattar affasteignum 163.300 163.739 198.600 21,6% 21,3%
Framlag úr Jöfnunarsjóði 50.300 54.188 56.300 11,9% 3,9%
Aðrir skattar og tekjur 2.800 3.336 3.300 17,9% ( 0,1%)
Tekjuraffasteignum 30.810 29.923 37.450 21,6% 25,2%
Vaxtatekjur 16.800 25.053 18.800 11,9% (25,0%)
Ýmsartekjur 8.253 12.427 11.053 33,9% (11,1%)
Alls: 933.763 1.002.839 1.157.503 24,0% 15,4%
1) Miðað er við 12 mánaða útsvar svo samanburðyr við 1989 sé raunhæfur.