Dagur - 11.03.1989, Blaðsíða 2

2 - DAGUR - Laugardagur 11. mars 1989
Krakkar
og bjór
Heil og sæl. Efni pistilsins er að
þessu sinni helgað krökkum og
bjór, en sterkari efni læt ég eiga
sig! Ef við byrjum á krökkunum
þá langar mig til að minnast á
hvimleiða málvillu sem veður
uppi, ekki bara hjá krökkunum
heldur líka hjá fullorðnum þeg-
ar þeir tala um krakka. Dæmi:
Krakkarnir mínir smakka ekki
áfengi. Þau vita að það er
skaðlegt. - Hvað er rangt við
þetta? Jú, krakki er karlkynsorð
og þess vegna er talað um þá
krakkana en ekki þau. Fólki er
orðið gjörsamlega um megn að
skilja þetta. Málvillan er senni-
lega tilkomin vegna þess að fólk
talar um krakka en hugsar um
börn og þess vegna er sagt þau.
Gott ef fólk er ekki líka farið að
segja þau um unglingana, en ég
vil aðeins benda fólki á að hug-
leiða kyn orða áður en það not-
ar viðeigandi fornöfn.
Áður en þetta fer að snúast
upp í þátt um íslenskt mál er
best að ég vindi mér í bjórinn.
Ekki í bókstaflegri merkingu þó
vegna þess að hann er svo ægi-
lega fitandi. Auk þess finnst
mér þessi bjór sem seldur er hér
á landi of sterkur, nema ég ætli
mér að verða full, sem mér þyk-
ir reyndar lítt skemmtilegt. En
íslenskir karlmenn kunna vel að
meta þennan mjöð. Með
froðuna á nefbroddinum og
ístruna milli fóta hlaupa þeir á
milli barborðsins og salernisins,
hæstánægðir með lífið og tilver-
una, þangað til daginn eftir. Þá
sjá þeir eftir öllu saman og
inn nægilega skynsamur til að
hlýða mér. Synirnir hlýða mér
líka, a.m.k. ennþá, og því get
ég vel við unað á þessu karla-
heimili.
Ég las það í Degi að ungling-
arnir hefðu prófað bjórinn ræki-
lega og af þeim sökum hefði
skapast ófremdarástand fyrir
utan Dynheima. Sjálfsagt er að
líta þetta mál alvarlegum aug-
um, en þó tel ég að við þurfum
ekki að hafa áhyggjur af ung-
lingunum. Við vitum að 10%
þeirra verða alkóhólistar, hinir
hlaupa af sér hornin, eru
kannski mislengi að því og eiga
miserfitt með það, en það tekst
að mestu hjá þessum 90%. Eftir
nokkur ár er það gleymt að þeir
hafi nokkru sinni verið til vand-
ræða sakir ölvunar og óspekta.
Þetta var sú hlið er snýr að
bjór og öðru áfengi. Einn af
hverjum tíu getur ekki stjórnað
sinni drykkju og fer sífellt niður
á við, andlega, líkamlega og
félagslega. En það eru ýmsir
aðrir þættir sem geta höggvið
skörð í þennan fríða hóp ungl-
inga. Sum skörðin mynduðust
reyndar strax í bernsku. Þá er
ég að tala um uppeldi og
umhverfi. Það eru mörg ljón á
veginum. Vinnubrjálæði og lífs-
gæðakapphlaup foreldra, sundr-
aðar fjölskyldur, sjónvarps- og
myndbandagláp, vinna barna
með skólanum, þjóðfélag sem
er fjandsamlegt börnum o.s.frv.
Ég vil bara hvetja alla til þess að
taka þátt í barna- og ungjinga-
vikunni. Takk fyrir.
heimta náð og miskunn hjá
eiginkonunum.
Maðurinn minn er fjarskalega
uppveðraður út af þessu hland-
litaða vatni. Hann hélt sig þó á
mottunni 1. mars, enda er hann
í ábyrgðarstöðu og getur ekki
leyft sér að sulla í miðri viku,
hvað þá í vinnunni. Föstudag-
inn 3. mars var ísskápurinn hins
vegar troðfullur af bláum, græn-
um og gylltum dósum, sem
reyndar gekk ótrúlega fljótt á.
Ég prísaði mig sæla yfir því að
búa ekki í blokk því salernis-
ferðir mannsins voru óteljandi
og stóðu langt fram eftir nóttu.
Þá var ég reyndar komin í bólið
en ég heyrði að undir það síð-
asta var bjórinn ekki aðeins far-
inn að leita niður og út heldur
líka upp. Það voru ekki fögur
hljóð. Heilsa karlangans daginn
eftir var slík að hann gat ekki
einu sinni horft á ensku knatt-
spyrnuna. Ég fékk þá loksins
frið fyrir tautinu í Bjarna
Felixsyni.
Um kvöldmatarleytið hafði
karlinn loksins þrek til að renna
niður vatnssopa og hann sagði
ekki orð yfir því að ég hafði
g-'arlægt bjórinn úr ísskápnum.
g sagði honum að við ættum
ekki að geyma áfengi á slíkum
stað, þar sem það blasti við son-
um okkar. Um þetta atriði urð-
um við sammála, enda maður-
„Við vitum að 10% þeirra verða alkóhólistar, hinir hlaupa af sér hornin.“
heilsupósturinn
Umsjón: Sigurður Gestsson og Einar Guðmann
Eiga konur erfiðara með
að hætla að reykja?
Það er ekki nóg með ab konum
sem reykja virðist stafa meiri
hætta af hjartasjúkdómum en
öðrum. Lungnakrabbamein er í
sífelldri aukningu meðal kvenna.
(USA). Ástæðan er enn og aftur
reykingarnar. Lungnakrabba-
mein veldur dauða miðaldra, sem
og eldri kvenna vegna vana sem
þær áunnu sér áratugum áður,
þegar þekking á því hver áhrif
reykinga eru voru tiltölulega
óþekkt. Hins vegar ættu ungar
konur í dag að vita betur.
Einhverra hluta vegna virðast
ungir menn stunda reykingar
minna heldur en kvenþjóðin.
Reykingar eru taldar orsök um
85% af lungnakrabba bæði hjá
konum og körlum. Það eru hins
vegar ýmsar röksemdir sem
benda til þess að konur eigi erfið-
ara með að hætta að reykja held-
ur en karlmenn. Ástæðan fyrir
því gæti verið sú að konurnar
verða oft hræddar um að þær fitni
ef þær hætti að reykja eða taki
upp einhverja aðra siði sem ekki
geta talist betri. Eða það sem
verra er að þær hafa ekki nægjan-
legt sjálfstraust til þess að leggja í
að hætta. Þetta eru allt saman
sálfræðilegar ástæður svo engin
skal halda því fram að ekki sé
hægt að sigrast á þeitn.
Það gætu þó verið líkamlegar
eða erfðafræðilegar ástæður fyrir
þessum erfiðleikum. T.d hafa
vfsindalegar rannsóknir sem
gerðar voru á öpum sýnt að ein-
hverra hluta vegna áttu kven-
aparnir erfiðara með að hætta að
reykja heldur en karlaparnir.
Eitt er það sem allar reykinga-
konur ættu að vita um lungna-
krabba, og það er að hann er
ólíkur brjóstakrabbameini að því
leyti að hann er næsturn því alltaf
banvænn. Lungnakrabbi er svo
undirförull sjúkdómur að yfirjeitt
koma engin einkenni (brjóst-
verkir, stöðugur hósti, létting)
fram fyrr en það er orðin lítil von
um lækningu. Þó að komið sé
auga á einkenni lungnakrabba
með myndatöku er hann yfirleitt
kominn á það stig að lítið sem
ekkert er hægt að gera. Það er
því greinilegt að konur sem karl-
ar hafa góða ástæðu til þess að
hætta að reykja.
Æfingar þynna blóðið
Nú hefur verið sýnt fram á að
reglulegar æfingar stuðli að því
að blóðið hlaupi ekki eins mikið í
kekki og áður. Tímaritið „The
Medical Journal Circulation“
segir frá rannsókn í Finnlandi
sem gerð var á því hvaða áhrif
æfingar hefðu á 19 miðaldra
menn sem allir höfðu aðeins of
háan blóðþrýsting. Eftir að hafa
stundað rösklega göngu og rólegt
skokk fimm daga vikunnar í þrjá
mánuði, var greinilegt að blóðið
hljóp ekki eins mikið í kekki og
hjá þeim sem engar æfingar
stunduðu. Þessar uppgötvanir
bæta á þann þekkingaforða á
fyrirbyggjandi aðferðum gegn
hjartasjúkdómum sem þegar hef-
ur aflast.
Reykingar eru eins og tímasprengja sem enginn veit hvenær springur