Dagur - 29.06.1989, Blaðsíða 15

DAGUR FERÐABLAÐ — 15
+
+
um á allar hliðar hvar sem á er
litið. Framan af meðan hér á
landi voru fullhugar og ötulir
aflamenn sigu þeir mjög í bergið
og sáust lítt fyrir enda var þá
fuglatekjan ólíkt meiri en nú, og
urðu tíðum af því ógurlcgir
mannsskaðar og slys; fórust menn
Húsið í Drangey er eftirmynd Víðimýrarkirkju og í grasbalanum við það er skjólsælt mjög. Þar er gott að setjast
niður með nestið sitt. Mynd: VG
neitað hér. Brattar skriður þarf
að klífa, þröng einstigi eru á leið-
inni og nær öruggt má telja að
farið var með „Faðirvorið" á rétt-
um stað. En þegar upp var komið
launaðist ferðalöngunum erfiðið.
Útsýnið er stórkostlegt og unaðs-
legt var að maula nestið sitt í
skjólsælum grasbala og hlýða á
sögur Jóns. Sögurnar segir hann
bæði lognar og sannar enda sé
það háttur sigmanna sem í
eyjuna koma að segja sögur,
helst sem ótrúlegastar.
Nú er eitt hús í Drangey sem
reist var fyrir fáum árum. Húsið
er eftirmynd Víðimýrarkirkju f
Skagafirði og í því gista sigmenn
á vorin. í Drangey má enn þann
dag í dag sjá bæli Grettis Ás-
mundarsonar. Jón segir Gretti
greinilega hafa valið staðinn af
mikilli snilld því frá honum er
gott útsýni, karlinn hefur getað
fylgst vel með öllum mannaferð-
um úr landi, auk þess sem þar er
gott skjól. Ekki hefur væst um þá
bræður meðan á Drangeyjar-
búsetu stóð. Fuglar og egg eru
fyrirtaks fæða og þá gekk sauðfé
laust í Drangeysem hægt var að
„grípa“ til.
Karlinn hrundi
í jarðskjálfta
„í Þórðarhöfða í Skagafirði sem
hefir 150 faðma háa sjóarhamra
bjuggu forðum kall og kelling
sem voru nátttröll, og áttu þau
eina kú sér til bjargar. Eitt sinn
bar það til eina nótt að kýrin var
yxna, en þá var ekki naut við
hennar hæfi nær en í Tindastól
hinumegin fjarðarins. Fóru þau
þá á stað með kúna og óðu
skemmstu leið yfir fjörðinn, en
það er um fjórar vikúr sjóar, og
héldu henni undir bolanum úr
Tindastól. Héldu þau svo aftur
sömu leið til baka. En þegar þau
voru valla komin á miðjan fjörð
dagaði þau upp og urðu þau þá
að steini á firðinum norðan við
hana, en kellingin sunnan og
vestan til... En úr kúnni varð eyj-
an sjálf og þótt þess sé ekki getið
að kýrin hafi verið búin að taka
við fangi í för karls og kerlingar
hefur hún þó einatt orðið Skag-
firðingum arðsöm vorbæra.“
Þannig segir þjóðsagan frá
myndun Drangeyjar og „fylgi-
fiska“ hennar. Reyndar stendur
kerlingin enn tignarleg og fríð,
en karlinn hrundi í jarðskjálfta
fyrir all mörgum árum síðan.
Jarðfræðin segir allt aðra sögu.
Var forðabúr Skagfírðinga
Drangey er um 180 metrar á hæð
yfir sjávarmáli þar sem hún er
hæst. Hún er gerð úr þverhníptu
móbergi og er aðeins kleif á ein-
um stað þar sem nefnist Upp-
ganga. Efst í Uppgöngu liggur
járnstigi upp á Brúnahellu og þar
er líka keðja til stuðnings. Þar
sem gengið er upp á Drangey er
tæp bjargsylla á einum stað sem
heitir Gvendarbjargsylla, eða
altari Guðmundar góða. Þar er
siður að hver sem upp fer fari
með bænirnar sínar áður en
lengra er haldið svo ekkert illt
komi fyrir á leiðinni.
Að flatarmáli er Drangey um
0,2 ferkílómetrar að stærð og er
hún vel grasi gróin þegar upp er
komið enda var þangað áður fyrr
flutt fé á sumrin til beitar. Drang-
ey er fræg fyrir fugla- og eggja-
töku sem þar hefur verið
stunduð. Á hverju vori söfnuðust
menn þangað til að síga eftir
eggjum, en vitað er að í eynni
hafi veiðst 200 þúsund fuglar á
einu vori enda var eyjan forðabúr
Skagfirðinga þegar sultur svarf
að landsbúum.
Bjargsig til eggjatöku er enn
stundað á hverju vori frá Drang-
ey. Það er frækileg íþrótt og ekki
nema á færi fullhuga að iðka
hana. Hún er líka hættuleg og
fjöldi manna hefur farist við sig,
bæði í Drangey og annars staðar
þar sem sig er stundað.
Festarnar þverkubbaðar
sundur
Margar þjóðsögurnar eru til um
Drangey og bræðurna Gretti og
Illuga Ásmundarsyni sem þar
dvöldu í útlegð í þrjú ár. Frækið
er afrek Grettis þegar hann synti
í land úr eynni til þess að ná í
eld, en slokknað hafði í glóð-
um þeirra bræðra. Síðan hafa
nokkrir menn þreytt „Grettis-
sund“ milli eyjar og lands en
fyrstur þeirra var Erlingur Páls-
son lögreglumaður sem synti árið
1927. í sumar er ætlunin að
endurvekja „Grettissund" í formi
boðsunds milli tveggja björgun-
arsveita og verður fróðlegt að
fylgjast með því.
Fræg er sagan af því þegar
Drangey var vígð og við grípum
hér niður í Þjóðsögum Jóns
Árnasonar þar sem frá þessu er
sagt. „En ekki var fuglatekjan
annmarkalaus í þá daga því
Drangey lítur sem fyrr segir eins
og sæbrattur klettur upp úr sjón-
úr vöðum og sigum, sprungu á
niðurfallinu, lentu á klettum svo
hvert bein mölbrotnaði. Þess
þóttust menn brátt vísir verða að
jafnt fórust þeir úr berginu sem
góðar festar höfðu og hinir sem
lakari vaði höfðu og þótti það
ekki einleikið: voru festar þeirra
þverkubbaðar sundur er upp
voru dregnar eins og þær væru
annaðhvort höggnar sundur með
exi eða skornar með öðru egg-
járni . . . Leið svo þar til Guð-
mundur góöi Arason varð biskup
á Hólum...Hann lét menn sína
sækja mjög til Drangeyjar á vor-
um bæði til fiskifanga og fugla-
tekju og fór brátt að bera á því að
vættir þeir er á eynni voru gengu
ein- í berhögg við biskupsmenn
sem aðra og uröu því mannsskað-
ar stórir."
Trautt sigið í Heiðnaberg
Guðmundi góða er sagt frá
mannskaðanum og ákveður að
fara í eyna með klerka og vígt
vatn. Fór liann um Drangey og
vígði hana jafnt uppi sem niðri en
þar sem hann komst ekki í fjör-
una, seig hann í bjargið. „Ekki er
þess getið að hann hafi neinstað-
ar orðið neinna meinvætta var
fyrr en hann var kominn vestur
fyrir norðurhorn eyjarinnar að
Úppgönguvík aftur. Þar seig
hann í bergið sem víðar og er
hann er kominn svo langt niður
sem honum þótti hæfilegt byrjar
hann þar scnt annarstaðar vígslu
og yfirlestra. En er hann hefur
litla stund lesið kemur loppa ein
stór bæði grá og loðin með rauðri
ermi út úr berginu og heldur á
stórri skálm og biturlegri er hún
bregður á festina sem biskup var
í og tekur hún þegar í sundur tvo
þætti festarinnar; en það vildi
biskupi til lífs að skálmin beit
ekki á þriðja þáttinn því hann var
þaulvígður. 1 því heyrir biskip
rödd úr berginu segja: „Vígðu
ekki meira Gvendur biskup; ein-
hverstaðar verða vondir að
vera.““
Þarna hætti biskup vígslunum
og er bjargið óvígt enn í dag.
Heitir það Heiðnaberg og segir
sagan að menn sígi trautt í það.
Þar hafa og oröið dauðaslys þeg-
ar reynt hefur veriö að síga, en
freistingin er mikil því sagt er að
hvergi sé jafn mikið af fugli.
Góður fótabúnaður
nauðsynlegur
í sumar verður ferðamönnum
boðið upp á dagsfcröir í Drangey
í tengslum við tlug Flugleiða til
Sauðárkróks. Ferðaþjónustan
Áning hefur skipulagt ferðirnar
þannig að tlogiö er frá Reykjavík
að morgni, siglt til Drangeyjar
kl. 10.00 en siglingin tekur 50-60
mínútur, komið aftur á Sauðár-
krók kl. 17.00 og til Reykjavíkur
um kvöldmat. Ferðamönnum
annars staðar að gcfst vitaskuld
líka kostur á að komast í eyna og
er þeim bent á að hafa santband
við Ferðaþjónustuna Áningu.
Nauðsynlegt er að vera vel
búinn, einkum til fótanna þegar
farið er í Drangey. Þá getur líka
verið gott að eiga nokkurra daga
frí eftir slíka ferö því harðsperrur
eiga það til að gera vart við sig á
eftir. VG
Hcimildir: Islcnskar Þjúðsögur og ;uvin-
týri: Jón Árnason og Landið þitt fsland.
Punktarnir á íslandskortinu merkja Edduhótelin sextán. Viljir þú þægilega
gistingu velur þú Edduhótel. Verðlag er þar sanngjarnt og andrúmsloftið
notalegt. Það er ef til vill besti punkturinn. Edduhótelin eru á þessum
stöðum:
1 Laugarvatni ML s: 98-61118
2 Laugarvatni HSL s: 98-61154
3 Reykholti s: 93-51260
4 Laugum Dalasýslu s: 93-41265
5 Reykjum Hrútafirði s: 95-10004
6 Laugarbakka V-Hún s: 95-12904
7 Húnavöllum A-Hún s: 95-24370
8 Akureyri s: 96-24055
9 Hrafnagili s: 96-31136
10 Stórutjörnum s: 96-43221
11 Eiðum s: 97-13803
12 Hallormsstað s: 97-11705
13 Nesjaskóla s: 97-81470
14 Kirkjubæjarklaustri s: 98-74799
15 Skógum s: 98-78870
16 Hvolsvelli s: 98-78187

Tdcx
Tdc&t 554 (9>l-625895