Dagur - 09.11.1991, Side 6

6 - DAGUR - Laugardagur 9. nóvember 1991
UTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREVRI,
S(MI: 96-24222 • SÍMFAX: 96-27639
ÁSKRIFT KR. 1100 Á MÁNUÐI ■ LAUSASÖLUVERÐ 100 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 725 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON.
RITSTJ.FULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON.
UMSJ.MAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON.
BLAÐAMENN: INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavlk vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþr.),
ÓLI G. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, SKÚLI BJÖRN GUNN-
ARSSON (Sauöárkróki vs. 95-35960),STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON, LJÓSM.: KJARTAN ÞORBJÖRNSSON.
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN.
ÚTLITSHÖNNUN: RlKARÐUR B. JÓNASSON, ÞRÖSTUR HARALDSSON.
AUGLÝSINGASTJ.: FRlMANN FRÍMANNSSON.
DREIFINGARSTJ.: HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL.
PRENTUN: DASSPRENT HF.
Horft verður til
Eyjajjarðar
Vonbrigða gætti í hugum margra
Norðlendinga seint á síðasta ári
þegar fregnir bárust um endan-
lega ákvörðun forráðamanna
Atlantnsálsfyrirtækjanna um að
staðsetja fyrirhugaða álverksmiðju
á Keilisnesi. Eftir þá umræðu, sem
fram hafði farið um staðarval stór-
iðju ólu margir þá von að hún
myndi rísa í Eyjafirði og gjörbreyta
þar með öllu atvinnulífi á svæðinu.
Ástæður þess að menn horfðu svo
stíft til orkufreks iðnaðar má fyrst
og fremst rekja til þess að atvinnu-
ástand hafði um tíma farið versn-
andi. Ýmsar ástæður urðu hins
vegar til þess að fyrihugaðri fram-
kvæmd var valinn staður í ná-
grenni við höfuðborgarsvæðið.
í viðtali við Dag síðastliðinn mið-
vikudag rekja þeir Garðar Ingvars-
son, framkvæmdastjóri og Andrés
Svanbjörnsson, yfirverkfræðingur
Markaðsskrifstofu iðnaðarráðu-
neytisins og Landsvirkjunar meðal
annars þróun staðarvalsins. Þeir
benda á að val íslendinga hafi ann-
aðhvort staðið um ísland eða að
hinir erlendu álframleiðendur leit-
uðu fyrir sér í öðrum heimshlutum
þar sem vatnsorku er einnig að
finna. Forráðmenn viðkomandi
fyrirtækja hafi síðan lagt margvís-
legt mat á þá staði sem til greina
komu og eftir nákvæma kostnaðar-
útreikninga hafi þeir komist að
niðurstöðu um að bygging fyrir-
hugaðrar verksmiðju og rekstur
hennar yrðu hagkvæmust miðað
við staðsetningu á Keilisnesi. Þá
benda þeir Garðar og Andrés á að
mótmæli nokkurra Eyfirðinga, sem
send voru inn á borð til forráða-
manna Atlantsálsfyrirtækjanna
hafi ekki auðveldað íslenskum
ráðamönnum að flytja rök fyrir því
að heppilegra væri að staðsetja
fyrirhugaða stóriðju í Eyjafirði. Þótt
erfitt sé að meta raunveruleg áhrif
mótmælabréfsins er ljóst að með
sendingu þess voru hugsanlegir
hagsmunir fárra manna teknir
fram fyrir hag alls atvinnulífs við
Eyjafjörð og á Norðurlandi.
En Norðlendingar mega ekki
leggja árar í bát. Þær atvinnuhorfur
sem blasa við nú á haustnóttum
gefa ekki tilefni til bjartsýni heldur
knýja menn til þess að horfa sam-
taka fram á veginn. í framan-
greindu viðtali fjalla þeir Garðar
Ingvarsson og Andrés Svanbjörns-
son um framhald stóriðjumálsins
og skýra frá því að stöðugt sé unn-
ið að útvegun fleiri verkefna. Þeir
benda réttilega á að takist sam-
komulag um álverið á Keilisnesi
muni það auðvelda okkur samn-
inga við erlend iðnfyrirtæki í fram-
tíðinni. Þeir benda á að öll vinna af
þessu tagi sé tímafrek því að
mörgu verði að hyggja. Fyrst þurfi
að finna líklegan samstarfsaðila og
síðan að meta hvort það sem hann
hefur að bjóða henti þeim stað-
háttum sem hér er að finna. Þeir
benda einnig réttilega á að íslend-
ingar eigi gnægð af umhverf-
isvænni orku í fallvötnum landsins
og heitum iðrum jarðar. Af þeim
sökum séu þeir ekki úr leik þegar
um framleiðslugreinar sem þarfn-
ast mkillar orku sé að ræða.
Þótt stóriðja verið ekki reist hér
um slóðir á næstu mánuðum er
ástæða til að viðhafa nokkra bjart-
sýni varðandi framtíðina. Auk þess
að leita eftir samstarfsaðilum verð-
ur unnið úr þeim veðurfarsrann-
sóknum, sem gerðar hafa verið í
Eyjafirði. Með því fást gleggri
niðurstöður um áhrif mengunar-
valdandi efna en áður hafa verið
til. Niðurstöður þessara rannsókna
munu eyða flestum óvissuþáttum í
því efni og draga úr tortryggni
heimamanna, sem er mikilvægt
atriði því eins og fram kemur í við-
talinu við Garðar Ingvarsson og
Andrés Svanbjörnsson er engin
spurning um að leitað verður til
Eyjafjarðar um áframhaldandi upp-
byggingu orkufreks iðnaðar á
íslandi. ÞI
lAKÞANKAR
Kristinn G. Jóhannsson
Gáfulegar tillögur um lausn fortíðarvandans
og um barnið sem fann brunninn forðum
og datt ofan í hann umsvifalaust en síðan
það gerðist hafa allar íslenskar ríkisstjórnir
tekið þetta blessaða barn sér til fyrirmyndar
Svo var kominn mánudags-
morgunn og þegar ég kom út
var allt hvítt yfir að líta. Spor-
laus snjóbreiða um götur og
stíga. Það var dálítið eins og
spora óskrifað blað að ganga
út í morguninn og slóðin
auðrakin og engin leið að
afneita vegferð sinni. Það var
heldur engin merki fortíðar-
innar sjáanleg og enn síður
fortíðarvandi. Nálægasta
fortíð mín var til allrar ham-
ingju horfin sjónum vegfar-
anda. Kartöflugarðurinn
nefnilega kominn undir fann-
blæjuna og ég gat því látið
sem ég hefði aldrei nálægt
komið garðrækt eða arfa-
krafsi. Mér var af þessu dálít-
ill léttir og sumarfortíðarvandi
minn var þá að engu orðinn,
fannst mér. Þetta var þægileg
tilhugsun en samt varð ég að
vanda mig dálítið að ganga
vegna þess hve för mín öll
var skýrt mörkuð og þess
vegna áríðandi hún sýndi
einbeitni og stefnufestu. Það
er ekki fallegt að segja það
en þegar á leið gönguna fór
þetta staðfestulega göngulag
að verða dálítiö þreytandi
enda kom nú að því að ég
kom þar að sem fleiri höfðu
átt leið um og varð nú býsna
kæruleysislegur til fótanna
þegar ekki var lengur mögu-
legt að greina mín skóför frá
slóð hinna.
Síðan var ég kominn í
aldeilis ólæsilegt spora-
kraðak og þar með sviptur
allri ábyrgð á stefnu eða fóta-
burði.
Undur finnst mér þetta
vera heiðrík byrjun á gáfuleg-
um pistli. Það var nú reyndar
ekki meiningin heldur miklu
frekar hitt að vekja á því
athygli hve eftirsóknarvert
þaö gæti verið stundum að
byrja hvern dag sem væri
hann fortíðarlaus fannbreiða,
blettlaus og umfram allt
skuldlaus.
Ef til vill hvarflar þetta að
mönnum oftar nú en endra-
nær þar sem einatt er verið
að hamra á foríðarvanda. Sá
fortíðarvandi er að vísu af
pólitískum og efnahagsleg-
um toga og könnun hans til
þess gerð að finna orsakir
þess að við skulum vera ein
auðugusta og ham-
ingjusamasta þjóð í heimi en
samt á hausnum. Það er
verðugt rannsóknarefni.
Könnunin er hins vegar
gagnslaus sem áttaviti til að
setja kúrsinn í siglingu Þjóð-
arskútunnar þar sem það er
alkunna að við hérna lærum
helst aldrei af reynslunni og
þaðan af síður að við drögum
lærdóma af fyrri mistökum. Ef
við höfum einu sinni dottið í
brunninn eins og barnið forð-
um látum við engin tækifæri
ónotuð til að fara á hausinn
ofan í hann aftur.
Hingað til virðast niður-
stöður fortíðarvandanefndar-
innar einkum eiga að notast
til þess að gera okkur öllum
enn Ijósara hve skuldum vaf-
ið hvert íslenskt mannsbarn
er og hve það er í rauninni
vonlaust verk fyrir næstu kyn-
slóðir að jafna reikningana.
Fortíðarvandi okkar er því
augljóslega fólginn í dapur-
legri landsstjórn og hefðu
blessaðir mennirnir ef til vill
getað sparað sér þessa nefnd-
arskipun og spurt okkur bara
þessa margveðsettu einstakl-
inga sem öxlum skuldaklyfj-
arnar sem stjórnvöld hverju
sinni binda okkur.
Nú kann ég að virðast
kominn alllangt frá slóðinni
minni í nýfallinni mjöllinni
sem ég gat um í upphafi, en
svo er þó raunar ekki þar
sem ég held að til þess að
losna við allar þessar vanga-
veltur og leit að sökudólgum í
fortíðinni væri ekki svo vit-
laust að við gerðum bara upp
eftir hvert kjörtímabil. Hver
stjórn hefði ósporað svið að
fara yfir í upphafi ferils síns.
Það þýddi að vísu að við yrð-
um að gera hlutafélagið upp í
lok hvers kjörtímabils. (sland
hf. yrði þá samkvæmt langri
hefð gjaldþrota að jafnaði
fjórða hvert ár. Við mundum
þá fá greiðslustöðvun meðan
kosningabaráttan stæði yfir
og eftir stjórnarmyndun yrði
svo búið tekið til gjaldþrota-
skipta og endaskipti höfð á
nafni félagsins. Við höfum nú
orðið býsna víðtæka reynslu
af svoleiðis möndli. Nýtt
hlutafélag risi þá á rústum
hins fallna og héti samkvæmt
nýrri íslenskri gjaldþrotamál-
hefð Landís hf. næstu fjögur
árin, stjórnendur yrðu auðvit-
að flestir hinir sömu og í hinu
fyrra félagi íslandi hf. og við
hluthafarnir ættum ekki ann-
arra kosta völ en hefja leikinn
að nýju, enda höfum við ekki
sýnt því sérlegan áhuga að
byrgja brunninn.
Ég treysti því að þessi
greindarlega tillaga fái drengi-
lega umfjöllun í umhverfis-
ráðuneytinu og alls staðar þar
sem menn huga að óspjall-
aðri náttúru og verði síðan
hrundið í framkvæmd ekki
síst vegna þess að ég er ein-
att að heyra að stjórnmála-
menn hafa í ræðum ótakmark-
aðar áhyggjur af komandi
kynslóðum og skuldaklafa
þeirra. Væri þess vegna karl-
mannlegast af okkur að gera
þetta upp á fárra ára fresti og
byrja allt upp á nýtt í fortíðar-
vandalausri mjöllinni. Við get-
um gengið að því vísu að
slóðin muni nokkuð hlykkja-
laust enda við brunninn,
þennan sem barnið datt ofan
í forðum og allflestar ríkis-
stjórnir síðan. Kr. G. Jóh.