Dagur - 20.03.1992, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Föstudagur 20. mars 1992
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31.
PÓSTHÓLF 58. AKUREYRI. SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT KR. 1200 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ KR. 110
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMNETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585).
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON. JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþróttir).
ÓLI G. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SKÚLI BJÖRN GUNNARSSON (Sauöárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130).
STEFÁN SÆMUNDSSON. ÞÓRÐUR INGIMARSSON
LJÓSMYNDARI: KJARTAN ÞORBJÖRNSSON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON. ÞRÖSTUR HARALDSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR. HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Kerfið og fólkið
Fyrr í vikunni vakti Vilhjálmur Ingi Árnason, for-
maður Neytendafélags Akureyrar og nágrennis,
athygli á því í grein hér í Degi, hvernig innheimtu-
fyrirtæki féfletti 74 ára öryrkja og notaði til þess
m.a. embætti bæjarfógetans á Akureyri.
Forsaga málsins er í fáum orðum sú að gömul
kona kaupir áskrift að tímariti. Hún staðgreiðir
hana og fær kvittun. Síðar selur tímaritið innheimtu-
fyrirtæki einu útistandandi áskriftarskuldir á lands-
byggðinni en nafn konunnar er ranglega á vanskila-
lista. Eftir það fær konan nokkur hótunarbréf um
harðar innheimtuaðgerðir, greiði hún ekki hina
ímynduðu skuld. Hún hefur jafnan samband við
talsmenn innheimtufyrirtækisins, sem vísvitandi,
að því er virðist, fullvissa hana um að innheimtu-
krafan sé á misskilningi byggð og verði dregin til
baka. Á grunni þeirra upplýsinga mætir konan ekki
þegar málið er tekið fyrir í bæjarþingi Akureyrar í
júní sl. Hún stendur í þeirri trú að málið sé úr sög-
unni. Þegar konan, í september sl., fær síðan stefnu
um fyrirhugað fjárnám í eigum sínum, fer sonur
hennar á fund bæjarfógetans á Akureyri. Sonurinn
sýnir þar góða og gilda kvittun fyrir greiðslu áskrift-
argjaldsins. Honum er hins vegar tjáð að málið
snúist ekki lengur um það hvort konan hafi greitt
umrætt gjald eða ekki. Kerfið sé farið í gang og ekki
sé hægt að stöðva málið - burtséð frá óréttmæti krö-
funnar!
Bæjarfógetinn á Akureyri dæmir gömlu konuna til
að greiða krónur 50.813 krónur vegna „skuldarinn-
ar“, sem aldrei var skuld. Síðan hefur gamla konan
fengið tilkynningu um að hún þurfi enn að greiða
um 20 þúsund krónur til viðbótar svo málið verði
endanlega úr sögunni!
Mál þetta hefur vakið verðskuldaða athygli. Það
er með ólíkindum að lögfræðingur, sem augljóslega
er óvandur að meðulum, geti komist upp með að
féfletta fólk með þeim hætti sem raun er á í
umræddu tilfelli. Það er afleitt ef félagar hans í lög-
fræðingastétt láta slíkt háttalag óátalið.
í annan stað verður ekki betur séð en að dóms-
kerfið, í þessu tilfelli embætti bæjarfógetans á
Akureyri, bregðist hlutverki sínu gersamlega. Með
dyggri aðstoð kerfisins hefur innheimtufyrirtæki
þegar komist upp með að ræna gamla konu 74 þús-
und krónum - og hyggst féfletta hana á ný innan
tíðar!
Ef lögspekingar komast aftur á móti að þeirri
niðurstöðu að bæjarfógetinn á Akureyri hafi gert
skyldu sína með því að krefja konuna um himinháa
greiðslu á skuld sem ekki var til, er ljóst að dóms-
kerfið hér á landi þarfnast gagngerrar endur-
skoðunar. Meginhlutverk dómskerfisins er auðvit-
að að gæta réttar þegnanna og sjá til þess að rétt-
lætið nái fram að ganga - en ekki að þjóna duttlung-
um sjálfs sín. Kerfið á að vera fyrir fólkið - að öðrum
kosti erum við betur komin án kerfisins. BB.
„Slík mál sæta meðferð
við dómstóla landsins“
- athugasemd frá bæjarfógetanum á Akureyri vegna „Þjóðlífsmáls“
„í tilefni af umfjöllun fjöl-
miðla síðustu daga um svoköll-
uð „Þjóðlífsmál“, þykir rétt að
taka fram:
Umfjöllun þessi hefur tak-
markast við eitt tilvik. í því var
ekki tekið til varna, er málinu var
stefnt fyrir bæjarþing og dómi var
ekki áfrýjað. Fógeta var því skylt
að framfylgja dómnum að kröfu
gerðarbeiðanda og á ábyrgð
hans.
Krafan var ekki greidd embætti
bæjarfógeta. Hitt mun vera rétt,
að fulltrúi við embættið fram-
sendi gerðarbeiðanda ávísun, að
eindreginni beiðni gerðarþola.
Yfirleitt veitir embættið skuldur-
um ekki slíka þjónustu, en hér
var gerð undantekning að ósk
skuldara eins og áður segir.
Óþarft ætti að vera að taka
frain, að slík mál sæta meðferð
við dómstóla landsins eftir regl-
um gildandi réttarfarslaga. Þetta
á að sjálfsögðu jafnt við um
embættið á Akureyri sem
embætti í öðrum umdæmum
landsins."
Elías I. Elíasson, bæjarfógeti.
Örn Orri Einarsson:
Áf(*ngisniisnotkun
á heimilum
Það er óumdeilt að áfengi er einn
mesti skaðvaldur sem fyrirfinnst í
mannlegu samfélagi, en senni-
lega er það vanmetið hvílíkar
hörmungar, niðurlægingu og kvöl
það kallar yfir þá sem því ánetj-
ast og þeirra nánustu. Reyndar er
áfengi bara ein af mörgum teg-
undum fíkniefna sem hafa líkar
afleiðingar, en sá er munur á að
RÍKIÐ stuðlar að útbreiðslu þess
og dreifingu.
Áfengi hefur fjölþætt áhrif á
manninn eins og öllum er kunn-
ugt um. Má þar t.d. nefna minnk-
aða dómgreind, hömluleysi, árás-
argirni og sljóleika. Einnig hefur
áfengi bein skaðleg áhrif á ýmis
líffæri eins og t.d. heila, lifur og
briskirtil og getur valdið varan-
legu heilsutjóni við langvarandi
neyslu.
Erfitt er að henda reiður á því
af hverju menn ánetjast áfengi,
en algengasta orsökin er senni-
lega ófullnægjandi uppeldisskil-
yrði (t.d. áfengismisnotkun í fjöl-
skyldu), sem skilur menn eftir
með tiífinningalegt tómarúm sem
þeir reyna að fylla uppí með
áfengi.
En það sem sárast er til að
hugsa, eru öll þau börn sem nú
eru að alast upp við þá ógn sem
áfengismisnotkun á heimilum
fylgir. Það sem einkum einkennir
heimilislíf þar sem áfengi er mis-
notað er:
Einangrun
1. Einangrun. Fjölskyldan ein-
angrast félagslega vegna sjúk-
legrar hegðunar áfengismisnot-
andans og allir einstaklingar í
fjölskyldunni einangrast tilfinn-
ingalega hver frá öðrum. Fjöl-
skyldumeðlimir reyna að leyna
því fyrir öðrum, í hvaða ógöngur
heimilislífið er komið. Yfirleitt
eru börn í slíkum fjölskyldum
vanrækt tilfinningalega og afskipt
vegna þess að foreldrarnir geta
ekki litið upp úr eigin vandamál-
um. Börn frá slíkum heimilum
eiga oft erfitt með að tengjast
öðrum tilfinningalega og eru
hlaðin sektarkennd, vanmeta-
kennd og skömm. Þau eru oft
alvarleg og dæma sig hart.
Afneitun
2. Afneitun. Áfengismisnotand-
inn neitar í sífellu að um vanda-
mál sé að ræða þrátt fyrir enda-
lausa röð af niðurlægjandi uppá-
komum. Hinir meðlimir fjöl-
skyldunnar laga sig svo að þessu
brenglaða hegðunarmynstri til
þess að halda fjölskyldunni
saman. Allir fjölskyldumeðlimir
lifa því við stöðugar blekkingar.
Andlegt ofbeldi er daglegt brauð.
Börn frá slíkum fjölskyldum eiga
oft erfitt með að greina rétt frá
röngu, og láta oft misbjóða sér.
Þau eru oft smeyk við yfirmenn.
Ósveigjanleiki
3. Osveigjanleiki. Til þess að
fjölskyldan liðist ekki í sundur
verður hver og einn fjölskyldu-
meðlimur að taka að sér ákveðið
hlutverk, tilneyddur. Og í því
hlutverki verður hann að vera
hvort sem honum líkar betur eða
ver. Eitt barnið í fjölskyldunni
tekur að sér hlutverk trúðsins, og
reynir að brjóta upp þvingað
fjölskyldulíf með gríni og fíflalát-
um. Annað er úr hófi ábyrgt og
tekur oft á sig verkefni sem for-
eldrum ber að sinna. Á einu ber
ekki neitt, það týnist í tómi ein-
manaleikans. Og eitt reynir að
brjótast við virðingar, til að ljá
þessari ólánsömu fjölskyldu
meira vægi. Þetta eru dæmi um
algeng hlutverk sem börn alkóhól-
ista þvingast í og eiga erfitt með
að brjótast úr þó þau gjarnan
vilji. I slíkum fjölskyldum staðn-
ar persónulegur þroski hjá öllum
meðlimum og einstaklingarnir fá
ekki það svigrúm sem þeir þurfa.
Og út í lífið koma svo þessi
ágætu böm full af skömm, sektar-
kennd og með nagandi efasemdir
um eigið ágæti. Það ætti að vera
þeim umhugsunarefni, sem mis-
nota áfengi eða önnur fíkniefni,
hvílíkar byrðar þeir leggja á
herðar börnum sínum, byrðar
sem flest þeirra verða að dragn-
ast með allt lífið. Þessum börnum
er einnig hættara við að misnota
áfengi og önnur fíkniefni. Og
jafnvel þó að fullorðin börn
áfengismisnotenda misnoti ekki
áfengi eða önnur fíkniefni þá er
fastgrópað í þau hið sjúka sam-
skiptamunstur sem ríkti í upp-
runafjölskyldunni, sem hindrar
þau í að njóta lífsins og tengjast
öðru fólki með eðlilegum hætti.
Að mörgu leyti má líkja þeirri
lífsreynslu, að alast upp við ógnir
áfengismisnotkunar, við það að
lenda í fangabúðum og ég hygg
að flestum séu kunnar þær
afleiðingar sem það getur haft.
Til eru leiðir til þess að létta
þær þungu byrgðar sem fullorðin
börn áfengismisnotenda mega
bera. Þar má t.d. nefna sjálfs-
hjálparsamtök, (FBA (Fullorðin
börn alkahólista), Al-Ateen, Al-
Anon og AA). einnig er hægt að
fá viðtöl við heimilislækna, sál-
fræðinga eða geðlækna, sem
flestum eru kunn þau erfiðu
vandamál sem uppkomin börn
áfengismisnotenda eiga við að
stríða.
En það sem er mest áríðandi
fyrir fullorðin börn alkóhólista er
að fá þessi mál upp á yfirborðið
og ræða um þá bitru reynslu sem
það er að alast upp við ógnir
áfengismisnotkunar. Ellegar halda
hin myrku öfl undirmeðvitundar-
innar áfram niðurrifsstarfi sínu.
Þeir sem leggja út í þá píslar-
göngu sem slíkum afturbata
fylgir, uppskera áður óþekkta
sálarró og lífsgleði, en vissulega
tekur það langan tíma og mikla
vinnu.
Þegar ég sé þig
þyrlast upp botnfall
biturra minninga,
sem byrgir mér sýn.
n.n.
Örn Orri Einarsson.
Höfundur er læknir við Fjórðungssjúkra-
húsið á Akureyri.
„En það sem sárast er til að hugsa, eru öll þau börn sem nú eru að alast upp
við þá ógn sem áfengismisnotkun á heimilum fylgir,“ segir Örn Orri m.a. í
grein sinni. (Mynd frá Rauða krossi íslands)