Dagur - 04.09.1993, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - Laugardagur 4. september 1993
i3
Vilberg Alexandersson, skólastjóri í Glerárskóla á Akureyri, hefur Ient
í ýmsu á ferli sínum í skólanum. Kennararnir hafa verið misjafnir, svo
ekki sé meira sagt, og vandamálin sem upp hafa komið varðandi börn-
in hafa oft á tíðum verið erfíð og tekið á tilfínningarnar. Hann segir
foreldra verða að vera jákvæða gagnvart skólunum og megi aldrei
nokkurn tíma láta börnin fínna að þeir séu á einhvern hátt óánægðir
með einhvern þátt skólans, kennarana eða námsefnið. Flestum vanda-
málum sé í miklu betri farveg komið ef þau berist inn á borð til þeirra
sem starfa í skólanum. Vilbcrg segir laun kennara vera lág og að hann
þori ekki að spá fyrir um framtíðina í skólakerfínu verði ekki úr bætt.
Vilberg er í helgarviðtali að þessu sinni.
bara skrýtinn þegar ég fór að gera kröfur til
þessa fólks. Ég get sagt þér að fólki sem fæst
við kennslu er uppálagt að líta fyrst í eigin
barm ef eitthvað er að í kennslunni. Ég lenti
í miklum erfiðleikum með þessar hugmyndir
á sínum tíma þegar ég bar það upp á fundi að
kannski þyrftu kennaramir að athuga hvort
eitthvað væri að hjá þeim. Viðhorfið var það
að þeir voru með kennarapróf, þeir voru
kennarar og nemendumir mjög erfiðir.
Við megum ekki gleyma því að vandræðin
sem við lentum í fylgja oft nýbyggjenda-
hverfum. Þá horföu menn framhjá því og
tóku ekki tillit til þess. Nú eru menn farnir
vera í hávegum hafður. Hann segir kennara
sem komi inn í bekk og hans fyrstu orð séu
„þegiði“ ekki koma til meö að vinna bekkinn
á sitt band. Við bömin sé hægt að tala, og
þurfi að tala, eins og jafningja.
íslendingar bölva of mikið
„Börnin hafa breyst. Þau eru sjálfstæðari og
gera meiri kröfur til kennara en áður. Hér
áður fyrr var okkur sagt að hlutur væri svona
eða hinseginn og við trúðum því án athuga-
semda. Nú kennum við krökkunum að gleypa
ekki viö hverju sem er án þess að vega og
meta þá valkosti sem til greina koma og
Foreldrar mega ekki
hallmæla skólanum
í eyru barnanna
Vildi verða bifvélavirki
Vilberg Alexandersson fæddist í Stykkis-
hólmi og ólst þar upp þar til hann fór í Kenn-
araskóla Islands. Þangaó hefur hann síðan
ekkert farið nema sem gestur. Hann lauk
landsprófi frá miðskólanum en það lá síður
en svo beint við að verða kennari.
„Mig langaði á tímabili óskaplega mikið
til þess að verða bifvélavirki. Ékki veit ég
hvers vegna en ég var alveg veikur, mig
langaði svo mikið að verða bifvélavirki.
Ég varð náttúrulega ekki bifvélavirki en
það sem ég held að hafi ráðið því aó ég fór
út í kennaranámið var að ég hafði afskaplega
góða kennara í miðskólanum. Þar var t.d.
Þorgeir Ibsen skólastjóri, sem fór síðar til
Hafnarfjarðar, Olafur Haukur Arnason, sem
nú er hjá Afengisvamaráði, Siguróur Helga-
son, deildarstjóri í menntamálaráðuneytinu,
og fleiri og fleiri. Þessir þrír eru mér alltaf
minnisstæðir og höfðu afskaplega mikil áhrif
á mig og ég held að það hafi verið fyrir
áeggjan Olafs Hauks að ég fór í Kennara-
skólann. Það rann upp fyrir mér þá og er allt-
af að koma betur og betur í ljós hversu mikió
það hefur að segja fyrir börn og unglinga að
hafa góða kennara. Það er eiginlega lífs-
spursmál. Ég er t.d. alveg sannfærður um að
ég hefði aldrei orðið kennari ef ég hefði ekki
notió leiðsagnar þcssara manna.
Hjálpi mér - snjórinn þarna
Ég sé ekki eftir því að hafa gerst kennari því
ég hef haft mikla ánægju af starfinu og ég tel
engan vafa leika á því að við höfum kornið
mörgum til manns.“
Vilberg hefur kennt óslitið frá 1959, að
undanskildum þremur vetrum. Hann var í
Danmörku einn vetur, fór síðan í orlof,
ásamt konu sinni Sigurbjörgu Guðmunds-
dóttur, sérkennara í Glerárskóla, 1979- 1980,
og á liðnum vetri brugðu þau sér til Skot-
lands og tóku námskeið í sérkennslu, hegð-
unarvandkvæðum og ensku.
„Við komum hingað til Akureyrar 1967 en
höfðum þá verið einn vetur í Olafsfirði. Það
var mikil lífsreynsla að kenna þar. Ég hafði
verið að kenna við Isaksskóla í Reykjavík og
var því þarna í fyrsta skipti með nemendur
eldri en átta ára. Þetta var öðruvísi þjóðfélag
en ég hafði kynnst í höfuðborginni en fólkið
var afskaplega indælt. Eftir öll þessi ár eigum
við kunningja þarna sem við tölum alltaf við
þegar við hittum þá. Mestu viðbrigðin held
ég hafi þó verið í veöráttunni maður. Ham-
ingjan hjálpi mér, snjórinn þarna.“
Þótti skrýtinn að gera kröfur
Eftir veturinn í Ólafsfirði losnaói staða á Ak-
ureyri. Hjörtur L. Jónsson, sem nú er dáinn,
var að hætta sem skólastjóri gamla Glerár-
skólans, þar sem nú er bamaheimilið Arholt,
og Vilberg sótti um og var ráðinn. Síðan þá
hafa þau hjónin starfað við skólann. Nýi
skólinn var tekinn í notkun 1972.
„Þetta hefur undiö mikið upp á sig síðan
og viðbrigóin voru geysileg við að flytja í
nýtt húsnæði. Ætli við höfum ekki verið með
í kringum hundrað nemendur í gamla skól-
anum en þeir voru tæpleg þrjú hundruð þeg-
ar viö byrjuðum hér. Þegar mest var hérna
höfum við líklega verió meó um sjö hundruð
nemendur, árinu áður en Síðuskóli kom til
sögunnar. Það var mjög erfiður tími.
A þessum árum var óskaplega erfitt að fá
kennara og ótrúlegasta fólk því ráðið til
starfans. Þá var hugsunin sú að ráða bara
einhvern til þess að hægt yrði að manna
skólann og því ekki að spyrja aö því að mað-
ur stóð í eilífu stríði alla vetuma. Ég þótti
- Vilberg Alexanders-
son, skólastjóri Qlerár-
skóla á Akureyri í
helgarviðtali
að átta sig á því og taka mið af því að fjöl-
skylduaðstæður eru mismunandi.
Réttindi ekki trygg
Glíman við kennarana var oft þyngri en tár-
um taki og smátt og smátt fór lítið fyrir hug-
sjónum manns þessi árin. Síðan þá hefur
maður þó rétt úr kútnum og nú er öldin önn-
ur. Nú er aösókn talsvert mikil í kennara-
starfið og ekki laust við að farið sé að bera á
atvinnuleysi grunnskólakennara.
Vilberg segir erfitt að segja hvað hafi
breyst en kennarar komi þó orðið mun betur
menntaðir og faglega meðvitaðri inn í starfió
nú en áður.
„Við höfurn fengið góða menntaða kenn-
ara og það er mjög mikils virði. Menntun er
alltaf góð, um það verður ekki deilt því hún
verður í askana látin. Hins vegar eru réttind-
in sem slík ekki trygging fyrir góóum kenn-
arahæfileikum. Aðalatriðið er að menn „ráði
við“ sína nemendur. Kennari verður að geta
talað við nemendur og þeir við hann. Hann
má ekki tala niður til þeirra en þó eins og sá
sem ræður og síðast en ekki síst mega nem-
endurnir ekki hræðast kennarann og hann
ekki þá.“
Af þessari upptalningu Vilbergs má sjá að
í kennslunni þarf hinn gullni meöalvegur að
reyna síðan að spyrja og sannfæra sjálfa sig
um hvaó muni vera rétt. Við reynum að
kenna þeim gagnrýna hugsun. Vegna þessa
verða oft árekstrar. Við erum búin að kenna
krökkunum að spyrja og efast og því verðum
við sem eldri erum að virða þaó við þá þegar
þeir leyfa sér að efast. Að. þessu leytinu eru
krakkar ólíkir því sem var. Þeir eru frakkari
nú og því miður hefur orðbragðið versnað
afskaplega mikið. Orðaforðinn hefur aukist
svo gríðarlega og því miður ekki til batnaðar
oft á tíðum.“
Þaó fer ekki á milli mála að þarna er pott-
ur brotinn í uppeldinu og segir Vilberg að
svona þurfi þetta ekki að vera. Við þurfum að
kenna börnunum að bera meiri virðingu fyrir
fullorðnum, raunar fólki yfirleitt. Hann segir
eldri krakkana, suma hverja, vera svakalega í
orðbragðinu. Það sé mikill Ijóður á okkur Is-
lendingum yfir höfuð hvað við bölvum mikið
og það þurfum við að laga ef við ætlumst til
þess að börnin hætti aó bölva.
Vond þjóðfélagsþróun
„I hverjum skóla eru einstaklingar sem eiga
ákaflega erfitt og þurfa á sérstakri með-
höndlun að ræða, hvort sem það er varðandi
kennslu eða annað. Vió höfum verið lánsöm
hér hvað þetta varðar því við erum vel í sveit
sett til þess að taka á málum af því tagi.
Svona mál eru alltaf óskaplega erfið við-
fangs því stundum vantar skilning á öllum
stöðum til þess að hægt sé að taka á eins og
þyrfti.“
Hér erum við komnir út í erfið mál og
flókin og það er greinilegt að skólastjórinn
er ekki sáttur við hvernig þjóðfélagið hefur
þróast. Hann segir stundum koma upp mál
sem enginn viti hvernig best sé á að taka og
það sé nokkuð borðleggjandi aö vcrstu tilvik-