Dagur - 15.07.1995, Qupperneq 6

6 - DAGUR - Laugardagur 15. júlí 1995
Umhverfið mótar mjög skoðanir fólks, athafnir þess á lífsleiðinni og ákvarðanir um lífsstarf.
Leiðir margra ungra manna í byggðarlögum sem byggja að mestu afkomu sína á sjósókn og
vinnslu sjávarafurða eru markaðar strax í æsku. Áhrif og nálægð slagæðar athafnalífs staðar-
ins, hafnarinnar, fangar snemma allan hug margs ungs mannsins sem fylgist grannt með því er
fiskiskip, smá sem stór, koma til löndunar og ekki skemmir fyrir ef aflinn hefur verið góður. Á
æskuárunum togast oft á skyldan að mæta í skólann og löngunin til að hoppa um borð í næstu
trillu sem er að halda á mið örskammt frá sjávarplássinu. Viðmælandinn í þessu viðtali varð á
unga aldri hugfanginn af öllu sem snéri að sjósókn og vílaði það ekki fyrir sér að fara frekar í
einn dagróður en að sitja yfir skólaskræðunum. Snorri Snorrason, skipstjóri og útgerðarmað-
ur, er fæddur og uppalinn á Dalvík, einn fímm systkina, hefur alið þar allan sinn aldur utan
þess tíma sem hann sat í Stýrimannaskólanum eða tímabundið á vertíð. Bræðurnir eru þrír og
búa allir á Dalvík ásamt annarri systurinni en hin systirin hleypti heimdraganum til Akureyr-
ar. Snorri hefur markað djúp spor í útgerðarsögu Dalvíkinga á undanförnum áratugum og
hefur ekki farið troðnar slóðir í þeim efnum. Hann er m.a. frumkvöðull að úthafsrækjuveiðum
hér við land, en hann hóf þær í árslok 1969. Snorri hefur einnig verið mjög farsæll til sjós, eng-
inn úr hans áhöfnum hefur slasast alvarlega, en sjálfur varð hann fyrir aivarlegu slysi um borð
í togara sínum, Baldri, á sl. ári, þá staddur á rækjuslóð í Flæmska hattinum við Nýfundna-
land. Hann segist mjög ánægður með að það skyldi verða hans hlutskipti að slasast, en ekki
einhvers úr áhöfninni, fyrst það á annað borð þurfti að eiga sér stað.
Snoni fór fyrst á sjó fjórtán ára
gamall á Hafþóri með Helga Jak-
obssyni frá Dalvík en eitthvað var
hann þó búinn að fara þar áður á
smátrillum. Sextán ára gamall fer
hann í fyrsta skipti á vertíð og segir
Snorri að á þeim tíma hafi flestir
jafnaldrar hans ekki velt neinu öðru
fyrir sér en vinnu á sjó eða við fisk-
vinnslu.
Keyptur hlutur í
Söltunarfélaginu
Snorri keypti 45% hlut í Söltunar-
félagi Dalvíkur hf. árið 1974, en þá
var hlutafé fyrirtækisins aukið. Fé-
lagið áttu þá allmargir einstakling-
ar ásamt Dalvíkurbæ sem eignaðist
sinn hlut með kaupum á hluta Egils
Júlíussonar, útgerðarmanns, eftir
ráðast í þau kaup einn og framseldi
því kaupsamninginn til Söltunarfé-
lagsins. Verðið á Dalborgu var
hins vegar það hagstætt að ég hefði
ráðið við það einn. Hún kom til
Dalvíkur í júnímánuði 1977. Sett
var í hana rækjuvinnslubúnaður en
skipið var áður „bómutrollari" með
tvö troll eins og vinsælt er í dag.
Enginn vinnslubúnaður var um
mér finnst það tal álíka og verið
væri að finna Halamiðin hverju
sinni þegar þar fæst fiskur. Eg
kannast ekki við það að á seinni ár-
um hafí ég verið að draga á öðrum
slóðum en þeim sem ég var búinn
að draga á fyrstu tvö árin á Dal-
borginni. Einn veturinn höfðum
við verið að allan veturinn og feng-
ið um 15 tonn af rækju og farið
víða, m.a. norður undir Jan Mayen
og austur og vestur fyrir land en
hvergi neitt að hafa. Þá var það
mikil fiskgengd hér að það var al-
veg sama hvar mað bar niður
rækjutroll, þar var töluverður fisk-
ur. Á síðustu árum hefur grálúðan
verið ofveidd alveg hrottalega og
þar sem hún er steinhætt að ganga
hefur rækjuaflinn aukist áf frá ári.
Grálúðan lifir að mestu á rækju svo
vaxandi rækjuafli nú þarf ekki að
koma á óvart.
í maímánuði 1978 leigði Haf-
rannsóknastofnun af okkur skipið
til rækjurannsókna, margir töldu
það til að styrkja okkur, og ef það
hefur verið hefur stofnunin einnig
verið að styrkja Samherja hf. í vor
með leigu á togaranum Víði til
karfarannsókna sem auðvitað er
fráleitt. í leiðangrinum 1978 fund-
ust miðin á Dohrnbanka og þar var
stór og góð rækja sem ekki hafði
sést hér við Norðurland áður. Mað-
ur fann bara glufu í ísnum og
tróðst áfram án þess að hafa hug-
mynd um hvert maður var að fara
eða hvort maður kæmist til baka úr
ísnum. Það var alveg óskaplega
þreytandi og strembið að veiða
þarna, ekki síst gagnvart mann-
skapnum sem hafi þrumutekjur
meðan verið var á Dohrnbanka en
miklu síðri á heimaslóð. Skipið var
nokkuð illa farið eftir þetta sumar
vegna íssiglingarinnar. Ég mundi
ekki leika þetta eftir í dag.
Það fór ekki að vera veruleg
ásókn í rækjuna fyrr en eftir að
kvótinn kom og hægt var að veiða
rækju utan kvóta en rækjan lenti
svo inn í kvótakerfinu árið 1987.
Síðan hefur orðið nánast sprenging
eftir að minnkaði um botnfiskkvóta
á sama tíma og lifnað hefur yfir
rækjunni.“
Landhelgisbrjótur
við Grænland
„Við vorum á þessum árum oft á
veiðum við landhelgislínu Græn-
lands en þeir færðu landhelgina
ekki út í 200 mílur við Austur-
Grænland norðan við 67. gráðu í
fyrstu en það er mjög erfitt að
stunda þetta svæði án þess að hafa
nokkuð frjálsræði til að fara beggja
megin miðlínunnar. Það var því
freistast til að vera hinu megin og
10. desember eitt árið, í grenjandi
stórhríð og 10 vindstigum, erum
„Talin algjör firra að ætla
að smíða rækjutogara“
- segir Snorri Snorrason, skipstjóri og útgerðarmaður
á Dalvík, frumkvöðull úthafsrækjuveiða við ísland
„Ég nennti ekki að vera í skóla,
hætti því snemma og hef alla tíð
haft miklu meiri ánægju af því að
vinna en að sitja á skólabekk. Ég
nýtti mér það gjarnan að ef ég
mætti einhverjum sem var á leið á
sjó að ég falaðist eftir því að kom-
ast með honum í stað þess að halda
áfram í skólann. Það var aldrei tek-
ið harkalega á því, og ég minnist
þess að þegar á undirbúningi fyrir
ferminguna stóð tók sóknarprestur-
inn ekki hart á fjarverum ef ástæða
þeirra var sjóferð eða annarrs konar
vinna.
Ég fór á vélstjórnarnámskeið og
var búinn að vera vélstjóri alllengi
er ég fór í Stýrimannaskólann, enda
þá orðinn 33 ára gamall. Ég var á
Björgvin árið 1973 þegar verið var
að byggja Sæþór fyrir mig í Báta-
lóni í Hafnarfirði, en áður hafði ég
átt gamlan bát, Dröfn, í félagi með
Helga Jakobssyni, sem áður hét
Arngrímur Jónsson, en hann áttu
tveir föðurbræður mínir og vorum
við með hann einar fimm vertíðir
vestur á Rifi. Þetta var 18 tonna
bátur og við öfluðum um 500 tonn
á vertíðinni sem stóð í tvo mánuði.
Síðan keyptum við saman 26 tonna
bát, Júlíus bróðir, Símon mágur og
ég, sem heitir Amar og er nú í Ól-
afsfirði. Við vorum nteð hann í
fjögur ár og á honum hófum við
rækjuveiðar í desembermánuði
1969, en lokað var fyrir dragnótina
í lok nóvembermánaðar og því varð
að reyna eitthvað annað. Við reynd-
um víða fyrir okkur fyrir Norður-
landi, og ég er eilítið undrandi á því
hvað við sóttum á þessum bát þegar
ég ber hann augum í dag. Síðan átti
ég Valafell, en sá bátur hentaði illa
til rækjuveiða og því seldi ég hann
fljótlega,“ segir Snorri Snorrason.
að hann flutti frá Dalvík. Snorri
segir að Valur Arnþórsson, þáver-
andi kaupfélagsstjóri KEA, hafi
tjáð sér að til stæði að gera eina
rekstrarheild úr Útgerðarfélagi
Dalvíkinga hf., Söltunarfélagi Dal-
víkur hf. og frystihúsi KEA á Dal-
vík og því hafi hann staðið í þeirri
trú að verið væri að undirbúa
stofnun eins stórs og öflugs útgerð-
ar- og fiskverkunarfyrirtækis á
staðnum. Snorri segir að hann hafi
síðar selt hlut sinn fyrir tiltölulega
litla peninga til þess að þessar hug-
myndir gætu gengið eftir.
„Á þessum árum, eða kringum
1976, var ég að berjast í því að fá
að smfða 35 metra langan rækjubát
á Englandi, sem átti að fullklára
hér í Slippnum. Ég var búinn að
fara með Sæþór út en hann átti að
ganga upp í nýsmíðina. Það endaði
með því að ég þurfti að fara aftur
út til Englands og sækja Sæþór, en
þrátt fyrir fullvissu bankastjóra Út-
vegsbankans, Bjarna Guðbjörns-
sonar, og hvatningu hans brást fyr-
irgreiðsluloforðið. Ég var þá talinn
vera mikill bjáni, ekki síst af
bankastjóranum, að ætla að fara að
láta smíða togara til rækjuveiða,
talin algjör firra, og oft sagt við
mig af ýmsum aðilum: „Eru þeir
ekki að veiða rækju á 10 tonna bát-
um í ísafjarðardjúpi.“ Síðan varð
ég að greiða skipasmíðastöðinni í
Englandi skaðabætur vegna samn-
ingsrofs því þrátt fyrir yfirlestur
færustu manna á samningnum
hafði fallið niður fyrirvari um sam-
þykki lánastofnana.
í framhaldi af því bauðst mér
Dalborgin til kaups frá Cagliari á
Ítalíu, en ég var þá orðinn svo
þreyttur og leiður á öllu þessu
stússi að ég gat ekki hugsað mér að
borð, en notaðir voru svertingjar til
að flokka í stað flokkara."
Veiddi einn alla
úthafsrækjuna
Þegar ég fer svo með Dalborgina á
rækjuveiðar voru veidd 75 þúsund
tonn af rækju við Grænland en að-
eins 500 tonn hér við land og ég
komst upp í það að veiða einn alla
úthafsrækjuna hér við land. Það fór
verulegur tími í það í upphafi að
finna hentugt veiðarfæri til rækju-
veiðanna og hentug veiðisvæði.
Það er alltaf verið að tala um að
verið sé að finna ný rækjumið, en
Snorri Snorrason.
við komnir langt vestur fyrir línu
við ísröndina og flugvél frá danska
hernum búin að sveima yfir okkur
þrjá daga í röð, birtist allt í einu
danskt varðskip. Eftir nokkrar
samræður við skipherrann spyr
hann mig hvort það hafi ekki ör-
ugglega verið við sem flugvélin
hefði verið að fljúga yfir en þeir
þekktu ekki skipið vegna þess hve
ísuð Dalborgin var. Ég þurfti því
aldrei að lenda í þessu, var ekki á
veiðum þegar varðskipið kom, en
ég fékk nokkra sekt sem gengið
var frá á staðnum. Það var tölu-
verður afli, um 50 tonn, kominn í
skipið en ég viðurkenndi ekki að
hafa verið á veiðum nema þá daga
sem flugvélin flaug yfir. Þeir sættu
sig við þá fuliyrðingu og mátu
þann afla sem þannig var fenginn,

Nýjasta skip Snorra Snorrasonar, Dalborg, við bryggju á Dalvík. í baksýn sést í Hálshornið.