Dagur - 15.07.1995, Qupperneq 7

Laugardagur 15. júlí 1995 - DAGUR -7
E
Asamt sonunum þremur, Snorra yngri, Baldri og Birni, sem aliir hafa fetað í fótspor föðurins og sótt sjórinn. Snorri
yngri er nú skipstjóri á Dalborgu.
en hann var um 3 tonn, eða aðeins
6% hans. A þessum tíma voru ekki
til staðar eins góð staðsetningar-
tæki eins og eru í dag, og langtím-
um saman var maður ekkert viss
um hvar maður var þrátt fyrir lór-
antæki. Staðsetning varðskipsins
var ekki nákvæmari en það að deilt
var um hvort við værum 10, 18 eða
28 mílur innan grænlensku lögsög-
unnar en á skýrsluna fóru 28 mílur.
Norskt skip sem var í nágrenni við
okkur var ekki tekið því það mátti
vera á þessum slóðum. Norðmenn
hafa tryggt sér veiðirétt víða, og
helgað sér veiðisvæði í Barents-
hafi, á Grænlandshafi og við Ný-
fundnaland og hafa sýnt yfirgang
og frekju víðast þar sem þeir eru.
Þegar tregast afli hjá okkur þá för-
um við auðvitað að leita rétt eins
og Norðmenn gerðu, en þeir eign-
uðust mun betri úthafsflota löngu á
undan okkur. Ég held að það sé
varla til það hafsvæði á jarðkringl-
unni þar sem Norðmenn eru ekki
að veiða. Við erum háðir fiskveið-
um en Norðmenn geta lifað góðu
lífi á sinni olíu. Þeir hafa m.a. ver-
ið á veiðum hér á Reykjaneshrygg
og fengið þjónustu hér á sama tíma
og togaranum Má er neitað um
þjónustu í Noregi. Það er ævinlega
stutt í yfirganginn hjá þeim.“
Tilboði heimamanna hafnað
„Árið 1990 selur KEA sinn hlut í
Söltunarfélagi Dalvíkur hf. til
Samherja hf. og kaupir helming
Útgerðarfélags Dalvfkinga hf. af
Dalvíkurbæ. Bæjarfulltrúar margir
hverjir lýstu ánægju með að fyrir-
tæki með svo mikinn rækjukvóta
kæmi inn í atvinnurekstur í bæn-
um, en það er sannað að á þeim
tíma hafði Samherji hf. ekki nægj-
anlegan rækjukvóta fyrir sín skip
og voru þeir því að bera sig eftir
fyrirtækinu af þeim sökum. Þetta
var ekki slæmur gerningur en ég
gagnrýndi verðlagninguna sem var
út í bláinn. Það fá ekki allir að
kaupa tvo-þriðjuhluta í fyrirtæki,
borga ekkert út og fyrstu afborgun
eftir eitt ár. Vextirnir voru miðaðir
við Atvinnutryggingarsjóðsvexti
sem ekki tíðkast almennt í við-
skiptum en kaupverðið var um 65
milljónir króna. Salan á Útgerðar-
félaginu var skilyrt, þ.e. að KEA
seldi þá Samherja sinn hlut í Sölt-
unarfélaginu. Við tókum okkur
nokkrir saman og vildum fá að
ganga inn í hlut KEA en því var
hafnað. Þar voru þeir Trausti Þor-
steinsson, forseti bæjarstjórnar, og
Kristján Þór Júlíusson, bæjarstjóri,
ágætir erindrekar Samherja. Hlut-
urinn í Útgerðarfélaginu var seldur
á 86 milljónir króna en 4.000 tonna
kvótinn ekki metinn neitt. Mér
finnst ekki óeðlilegt að hann hefði
verið metinn á 500 milljónir króna
en helmingur þess er 250 milljónir
króna þannig að söluverðið hefði
átt að vera 336 milljónir króna en
ekki 86 milljónir.
Rekstur Söltunarfélagsins var á
árum áður erfiður en mesti ársafli
sem fékkst til vinnslu var 390 tonn,
enda rækjuveiðin fremur léleg á
þessum árum og mikið gullgrafara-
æði í skreiðarverkun, en eins og
ævinlega þegar hagnast á vel verð-
ur framleiðslan allt of mikil enda
hrundi skreiðarmarkaðurinn fljót-
lega. Eins spruttu upp fleiri verk-
smiðjur á svæðinu, eins og t.d. á
Árskógsströnd, Grenivík og Siglu-
firði.
Árið eftir kom kvótaskerðing,
og þá birtist grein þar sem fjallað
var um 800 tonna kvótaskerðingu
Útgerðarfélagsins og hún þar metin
á 136 milljónir króna. Skyndilega
var því verðlaus kvóti orðinn millj-
ónavirði. Dalborgin var svo seld
árið 1991 en ég hætti sem skip-
stjóri í maímánuði árið áður, enda
taldi ég mig ekki eiga neina sam-
leið með nýjum eigendum eða ger-
ast þeirra strengjabrúða og tók
Willard Helgason við skipinu.
Fyrsta rekstrarárið var því gert upp
með ævintýralegum hagnaði, eða
80 milljónum króna sem var sölu-
hagnaður af skipinu. Fram-
kvæmdastjóri Samherja hf. lýsti þá
yfir í fjölmiðlum að þetta sannaði
að þeir hjá Samherja kynnu ýmis-
legt fyrir sér í fyrirtækjarekstri. Því
er ekki að neita að rekstur Söltun-
arfélagsins hefur gengið þokkalega
og sjaldgæft að niður falli vinnu-
dagur vegna hráefnisskorts."
Óánægjuframboð
til bæjarstjórnar
Árið 1990 eru bæjarstjórnarkosn-
ingar og þá stóð Snorri Snorrason
ásamt fleirum fyrir framboði til
bæjarstjórnar, lista frjálslyndra,
sem fyrst og fremst var studdur af
þeim sem voru andmæltir áður-
nefndum aðgerðum bæjarstjórnar
Dalvíkur. Listinn kom að einum
manni, en Snorri skipaði 2. sæti
hans. Kom sá árangur honum á
óvart?
„Ekki svo mjög því það voru
margir samsinna okkur í þessu
máli þó þeir hefðu ekki hátt um
það. Margir töldu sig eiga samleið
með okkur í ýmsum öðrum mála-
flokkum."
Tilboðið þreföld
kostnaðaráætlun
„Sumarið 1990 keypti ég svo Bald-
ur af KEA ásamt 100 tonna kvóta
en var einnig búinn að kaupa kvóta
annarrs staðar frá. Söltunarfélagið
átti helminginn í honum á móti
Blika hf. áður fyrr en ég keypti
hann af Kaupfélaginu. Það skip
reyndist mér ágætlega þó búið væri
að koma því orði á það að allt væri
ónýtt um borð. Hann gengur samt
enn en heitir nú Lómur og er gerð-
ur út frá Hafnarfirði. Ég átti hann í
tvö ár, en það var bölvað basl að fá
á hann rækjuveiðileyfi, en sjávar-
útvegsráðuneytið streittist við í
marga mánuði vegna þess að hann
fór yfir einhver stærðarmörk. Ráð-
herra samþykkti síðan leyfið en gat
þess að það væri eingöngu vegna
minnar forsögu í rækjuveiðum en
það skilyrði fylgdi að ég yrði að
afla mér meðalkvóta togara sam-
bærilegum Baldri. Svo einkenni-
lega brá við að mánuði seinna var
hömlunum aflétt vegna þess að það
sem er búið að veita einum má
ekki banna öðrum. Enda má vera
sama hvernig fiskur sem er háður
kvóta er veiddur.
Ég keypti svo togarann Þórhall
Daníelsson frá Hornafirði og hon-
um fylgdi nokkur kvóti enda ég
orðinn kvíðinn vegna kvótaleysis.
Ég ætlaði að breyta honum til
rækjuveiða og hljóðaði kostnaðar-
áætlunin upp á 30 milljónir króna
sem ekki var svo óskynsamlegt, en
þegar til kastanna kom fékk ég til-
boð upp á 90 milljónir sem ég
stakk snarlega niður í skúffu þar
sem það er enn. í millitíðinni hafði
ég gert mér erindi til Grænlands til
að skoða þar 35 metra rækjubát
sem hefði hentað mínum hug-
myndum prýðilega.
Þar næst var keyptur grænlensk-
ur togari sem var í Danmörku, og
ég var svo vel settur að hafa kring-
um mig her sérfræðinga sem áttu
að vera fróðir um þessi mál auk
þess sem ég taldi sjálfan mig
þokkalega fróðan. Samt fór það
svo að viðgerðarkostnaðurinn fór
mjög úr böndunum en kaupverðið
á honum var tiltölulega lágt því
vitað var að það þyrfti ýmislegt að
gera. Þessi viðgerðarkostnaður
íþyngdi mér mjög, var raunar orð-
inn allt of skuldsettur, og vantaði
ákveðið bakland sem gerði mér
erfitt um vik að láta dæmið snúast
eðlilega. Ég tók því ákvörðun um
það milli jóla og nýjars á sl. ári að
selja togarann. Hann var síðan
seldur til Ólafsfjarðar með öllum
kvóta.
Ég reyndi það sem mér var unnt
til þess að skipið og kvótinn yrði
ekki selt frá Dalvík en það eru ekki
margir hér sem hafa til þess bol-
magn. Aðilar hér hafa verið að
leita að skipi og ætla að kaupa skip
en þetta skip hentaði þeim ekki.
Það voru m.a. menn frá Kaupfélag-
inu. Ég heyrði það haft eftir sum-
um bæjarfulltrúunum að þessi út-
gerð mín skipti litlu máli fyrir bæj-
arfélagið því að það hefðu engir
Dalvíkingar verið um borð. Flestir
í áhöfninni á Baldri voru Dalvfk-
ingar og síðan frá Akureyri og Ár-
skógsströnd enda lít ég á Eyjafjörð
sem eitt atvinnusvæði. Kvótinn
skiptir þó stöðugt meira máli eftir
því sem hann dregst saman. Kvóti
sem var leigður fyrir 20 krónur fyr-
ir ári síðan er nú leigður á 80 krón-
ur og varanlegur kvóti sem var
reiknaður á 85 krónur fyrir rúmu
ári síðan gengur nú á 370 krónur."
Fótbrot við Nýfundnaland
Snorri hélt m.a. til rækjuveiða í
Flæmska hattinum við Nýfundna-
land vorið 1994, og þar varð hann
fyrir því að fótbrotna mjög illa í
septembermánuði sl. Daginn áður
hafði kviknað í vélarrúmi togarans
og því voru vélstjórarnir uppteknir.
Það þurfti að festa hleranema á tvo
hlera sem höfðu legið á dekkinu í
sólarhring. Það hafði verið kaldi en
ekki svo mikill veltingur að hler-
arnir hreyfðust og því var Snorri
grandalaus fyrir því að þeir hreyfð-
ust meðan hann var að sjóða nem-
ana á þá.
„Ég hafði ósjálfrátt sett annan
fótinn út fyrir hlerann, en það er
grundvallaratriði að gera það ekki
og mér það fullljóst enda margoft
varað aðra við þessu. Ég hreyfði
mig ekki þegar hlerarnir skröngl-
uðust af stað og hélt áfram að
sjóða enda taldi ég mig öruggan
ofan á hleranum. Mér var litið upp
þegar þeir slóust utan í og varð
hugsað sem svo að þarna hefði ég
sloppið með skrekkinn þegar ég sá
að fóturinn var utan við og fok-
reiddist við sjálfan mig því ég fann
ekkert fyrir þessu í fyrstu. Ég greip
því í löppina en hún stoppaði á
öklabeininu og þá sá ég að blóð-
gusurnar stóðu í allar áttir. Þyrla
sótti mig og flutti til St. Johns á
Nýfundnalandi en þangað var ég
kominn sex tímum seinna. Það var
strax gerð á mér aðgerð en ég held
að það hefði verið best að koma
mér strax heim í sjúkraflugi en
þegar ég kom heim var kominn
bullandi sýking í fótinn. Við ís-
lendingar getum verið mjög
ánægðir með okkar heilbrigðis-
þjónustu samanborið við það sem
ég átti að venjast ytra.“
Hættir ekki á sjó ótilneyddur
- Hefur hvarflað að þér að þú eigir
ekki eftir að komast aftur á sjó?
Texti: Geir A.
Guðsteinsson
„Ég veit það ekki, en ég fer ef
ég öðlast til þess líkamlega getu.
Ég hef ekki áður slasast til sjós, en
hef hins vegar bæði handarbrotnað
og rifbrotnað í landi. Fyrst þetta
þurfti að gerast er ég afskaplega
ánægður með að það skyldi verða
ég sjálfur. Ég minnist þess að einu
sinni hafi maður misst framan af
fingri um borð, annað ekki.“
- Það hefur eflaust mörgum
dottið í hug að þegar þú seldir
Baldur til Ólafsfjarðar þá værir þú
hættur allri útgerð, ekki síst í Ijósi
þessa slys sem þú varðst fyrir.
Kom það ekki mörgum á óvart
þegar þú kaupir Ottar Birting frá
Fáskrúðsfirði sem nú heitir Dal-
borg EA-3I7?
„Ég gerði tilraun til að kaupa
skip á uppboði í Færeyjum í byrjun
maíntánaðar en hafði svo ekki bol-
magn til þess þegar til kont. í fram-
haldi af því kom svo þetta skip inn
í dæmið, en það hafði verið vitað í
nokkurn tíma að skipið hafði verið
til sölu. Ég er búinn að vera á sjó
alla ævi og það er hreint ekkert
auðvelt að hætta ótilneyddur. Það
hefði sjálfsagt verið ágætt að setj-
ast nú í helgan stein, en sú hugsun
var mér mjög fjarri, enda ekki
nema 55 ára gamall. Ég hef auk
þess aldrei átt neina tómstundaiðju
og mundi lítið vita hvað ég ætti við
tímann að gera.
Ég held að vegna ótta við of-
veiði verði seint leyft að veiða
þorsk í jafn miklum mæli og verið
hefur á undanförnum árum. Það
verður hins vegar lengi hægt að
halda uppi verulegum rækjuveið-
um meðan grálúðan er í því lág-
marki sem hún er í nú en grálúðan
er sú fisktegund sem flestir eru
sammála um að sé ofveidd. Ég er
ekkert sáttur við að sóknin í ein-
staka fisktegundir skuli verða tak-
rnörkuð jafn mikið og raun ber
vitni eftir að hafa kynnst öðru á ár-
um áður og hefur mér jafnvel dott-
ið í hug að það mundi enda með
uppreisn í landinu. Ég var hins
vegar sáttur við kvótann í upphafi
en þetta er hreinlega fáránlegt í dag
af ástæðum sem enginn sá fyrir,“
segir Snorri Snorrason.
Fiskifræðin byggð
á getgátum
Snorri telur að leyfa eigi að veiða
hvali og seli hömlulaust enda séu
þessar skepnur í harðri samkeppni
við mannskepnuna um fiskinn í
hafinu, þetta sé spurning unt af-
komu og að sá sterkari éti þann
veikari eins og alltaf áður, ekkert
annað. Auk þess gefi hvalir og sel-
ir af sér miklar afurðir. Það sé óra-
vegur frá því að þessar tegundir
séu í útrýmingarhættu. Snorri segir
að engum bónda mundi detta í hug
að beita hreindýrum á bestu túnin
sem þeir mættu síðan ekki nýta, og
það sama mætti segja um fiski-
menn ef þeir ætli að horfa aðgerð-
arlausir á taumlausa fjölgun þess-
ara þurftarfreku skepna, þ.e. hval-
anna. Fiskifræðin sé einnig
skammt á veg komin, mest byggð
á getgátum. I togararallinu sé t.d.
alltaf togað á sömu slóðunum. Það
þætti kannski ekki góður rjúpna-
veiðimaður sem færi alltaf á sama
hólinn ár eftir ár, bara af því að
einhvern tímann í fyrndinni feng-
ust þar margar rjúpur.
Vísindamönnum tekst ekki að
komast að samkomulagi um fjölda
hreindýra hér á landi, hvort þau
séu 30% fleiri eða færri, og því sé
fjarri lagi að ætla að þeir geti áætl-
að fjölda fiska af einstaka tegund-
um sem þeir geta ekki séð með
berum augum. Það eru því miður
engin tæki til sem greina einstaka
fiska í sjó, aðeins ef þeir þyrpast
margir saman.