Dagur - 21.10.1995, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - Laugardagur 21. október 1995
Fyrr á þessu ári varö Kristján Sigurjónsson fyrir hnífsstungu við heimili sitt
á Akureyri. I viðtali við Dag lýsir hann áhyggjum sínum yfir þeim fréttum
sem nú berast frá dómsmálaráðuneytinu um að gildistöku nýrra laga um
greiðslur til fórnarlamba ofbeldis verði frestað.
Mynd: BG
Fómarlömb
eru vamarlaus
Það er þriðjudagur í lok mars 1995.
Dyrabjallan hringir heima hjá Kristjáni
Sigurjónssyni, dagskrárgerðarmanni á
Ríkisútuarpinu, sem býr á Akureyri.
í dyrunum stendur ókunnur maður og spyr
eftir Kristjáni. Kristján kannast uið að uera
sá sem spurt er um og í sama mund
dregur aðkomumaðurinn upp hníf og
stingur honum i kuið Kristjáns.
Síðan hleypur hann í burtu.
„Ég hélt fullri meðvitund og fór strax á sjúkrahús þar sem
ég var sendur í aðgerð hið snarasta. Hnífurinn fór í lifrina
og kom í ljós í aðgerðinni að það munaði aðeins nokkrum
millimetrum að hann færi í ósæð eða hjartað. Þannig að
þetta hefði getað farið mjög illa. En aðgerðin tókst vel og
má segja að ég hafi verið heppinn að ekki fór verr. Ég lá á
spítala í mánuð og byrjaði að vinna aftur fljótlega eftir að
ég útskrifaðist af sjúkrahúsinu. Líkamlega náði ég mér
mjög fljótt,“ segir Kristján í viðtali við Dag um afleiðingar
atviksins í marsmánuði.
Þó hin líkamlegu sár séu gróin er ekki öll sagan sögð.
„Það er mun erfiðara að átta sig á andlegu örunurn," segir
hann hugsi. „Ég er ekkert illa haldinn en þessi atburður, og
eftirmálin vegna hans, koma mjög oft upp í hugann. Ég
velti því t.d. mikið fyrir mér hvort ég hefði getað brugðist
öðruvísi við. Þessi atburður hefur líka breytt mér að því
leyti að ég vil helst fá að vera í friði og sæki meira í að vera
með fjölskyldunni. Ég hugsaði líka mikið um hvort ég væri
á réttri braut í lífinu í því starfi sem ég er í. Sem dagskrár-
maður í útvarpi er ég mjög opinber persóna og ég hef velt
vöngum yfir því hvort ég eigi að halda áfram í mínu starfi. -
Þar er ég þó enn,“ segir Kristján, lítur snöggt upp og beinir
talinu inn á aðrar brautir.
Gerandinn ósakhæfur
Mál Kristjáns fór hefðbundna leið í gegn um dómskerfið.
Ríkissaksóknari höfðaði mál á hendur manninum sem
verknaðinn framdi en Kristján þurfti að ráða lögfræðing til
að ná fram miskakröfum. I lok júlí, fjórum mánuðum eftir
að atburðurinn átti sér stað, kom niðurstaða í málinu. Mað-
urinn var dæmdur ósakhæfur en hann á við andlega van-
heilsu að stríða. Kristján tjáir sig lítið um þátt gerandans
enda sú saga ekki það sem mestu máli skiptir hér. Um
miskabætumar gegnir aftur á móti öðru máli. „Mér voru
dæmdar 440 þúsund krónur í skaðabætur. Fjölskylda mín
var vitni að þessu, bæði kona og dætur, og við kröfðumst
líka bóta handa þeim en þeirri kröfu var hafnað. Ég reiknaði
ekki með hærri bótum fyrir mig miðað við dóma í ofbeldis-
málum undanfarin ár en við urðum fyrir vonbrigðum með
að kröfum fjölskyldunnar skyldi hafnað."
Þó Kristjáni hafi verið dæmdar bætur hefur hann ekki
enn fengið þær borgaðar en samkvæmt gildandi lögum
þurfa fómarlömb sjálf, eða lögfræðingar þeirra, að ganga
eftir greiðslum. í vor samþykkti Alþingi hinsvegar ný lög
og var gert ráð fyrir að þau tækju gildi um næstu áramót og
yrðu afturvirk um þrjú ár. Eitt af því fyrsta sem Kristjáni
var sagt, þegar hann rankaði við sér eftir aðgerðina, var að
honum yrði eflaust dæmdar skaðabætur og vegna þessara
nýju laga myndi ríkið ganga í ábyrgð fyrir að hann fengi
þær greiddar. Nýju lögin fela í sér að ríkið greiðir fómar-
lömbum ofbeldismanna bætur en á síðan kröfurétt á þann
sem glæpinn framdi. Samþykkt laganna á að tryggja að
fómarlömb fái sínar greiðslur í þeim tilfellum sem gerand-
inn er eignalaus og einnig að fómarlamb þurfi ekki að
standa í því sjálft að rukka ofbeldismanninn um dæmdar
bætur.
Gildistöku frestað
Nýju lögin em mikil réttarbót fyrir fómarlömb ofbeldis en
nýlega bámst þær fréttir frá dómsmálaráðuneytinu að vegna
hins þrönga ramma fjárlaganna sé ákveðið að fresta gildis-
töku laganna um eitt ár. Kristján segist hafa orðið bæði gátt-
aður og reiður þegar honum bárust þessar fréttir. „Mér datt
ekki í hug sá möguleiki að þessu yrði frestað. Ég veit að
þegar verið er að undirbúa fjárlög er reynt að spara hér og
þar. En mér finnst verið að ráðast á garðinn þar sem hann er
lægstur með því að fella þetta atriði út.“
Það voru fréttir um frestun á gildistöku laganna sem urðu
þess valdandi að Kristján ákvað að skrifa opið bréf til
dómsmálaráðherra og þingmanna, sem birtist í Morgun-
blaðinu, og einnig að koma fram í þessu viðtali. „Nafn mitt
hefur aldrei komið fram í fréttum af mínu máli þó svo að
hálfur bærinn viti að það var ég sem lenti í þessu. En mér
finnst það skylda mín að mótmæla þessari frestun.“
Boltinn hjá þingmönnum
„Þetta má ekki gerast,“ segir Kristján í bréfinu sem birtist í
Morgunblaðinu, og undir þessi orð tekur hann í viðtalinu. „I
tengslum við starfið er ég orðinn töluvert sjóaður og tek
ýmislegt sem miður fer í þjóðfélaginu ekki nærri mér.
Kannski er ég orðinn heldur kaldhæðinn. En þetta mál
virkilega særði réttlætistilfinningu mína.“
Lögin sem samþykkt voru í vor eiga að vera afturvirk
um þrjú ár. Frestun laganna um eitt ár hefur þau áhrif að
þeir sem lentu í ofbeldismálum árið 1993, og ríkið hefði
ábyrgst greiðslur til ef lögin tækju gildi um áramót, eiga á
hættu að fá engar bætur greiddar. „Þetta hlýtur að vera
hræðilegt áfall fyrir þá sem svo eru í þeirri aðstöðu,“ segir
Kristján. Ég er í sjálfu sér ekkert illa staddur. Það frestast
um eitt ár að mér verið greiddar mínar bætur og ég sé fram
á að geta klofið minn kostnað. Hins vegar veit ég að hjá
mörgum er þetta mjög erfitt. Fyrir utan það að bætumar
sem fómarlömbum eru dæmdar eru hlægilega lágar,“ segir
hann og nefnir sem dæmi nýlegt mál þar sem konu, sem var
nauðgað og misþyrmt hrottalega, var dæmd ein milljón í
bætur og banatilræði er metið á um 400 þúsund.
Þó dómsmálaráðuneytið hafi tilkynnt um frestun laganna
er ekki öll von úti enn. Boltinn er hjá þingmönnum. Loka-
valdið er hjá Alþingi sem hefur úrslitavald um breytingar á
fjárlagafrumvarpinu. Hefur Kristján einhver skilaboð til
þingmanna sem koma til með að fjalla um málið?
„Ég hreinlega trúi ekki að þeir fresti þessu því það er svo
margt annað sem má fara á undan. Þetta mál finnst mér að
eigi að hafa forgang. Fómarlömb em að jafna sig eftir áfall
og em mjög vamalaus. Þau hafa ekki orku eða þrek til að
berjast á móti og mér finnst þetta ódýr leið og smekklaus til
að ná fram einhverjum spamaði.“ AI