Dagur - 01.08.1996, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - Fimmtudagur 1. ágúst 1996
BRÉF FRA PARTABORC
Um fötlun Svíþjóðar
og sænskt sjálfstraust
Stundum hefur verið sagt í gamni
í norrænu samstarfí, að alltaf þurfi
að muna eftir þeirri „fötlun“ Sví-
þjóðar að hafa einusinni verið
stórveldi. Víst var Svíþjóð stór-
veldi. Er þá ekki aðeins átt við
þann tíma á miðöldum þegar
valda- og áhrifasvæði þeirra náði
langt suður og austur í Evrópu,
heldur einnig stöðu Svía á þessari
öld.
Hlutverk Svíþjóðar í utanríkis-
málum sem hlutlauss ríkis, ekki
síst á tímum kalda stríðsins,
sænska lýðræðis- og velferðar-
módelið sem fordæmi víða um
veröld, smáþjóð með fyrirtæki á
heimsmælikvarða og háþróaðan
iðnað (framleiðir meira að segja
sínar eigin flugvélar). Þetta og
margt fleirra átti sinn þátt í því að
orðstír og áhrif Svíþjóðar í heim-
inum voru langt umfram það sem
búast mátti við. Hvort sem miðað
er við fólksfjölda eða efnahags-
legan styrk, og var hann þó um-
talsverður. Svipað átti auðvitað að
einhverju leyti við um fleiri Norð-
urlandanna, t.d. Danmörk og Nor-
eg og Norðurlönd hafa sameigin-
lega notið mikillar virðingar út-
ávið í heiminum. Lengstum hefur
Svíþjóð þó verið ótvírætt forystu-
afl í þeim hópi.
STEINORIMUR J.
SIÚFÚSSON
SKRIFAR FRA
SVÍÞJÓÐ
En hvað þá um nútímann? Var
pistillinn hér að ofan skrifaður í
þátíð vegna þess að nú sé þessu
öllu lokið fyrir Svíum, „stórveld-
istími“ þeirra á þessari öld sé lið-
inn? Nei, svo er engan veginn en
margt hefur samt breyst. Kalda
stríðinu er lokið og hlutverk og
staða Svíþjóðar hefur breyst. Sví-
þjóð, sem eitt 15 landa í Evrópu-
sambandinu, keppir nú þar um
völd og áhrif. Hlutleysi í utanrík-
ismálum og sjálfstæðar landvamir
skiptir ekki sama máli í dag og áð-
ur. Efnahagslega hafa Svíar ekki
sömu yfirburði og fyrr. Þvert á
móti eru nú erfiðleikar í sænskum
ríkisfjármálum gríðarmiklir. Þá
standa Svíar (eins og reyndar flest
önnur ESB-ríki) frammi fyrir sárs-
aukafullum aðgerðum eigi þeir að
ná að uppfylla skilyrði til þátttöku
í myntsamrunaferlinu evrópska.
Bætist það við erfiðleika sem þeg-
ar er við að glíma í rekstri sænska
velferðarkerfisins að ógleymdu at-
vinnuleysinu og glímunni við það.
Svíar hafa axlað myndarlegar
byrðar vegna ýmissra fjölþjóð-
legra viðfangsefna, svo sem neyð-
arhjálpar og þróunaraðstoðar
(meira en við getum sagt). Þá hafa
þeir tekið á móti miklum fjölda
flóttamanna og innflytjenda.
Byrðar, tengdar þessum hlutum
öllum saman, segja nú til sín.
Þegar litið er til nágrannaland-
anna, og samanburðar við þau,
hafa Svíar orðið að láta undan
síga á ýmsum sviðum. Danir njóta
virðingar fyrir árangur í efnahags-
málum og uppfylla um þessar
mundir líklega einir, fyrir utan
Lúxemborg, skilyrði til þátttöku í
Evrópumyntbandalaginu. (Það
hlálega er hins vegar að þær þrjár
Vestur-Evrópuþjóðir sem ekki eru
í ESB, Sviss, Noregur og ísland
gera það allar). Súrara er þó trú-
lega fyrir Svía að þurfa að viður-
kenna að Norðmenn hafa siglt
langt framúr þeim á efnahagssvið-
inu og eru nú óumdeilanlega rík-
astir Norðurlandaþjóða, skuldlaus-
ir við útlönd og rúmlega það. Að
vísu er handhægt og rétt, að benda
á olíugróðann, en það breytir ekki
því að Norðmenn hafa spilað af
fyrirhyggju og ráðdeildarsemi úr
þeim spilum. Síðast en ekki síst
hafa svo Norðmenn skorað sann-
kölluð gullmörk á sviði utanríkis-
mála að undanfömu (Brundtlands-
skýrslan, friðarsamningur í Mið-
austurlöndum o.fl.) en slíkt var
áður sérgrein Svía.
Að öllu samanlögðu er því
raunsætt að ætla að sænska sjálfs-
öryggið mótist nú af meiri hóg-
værð en fyrr. I samanburði við
næstu nágranna er í meira mæli
um jafnræði að ræða en yfirburði.
Enginn má þó taka þessar hug-
leiðingar svo að höfundur telji
Svíþjóð og sænska velferðarkerfið
á fallanda fæti. Svíþjóð er enn
sem fyrr eitt allra fremsta velferð-
arríki heimsins í víðtækustu merk-
ingu orðsins „velferð" og samfé-
lagið býr yfir miklum innri styrk.
Takist Svíum vel upp á komandi
missemm í glímunni við höfuð-
meinsemdimar, atvinnuleysið og
ríkisfjármálavandann er framtíðin
björt, að svo miklu leyti sem hægt
er að tala um slíkt fyrir jarðarbúa.
En hvemig Svíum tekst til í þess-
um efnum er pólitík og það er
önnur saga.
Hilmar ogjim á Tuborgdjassi
Hilmar Jensson, gítarleikari, og
Jim Black, trommuleikari,
munu leika nýjan jazz á Tu-
borgjassi Listasumars og Café
cÆgúsŒilboð
1. til 17. ágúst
Karolínu í Deiglunni í kvöld,
fimmtudag, kl. 21.30.
Þeir félagar léku þar síðasta
sumar ásamt saxafónleikaranum
Chris Speed við frábærar undir-
tektir áheyrenda. Þetta er í fimmta
sinn sem Jim Black sækir okkur
íslendinga heim, en hann er bú-
settur í New York. Hann hefur
leikið á fjölda hljómplatna m.a.
með Tim Beme, Dewey Redman,
Dave Douglas og hljómsveit sinni
Human Feel. Hann hefur komið
fram á öllum helstu jazzhátíðum
Bandaríkjanna og Evrópu og leik-
ið m.a. með Joe Henderson, John
Zom og Django Bates.
Hilmar sendi frá sér geisladisk
síðastliðið haust og er á leið til
New York til tónleikahalds og
upptöku á nýjum diski. Hann hef-
ur auk þess leikið á fjölda annarra
diska og verið iðinn í íslensku
jazzlífi.
Akureyri:
Nýir varðstjórar hjá lögreglunni
Tarket Eik Robust 4.009 Afsl. Staðgr. 15% 3.408
Tarket Eik Rustic 4.220 15% 3.587
Lamella Eik Classic 4.508 17% 3.742
Lamella Cherry 5.131 17% 4.259
Lamella Merbau 4.933 17% 4.094
Matthías Einarsson lætur af starfi varðstjóra og fær blóm frá arftaka sín-
um, Jóni Valdimarssyni. Myndir: bj
II
BYGGINGAVORUR
LONSBAKKA . 601 AKUREYRI
463 0321, 463 0326, 463 0323
Á dögunum urðu varðstjóraskipti hjá lögreglunni á Akureyri. Viö tóku Jó-
hannes Sigfússon og Jón Valdimarsson í stað þeirra Matthíasar Einarssonar
og Árna Magnússonar. Á myndinni takast þeir í hendur Daníel Guðjónsson,
yfirlögregluþjónn, og Jóhannes Sigfússon.
■HHnaoHnaD