Dagblaðið Vísir - DV - 05.08.1994, Qupperneq 15

FÖSTUDAGUR 5. ÁGÚST 1994
15
Tvær mikilvægar
ákvarðanir
Á síöastliönu vori tóku stjórnvöld
tvær mikilvægar ákvarðanir sem
bókstaflega hafa skipt sköpum fyr-
ir atvinnulífið á Vestíjöröum og
raunar víðar nú í sumar. Athyglis-
vert er aö hörð gagnrýni var höfö
í frammi vegna þessara ákvarðana.
Reynslan hefur sýnt að gagnrýn-
endumir höfðu á röngu að standa.
Eins og menn vita ákvað þáver-
andi þingmeirihluti Framsóknar,
Alþýðubandalags og Alþýðuflokks
að hafa eins konar sólarlagsákvæði
á krókaleyfinu við lagasetninguna
áriö 1990. Að óbreyttu hefði króka-
leyfið því fallið niöur nú í haust.
Einnig voru uppi hugmyndir um
tafarlausa breytingu á þessu fyrir-
komulagi nú strax í sumar.
Dæmi um mikilvægi
krókaveiðibáta
Þessu var sem betur fer afstýrt. Við
afgreiðslu laga um fiskveiðistjómun
var krókaleyfið tryggt til frambúðar
með ásættanlegum hætti.
Enginn vafi er á þvi að krókabát-
arnir hafa bókstaflega haldið uppi
vinnu á fjölmörgum stöðum á Vest-
fjörðum, á Snæfellsnesi og víðar.
Fiskvinnsla á Patreksfirði, Tálkna-
firði, Flateyri og Suðureyri hefur
lifað á afla krókabátanna, svo
dæmi séu tekin.
Afli sem ekki hefði komið
til vinnslu í landi
Án þessa afla hefði verið dauft
yfir í þessum byggðarlögum og
raunar víðar. Ef þessi afli heföi ein-
faldlega komið til skipta hjá öllum
íslenskum fleytum í gegn um afla-
mark, eins og háværar kröfur voru
um, hefði einvörðungu örlítill hluti
hans komið á land í þessum ver-
stöðvum. Meðal annars vegna þess
að æ fleiri togarar og stærri skip
vinna nú afla sinn úti á sjó.
Það er hins vegar sammerkt með
öllum þessum útgerðarstöðum,
sem að framan voru nefndir, að
þeir eiga engra annarra kosta völ
KjaHarinn
Einar K. Guðfinnsson
þingmaður Sjálfstæðisflokksins
á Vestfjörðum
en að stunda botnfiskveiðar og
vinnslu með heföbundnum hætti.
Auknar rækjuveiðiheimildir
Þegar sjávarútvegsráöherra
ákvað í tengslum við afgreiðslu
fiskveiðistjórnarlaga að auka
rækjuveiðiheimildir um sjö þús-
und tonn reyndu margir að gera
lítið úr þeirri ákvörðun. Sannleik-
urinn er þó sá að þessar viðbótar-
aflaheimildir hafa bókstaflega
bjargað málum í fjölmörgum ver-
stöðum allt í kring um landið.
Rækjuveiðar og vinnsla hafa komið
í stað skertrar bolfiskveiði.
Sem dæmi má nefna að mér telst
svo til aö ekki færri en sjö stærri
skip og togarar á norðanverðum
Vestfjörðum hafi haldið til rækju-
veiða nú í sumar. Ef sá kostur heföi
ekki verið fyrir hendi er augljóst
að þessara skipa hefði ekkert beöiö
annað en verkefnaleysið.
Þessi skip hafa líka verið veiga-
mikill þáttur í hráefnisöfluninni í
rækjuverksmiðjum við ísafjarðar-
djúp og því ómetanleg í þeirri at-
vinnusköpun sem á sér stað í
rækjuverksmiðjunum. Þessi dæmi
sýna svo ekki verður um villst að
trygging krókaleyfis og aukning
rækjuveiðiheimilda hefur átt ómet-
anlegan þátt í að tryggja atvinnu-
sköpun víða um land.
Einar K. Guðfinnsson
„Krókabátarnir hafa bókstaflega haldið uppi vinnu á fjölmörgum stöðum á Vestfjörðum," segir Einar m.a. í
grein sinni.
„Sannleikurinn er þó sá að þessar við-
bótaraflaheimildir hafa bókstaflega
bjargað málum 1 fjölmörgum verstöðv-
um allt í kring um landið. Rækjuveiðar
og vinnsla hafa komið í stað skertrar
bolfiskveiði.“
Reikningslist - skynsemi
Nú hafa nærri 200 þús. manns
fengið álagningar- og innheimtu-
seðla. Þjóðin hefur legið yfir þeim
og brotið heilann. Sumir komist að
réttri niðurstöðu - aðrir ekki. Ef
dæma má af uppteknum símum og
biðröðum í skattstofum hafa sumir
skiliö þá illa. Mótlæti taka flestir
vel, borga auðsveipir og þögulir.
Upplýsingar á seðlunum eru
sjálfsagt mismunandi. Ég þarf að
fýlgjast með álagningu nokkurra
borgara og dæmi eftir álagningar-
seðlum þeirra. Allir hafa þeir of-
greitt skatt sinn og fá endurgreitt.
Upphæðin kemur fram sem mín-
ustala á gjalddaga 1. ágúst. Hvemig
er reiknað?
Hvað geta menn gert?
Lítum á niðurstöður álagningar
og greiðslustöðu. Skýrt er frá út-
svari, tekjuskatti, eignaskatti,
framkvæmdasjóði aldraðra. Stað-
greiðsla kemur á móti ásamt vöxt-
um af ofgreiðslu. Niðurstaða ætti
að vera Ijós en stemmir ekki við
upphæðina sem á að endurgreiða.
Við lágum yfir þessu og lásum
skýringar og töldum niðurstöðuna
ranga þar til talnaglöggt og við-
skiptamenntað fólk upplýsti málið
- líka eftir heilabrot. Gjöld utan
staðgreiðslu til áramóta eru lögö
viö niðurstöðurnar, borgaðar út 1.
ágúst og svo dregnar aftur frá laun-
um út árið. Flókin aðferð - sem
styðst sjálfsagt við reiknivísindi -
en torskilin og ekki skýrt á seðlin-
Kjállariim
Eggert Ásgeirsson
skrifstofustjóri
um hvemig farið er að.
Hvað geta menn gert? Hringt eða
farið í skattstofu, talað við skatta-
ráðgjafa? Sætt sig við? Runnið í
skap - nýkomnir úr sumarfríi?
Álagningarseðill er tilvalinn fyrir
skilaboð. Vel formaður, skýr seðill,
ætti að létta starf skattyfirvalda,
draga úr óánægju, spara tíma og
óþörf heilabrot. Umfram allt þarf
að sýna borgurunum kurteisi og
þakklætisvott fyrir skattframtal og
staðgreiðslu með skýrri framsetn-
ingu.
Fyrirtæki þurfa aö vanda inn-
heimtustörf sín annars fara þau á
hausinn. Þetta þarf hið opinbera
líka að gera þó það starfi í skjóh
valds. Ýmsir telja að almenningur
hafi ekki áhuga á öðm en niður-
stööutölum, þ.e. hvað eigi að greiða.
Þetta er rangt, við viljum og eigum
heimtingu á, að fá í hendur skiljan-
legar upplýsingar sem ekki þarf að
liggja yfir til að fá botn í.
Lágmarkskröfur
Víða um lönd er verið að koma á
samkeppni. Opinberum þjónustu-
fyrirtækjum, sem oft hafa einka-
réttaraðstöðu, hefur verið gert að
athuga sinn gang. Rennur upp fyrir
þeim að þau þurfa að taka sér stöðu
við hhö borgaranna, setja sig í
þeirra spor og gera grein fyrir
málum sínum svo viðskiptavinir
skilji. M.a. er boðið upp á, gegn
greiðslu, að fá töflur með saman-
burði við fyrri ár og upplýsingum
um vik frá meðaltah, gjama með
nútímalegri framsetningu.
I ljós kemur að slík þjónusta er
bæði vel þegin og ódýr, dregur úr
álagi á fyrirtækin en vekur ánægju
og áhuga. Er jafnvel hægt að hafa
hana sjálfvirka með takkasímum.
Með ýmsum aðferðum og upplýs-
ingum er hægt að hjálpa fóhti við
að taka mál í sínar hendur. Láta
þvi í té upplýsingar sem stuðla að
hagsýni og ábyrgðartilfinningu.
Skattyfirvöld ættu að geta gert
áþekka hluti. A.m.k. geta þau sett
sér vinnu- og siðareglur í viðskipt-
um sínum við almenning. Kannski
léttist starfið með velvild á báða
bóga.
Stofnanir mættu útnefha sér-
stakan fuhtrúa heilbrigðrar skyn-
semi. Fyrsta verk hans yrði að
tryggja að bréf til almennings svari
lágmarkskröfum.
Eggert Ásgeirsson
„Með ýmsum aðferðum og upplýsing-
um er hægt að hjálpa fólki við að taka
mál í sínar hendur. Láta því í té upplýs-
ingar sem stuðla að hagsýni og ábyrgð-
artilfinningu. Skattyfirvöld ættu að
geta gert áþekka hluti.“
Fjöfgun samræmdra prófa
ígrunnskólanum
Aflar mikilvægra
upplýsinga
Eins og gert
er ráð fyrir í
tillögun
mennta-
stefnunefiid-
arveröatekin
upp sam-
ræmd próf í
4. bekk, 7.
bekk og síöan
fastirpunktar
í 10. bekk. Til
skamms tíma voru samræmd
próf í öllum barnaskólanum i
lestri, málfræði og stærðfræði
þannig að hér er í sjálfu sér ekk-
ert nýtt á ferðinni. Þegar þau
voru lögð niður hafa margir
kennarar haldið í þessi gömlu
próf og notað þau ár eftir ár.
Ég á ekki von á öðru en að vand-
að verði til samningu þessara
umræddu samræmdu pófa og þá
gefur þaö kennurunum, nemend-
unum og heimilinu tækifæri aö
átta sig á stöðunni. Hvernighefur
miðað út frá þeim markmiðum
sem skólanum eru sett og skóhnn
setur sér. Þar af leiðandi er auð-
veldara að grípa inn í og
rökstyðja t.d. stuöning við nem-
endur þar sem miður hefur geng-
ið o.stirv. Þar fyrir utan getur
hver skóh séð hvernig hann hef-
ur staðið sig í samræmi við aðra
skóla ogþannig skoðað sin mál.
Ég held að fólk sé óþarflega
hrætt við að ekki verði vandað
nægilega til prófagerðarinnar, að
prófin verði ekki i samræmi við
kennsluna.
Dýrog
óþörf próf
Samræmd
próf fyrir
nemendur í 4.
og 7. bekk
gi'unnskóla
leysa ekki
vanda ís-
lenska grunn-
skólans.
Grunnskól- B,rnaStgur„t„uU.l-
ann skortir ^'^rskóla-
fjármuni til 8,|ón-
að framfylgja ákvæðum laga um
kennslu við hæfi hvers og eins
nemanda. Skólar fá færri tíma til
sérkennslu sem brýn þörf er fyrir
og víða um land er skortur á sér-
menntuðum kennurum til aö
kenna þeim sem eiga við náms-
örðugleika að stríða. Úr þessu
þarf að bæta en samræmd próf
breyta engu hér um, þvert á móti
tel ég þau óþörf og til þess fallin
að skapa skil í námi sem á að
vera samfellt frá upphafi skóla-
göngu og til loka grunnskólans.
í skýrslu menntastefnunefndar
segir að með prófunum veröi at-
hugað hvort nemandinn hefur
náð þeira markmiðura sem til-
greind eru í aðalnáraskrá fyrir
tiltekið aldursstig. Þetta geta
skólar gert og gera nú þegar meö
skólaprófum og væri nær aö
leggja frekari áherslu á stöðluö
könnunarprófí grunngreinum en
umrædd samræmd próf. Einnig
þarf að sjá kennurura fyrir próf-
um til að greina námsvanda
þeirra sera sækist náraið ekki
sera skyldi. Vandi þeirra sem
stríða við námsörðugleika verður
ekki leystur með samræmdum
prófum heldur sérkennslu og ein-
staklingsaðstoð.
Samræmd próferu dýr f fram-
kvæmd. Þeim fjármunura væri
betur varið til að efla sérkennslu
í skólum og fækka nemendum í
bekkjardeildum svo umsjónar-
kennari geti betur sinnt hverjum
og emum.